Podłożem chorób autoimmunizacyjnych są nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Mechanizm rozwoju tych schorzeń, ich przebieg oraz objawy są niezwykle zróżnicowane, dlatego wymagają specjalistycznej diagnostyki,  przeprowadzenia licznych badań oraz precyzyjnej interpretacji uzyskanych wyników w kontekście historii choroby pacjenta.

W warunkach fizjologicznych układ immunologiczny (odpornościowy) odgrywa niezwykle istotną rolę w ochronie organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi – takimi jak np. wirusy lub bakterie. W przebiegu chorób autoimmunizacyjnych dochodzi do zaburzeń działania określonych komórek tego układu, wskutek czego atakuje on własne tkanki. Szacuje się, że na różnego rodzaju choroby autoimmunizacyjne choruje nawet do 8% populacji ogólnej, z czego o wiele częściej doświadczają ich kobiety. Objawy tych schorzeń mogą dotyczyć zarówno całego organizmu, jak i pojedynczych układów lub organów. Dokładny mechanizm rozwoju wielu z tych chorób nie został do końca zbadany – wiadomo jednak, że istotną rolę w ich powstawaniu odgrywają czynniki genetyczne, przez co na ich występowanie bardziej narażone są osoby z historią tego typu schorzeń w rodzinie.

Rozpoczęcie diagnostyki w kierunku chorób autoimmunizacyjnych zalecane jest osobom doświadczającym niecharakterystycznych objawów, nie wynikających z innych schorzeń. Wśród nich wymienia się:

• Przewlekłe zmęczenie
• Ogólne pogorszenie samopoczucia
• Zmiany masy ciała, niezwiązane ze zmianą nawyków żywieniowych
• Bóle kości i stawów (najczęściej symetryczne)
• Bóle mięśniowe
• Przewlekłe stany podgorączkowe
• Zmiany skórne, najczęściej w postaci wysypek (np. rumień w kształcie motyla)

Często opisywane powyżej objawy mogą występować okresowo, a  ich nasilenie ulega w czasie znaczącym zmianom - od całkowitej remisji (ustąpienia) do znacznego zintensyfikowania dolegliwości. Dodatkowo, dla określonych chorób autoimmunizacyjnych są charakterystyczne objawy układowe, jak np. objawy niedoczynności tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto, objawy zapalenia jelit w przebiegu celiakii lub zaburzenia funkcji stawów przy RZS (reumatoidalnym zapaleniu stawów).

Wysokospecjalistyczne badania autoimmunologiczne polegają na wykrywaniu we krwi pacjenta charakterystycznych autoprzeciwciał. Są to patologiczne białka produkowane przez układ odpornościowy, które wykazują powinowactwo do określonych struktur komórkowych organizmu gospodarza, a ich reakcję z tkankami określa się mianem autoagresji. Dodatkowo w przebiegu schorzeń autoimmunizacyjnych należy  wykonać inne testy laboratoryjne, jak np. pełna morfologia krwi oraz badania stężeń określonych hormonów. Dokładny zakres panelu diagnostycznego zależy od podejrzewanej jednostki chorobowej – z tego powodu przez rozpoczęciem diagnostyki należy skonsultować się z lekarzem, aby na podstawie objawów doświadczanych przez pacjenta oraz jego historii choroby zaplanować optymalne postępowanie diagnostyczne, które umożliwi postawienie precyzyjnego rozpoznawania oraz wdrożenie skutecznego leczenia.