Magnez

Pomiar  stężenia magnezu w surowicy. Magnez występuje we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych, a znaczna część znajduje się w tkance kostnej.  Razem z wapniem uczestniczy w prawidłowym funkcjonowaniu tkanki nerwowej i mięśniowej. Bierze udział w przekazywaniu impulsów nerwowych. Jest niezbędnym kofaktorem wielu enzymów. Uczestniczy w syntezie i stabilizacji kwasów nukleinowych.  Na stężenie magnezu ma wpływ  podaż w pokarmach, wchłanianie w przewodzie pokarmowym oraz wydalanie z moczem. Wskazaniami do oznaczenia stężenia magnezu w surowicy są: zaburzenia nerwowo-mięśniowe, zaburzenia rytmu serca, terapia diuretykami i lekami nefrotoksycznymi, niewydolność nerek,  żywienie pozajelitowe i alkoholizm.
Zarówno niedobór magnezu (hipomagnezemia) jak i nadmiar magnezu (hipermagnezemia) prowadzą do zaburzeń układu nerwowego i mięśniowego, a szczególnie mięśnia sercowego (zaburzenia rytmu i przewodzenia).

• Hipomagnezemia najczęściej jest efektem działania niepożądanym leków moczopędnych (wzrost wydalania nerkowego) i zwykle prowadzi do hipokalcemii oraz jest związana z hipokalemią. Objawy kliniczne niedoboru magnezu obserwuje się, jeżeli jego stężenie jest niższe niż 0,5 mmol/l.
• Hipermagnezemia jest najczęściej konsekwencją zwiększonej podaży lub niewydolności nerek. Kliniczne objawy hipermagnezemi występują powyżej 2,5 mmol/l, zaś przy stężeniu powyżej 5 mmol/l dochodzi do porażenia mięśni oddechowych.

Prawidłowe stężenie magnezu w surowicy nie wyklucza jego niedoboru  wewnątrzkomórkowego.

Wzrost stężenia: ostra i przewlekła niewydolność nerek, zwiększona podaż (preparaty magnezu, leki zobojętniające sok żołądkowy).

Zmniejszone stężenie: leki nefrotoksyczne (np. cisplatyna, aminoglikozydy), diuretyki (furosemid, tiazydy), zaburzenia wchłaniania (np. celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół krótkiego jelita), nadużywanie alkoholu, hiperaldosteronizm, nadczynność przytarczyc, kwasica ketonowa, nadczynność tarczycy, rodzinna hipomagnezemia.

 

Przedłużenie czasu zaciśnięcia stazy. Hemoliza.

Magnez to pierwiastek, który uczestniczy w wielu procesach biochemicznych stale zachodzących w ludzkim organizmie. Prawidłowe stężenia magnezu we krwi zależą m.in. od właściwej ilości tego pierwiastka w diecie oraz odpowiedniego funkcjonowania nerek. Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie poziomy magnezu mogą prowadzić do wystąpienia szeregu uciążliwych objawów chorobowych. Kiedy należy zbadać poziom magnezu, o czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki tego badania oraz jakie są najlepsze źródła magnezu w diecie?

Magnez występuje w organizmie we względnie dużych ilościach – jest to drugi najważniejszy (po potasie) kation wewnątrzkomórkowy. Pierwiastek ten bierze udział w wielu reakcjach biochemicznych, które niezbędne są do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Magnez uczestniczy m.in. w syntezie wiązań wysokoenergetycznych tworzących cząsteczki ATP oraz GTP stanowiące podstawowy nośnik energii na poziomie komórkowym. Dodatkowo, pierwiastek ten aktywuje ponad 300 enzymów, które odpowiadają m.in. za regulację cyklu komórkowego, przemiany związków białkowych, cukrowych i tłuszczowych, utrzymywanie prawidłowej budowy błon komórkowych oraz struktury podwójnej spirali materiału genetycznego.

Poza opisanymi powyżej działaniami od utrzymania właściwych stężeń magnezu w organizmie zależą takie funkcje i procesy jak m.in.:

• Regulacja pobudliwości układu nerwowego,
• Regulacja pracy tarczycy,
• Regulacja napięcia mięśniowego,
• Korzystny wpływ na pracę układu sercowo-naczyniowego,
• Działanie kardioprotekcyjne – przeciwdziała niedotlenieniu mięśnia sercowego,
• Zapobieganie rozwojowi kamieni nerkowych,
• Łagodzenie objawów PMS (zespołu napięcia przedmiesiączkowego),
• Korzystny wpływ na stan zdrowia kości,
• Regulacja pracy układu endokrynnego,
• Zmniejszanie stanu zapalnego.

Ze względu na szerokie spektrum działania magnezu niezwykle istotne jest utrzymywanie odpowiednich poziomów tego pierwiastka we krwi. Do wystąpienia objawów chorobowych oraz powikłań zdrowotnych mogą prowadzać zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie stężenia magnezu w organizmie.

Oznaczenie poziomów magnezu we krwi należy wykonać w przypadku podejrzenia hipomagnezemii (zbyt niskich stężeń magnezu) lub hipermagnezemii (zbyt wysokich  stężen tego pierwiastka we krwi). Badanie to najczęściej wykonywane jest jednoczasowo wraz z oznaczeniem stężeń innych elektrolitów, takich jak np. potas, sód, chlor lub wapń. W określonych przypadkach lekarz może zadecydować o konieczności przeprowadzenia dodatkowych badań, jak np. badanie stężeń poszczególnych elektrolitów w moczu, oznaczenie innych parametrów we krwi lub różnego typu badania obrazowe. Pełną diagnostykę zaburzeń poziomu magnezu zlecić może lekarz, , który na podstawie dolegliwości prezentowanych przez pacjenta będzie w stanie skomponować właściwy panel testów diagnostycznych.

Na rozwój hipermagnezemii, czyli nadmiaru magnezu we krwi mogą wskazywać dolegliwości takie jak m.in.:

• Ogólne osłabienie,
• Splątanie,
• Pogorszenie koncentracji,
• Osłabienie odruchów,
• Nudności,
• Wymioty,
• Nadmierna senność,
• Zawroty głowy,
• Spadek ciśnienia tętniczego,
• Zaparcia,
• Zaburzenia rytmu serca.

W przypadku niedoborów magnezu (hipomagnezemii) może dojść do pojawienia się następujących objawów chorobowych:

• Zwiększona męczliwość,
• Ogólne osłabienie,
• Skurcze mięśniowe,
• Drżenia mięśni,
• Parestezje – uczucie mrowienia oraz drętwienia kończyn,
• Uczucie kołatania serca,
• Wzrost napięcia mięśniowego,
• Zaburzenia świadomości,
• Zaburzenia rytmu serca.

Stopień nasilenia objawów zależny jest od tego, jak duży deficyt lub nadmiar jonów magnezu występuje w organizmie danej osoby. W przypadku znaczących odchyleń od normy może dochodzić do rozwoju poważnych komplikacji zdrowotnych, związanych m.in. z zaburzeniami pracy mięśnia sercowego oraz ośrodkowego układu nerwowego. Powikłania te mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia oraz życia pacjenta. Z tego powodu nigdy nie należy ignorować opisywanych powyżej objawów i należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza w celu przeprowadzenia kompleksowej diagnostyki, która pozwoli na wykrycie przyczyn dolegliwości oraz rozpoczęcie właściwego leczenia.

W celu weryfikacji otrzymanych wyników badań należy zestawić wykryte stężenia magnezu we krwi z zakresem referencyjnym dla tego parametru, który podany na wyniku wydanym  osobie badanej.

Nadmiar oraz niedobór magnezu charakteryzują się różnym zestawem objawów chorobowych oraz mogą wynikać z wielu czynników. Dokładne określenie przyczyn nieprawidłowych stężeń magnezu może wymagać przeprowadzenia dodatkowych testów laboratoryjnych.

Najczęstszą przyczyną hipermagnezemii są nasilone zaburzenia pracy nerek oraz związana z nimi niewydolność, która rozwija się zazwyczaj jako konsekwencja przewlekłych schorzeń nerek. Dochodzi wówczas do nieprawidłowego przebiegu procesów filtracji krwi, co prowadzi do zmniejszonego wydalania magnezu z moczem oraz wzrostu jego stężeń  w organizmie.

Inne przyczyny nadmiaru magnezu we krwi mogą obejmować m.in. leczenie z wykorzystaniem określonych substancji (np. sole litu), współwystępowanie niedoczynności tarczycy lub nadczynności nadnerczy, choroby zapalne układu pokarmowego lub powikłania określonych chorób nowotworowych (zespół lizy guza nowotworowego).

Hipermagnezemia może wystąpić także na skutek nieprawidłowej, nadmiernej, suplementacji tego pierwiastka. Zjawisko to jest jednak dość rzadkie, jako że w warunkach zdrowia nadmiar magnezu jest skutecznie usuwany z organizmu przez nerki wraz z moczem.

Hipomagnezemia występuje o wiele częściej, w porównaniu ze zjawiskiem nadmiaru tego pierwiastka w organizmie. Niedobory magnezu mogą posiadać wiele przyczyn, z czego do najczęstszych zalicza się:

• Niewystarczającą podaż magnezu w diecie,
• Zaburzenia wchłaniania w jelitach,
• Przewlekłe stosowanie leków z grupy IPP (inhibitorów pompy protonowej),
• Przewlekłe nadużywanie alkoholu,
• Zaburzenia pracy nadnerczy,
• Stosowanie leków diuretycznych,
• Współwystępujące schorzenia nerek,
• Przewlekłe biegunki lub wymioty,
• Narażenie na przewlekły stres,
• Zaburzenia pracy trzustki,
• Zaburzenia pracy przytarczyc.

Ze względu na możliwe poważne przyczyny niedoborów magnezu wykrycie tej nieprawidłowości każdorazowo wymaga przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki. Przed rozpoczęciem dodatkowej suplementacji magnezu z wykorzystaniem specjalistycznych produktów leczniczych należy skonsultować się z lekarzem, jako że niewłaściwa, nadmierna, suplementacja tego pierwiastka może prowadzić do rozwoju hipermagnezemii oraz związanych z nią powikłań zdrowotnych.

W wielu przypadkach niedobory magnezu wywołane są nieprawidłowo zbilansowaną dietą. W celu zapewniania optymalnych poziomów tego pierwiastka w organizmie ważne jest, aby uwzględnić w codziennym jadłospisie produkty bogate w magnez. Duże ilości omawianego pierwiastka znajdują się m.in. w następujących pokarmach:

• Otręby pszenne,
• Kasza gryczana,
• Migdały,
• Chleb żytni,
• Orzechy nerkowca,
• Orzechy ziemne,
• Soja,
• Soczewica,
• Groch,
• Fasola,
• Szpinak,
• Kukurydza

Dzienne zapotrzebowanie na magnez różni się w zależności od wielu czynników, m.in. wieku, płci oraz dodatkowych uwarunkowań zdrowotnych. W znaczącej większości przypadków właściwa dieta jest jednak w stanie pokryć w 100% dobowe zapotrzebowanie na ten pierwiastek.