Peptyd natriuretyczny

Oznaczenie stosowane  jest w diagnostyce niewydolności serca. Głównym zastosowaniem diagnostycznym pomiaru  stężenia NT-proBNP (N-końcowego fragmentu (pro) peptydu natriuretycznego  typu B) oraz BNP (peptydu natriuretycznego typu B)  jest rozpoznanie dysfunkcji lewej komory serca (zastoinowej niewydolności serca -CHF) u chorych z objawami niewydolności serca. Ujemna wartość predykcyjna tego testu w połączeniu z EKG wynosi 100%. Poziom NT-proBNP koreluje z zaawansowaniem niewydolności serca w I i II klasie czteroklasowej skali NYHA (New York Heart Association)  oraz z funkcją  rozkurczową serca i czynnością lewej komory. Oznaczenie jest istotne zwłaszcza  u chorych  z podwyższonym ryzykiem CHF cierpiących na nadciśnienie tętnicze, chorobą wieńcową, cukrzycę i w podeszłym wieku. Stężenie NT-proBNP jest pomocne w różnicowaniu sercowych i poza sercowych przyczyn duszności i dobrym  wskaźnikiem prognostycznym niewydolności serca, przebiegu jej leczenia oraz czynnikiem rokowniczym rozwoju niewydolności serca w wyniku ostrych zespołów wieńcowych (ACS). Oba sercowe peptydy natriuretyczne: BNP i NT-proBNP, osiągają maksimum wydzielania przez kardiomiocyty nadmiernie napinającej się ściany lewej komory serca w przebiegu dysfunkcji komorowej, która  powoduje niewydolność serca. Oba uczestniczą w kompensacji niewydolności serca i hamowaniu postępu choroby. Uważa się, że przydatność diagnostyczna tych peptydów jest podobna, mimo różnic dotyczących ich okresu półtrwania i mechanizmów usuwania z organizmu.  NT-proBNP ma dłuższy okres półtrwania, jego poziom jest bardziej stabilny i osiąga wyższe stężenia w krążeniu. Stanowi to przesłankę większej miarodajności jego pomiarów. Ponieważ jednak jest wydalany jedynie przez  nerki,  kwestionować można jego dokładność diagnostyczną  w przypadkach powikłanych niewydolnością nerek i u osób starszych. Zakres stężeń NT-proBNP wykorzystywanych jako wartości decyzyjne jest szerszy niż BNP, co może utrudniać interpretację wyników pomiarów NT-proBNP. Jednocześnie jednak NT-proBNP wykazuje  wyższą stabilność i trwałość w próbce in vitro, istotne z analitycznego punktu widzenia.  NT-proBNP  i BNP wykazują parakrynne i endokrynne działanie w kontroli homeostazy serca i nerek o przeciwstawnym charakterze do układu renina-angiotensyna-aldosteron. NT-proBNP to N-końcowy fragment propeptydu natriuretycznego typu B, powstający w wyniku rozpadu proBNP. 

Przyczyny wzrostu stężenia: niewydolność serca (dysfunkcja skurczowa i rozkurczowa lewej komory), rozciągnięcie komory, przerostowa kardiomiopatia, stabilna choroba wieńcowa, niestabilna choroba wieńcowa, zaawansowany wiek, nadczynność tarczycy, niewydolność nerek.

Przyczyny obniżonego stężenia: otyłość, niedoczynność tarczycy.

Wysiłek fizyczny.

Badanie NT-proBNP to test laboratoryjny, często przeprowadzany u pacjentów, którzy doświadczają objawów ze strony układu sercowo-naczyniowego. Peptyd natriuretyczny to parametr diagnostyczny szczególnie związany z rozwojem niewydolności mięśnia sercowego – choroby, która występuje najczęściej jako powikłanie wielu innych schorzeń kardiologicznych. Na czym dokładnie polega badanie NT-proBNP, kiedy należy przeprowadzić oznaczenie peptydu natriuretycznego we krwi, kto powinien wykonać badanie NT-proBNP oraz o czym może świadczyć podwyższony poziom NT-proBNP?

Badanie NT-proBNP to test laboratoryjny, który polega na pomiarze we krwi stężenia peptydu natriuretycznego, a dokładniej – N-końcowego fragmentu propeptydu natriuretycznego typu B, skrótowo oznaczanego jako NT-proBNP (ang. N-terminal prohormone of brain natriuretic peptide).

Peptyd natriuretyczny typu B, BNP (ang. B-type natriuretic peptide albo brain natriuretic peptide) to specyficzny neurohormon białkowy, który w ludzkim organizmie wytwarzany jest przede wszystkim przez komórki mięśnia sercowego, czyli kardiomiocyty. Głównymi zadaniami hormonu natriuretycznego jest utrzymanie prawidłowej objętości krwi w naczyniach krwionośnych oraz regulacja ciśnienia tętniczego poprzez wpływ na funkcję nerek oraz kontrolę wydzielania innych hormonów (takich jak np. aldosteron). Dodatkowo, peptyd natriuretyczny w sposób bezpośredni wpływa na rozszerzenie się naczyń krwionośnych oraz zmniejszenie aktywności współczulnej autonomicznego układu nerwowego. Wszystkie te działania prowadzą do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi oraz zmniejszenia jej objętości. Dzięki właściwemu działaniu hormonu BNP możliwe jest skuteczne utrzymywanie homeostazy, zapobieganie rozwojowi nadciśnienia tętniczego oraz związanych z nim powikłań zdrowotnych.

Wzrost wydzielania peptydu natriuretycznego przez kardiomiocyty zachodzi fizjologicznie w odpowiedzi na zwiększone napięcie tych komórek, które pojawia się w przypadku zbyt dużego obciążenia mięśnia sercowego. Oznaczenie NT-proBNP we krwi pozwala na uwidocznienie przewlekłego przeciążenia serca, które jest szczególnie charakterystyczne dla niewydolności mięśnia sercowego. Nieprawidłowe, zbyt wysokie, wartości peptydu natriuretycznego we krwi mogą zostać wykryte nawet przed uwidocznieniem się pierwszych objawów wynikających z nieadekwatnej pracy serca, dzięki czemu badanie to jest szczególnie istotnym narzędziem diagnostycznym podczas rozpoznawania chorób kardiologicznych. Badanie NT-proBNP może być wykonywane zamiennie z badaniem stężenia BNP we krwi, jako że oba te związki biochemiczne uwalniane są z kardiomiocytów w stosunku ekwimolarnym i wykazują bardzo podobną przydatność kliniczną.

Przeprowadzenie badania NT-proBNP zalecane jest w przypadku, gdy występuje podejrzenie rozwoju niewydolności serca. Jest to stan chorobowy, w przebiegu którego serce nie jest w stanie pracować wystarczająco wydolnie w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Ze względu na lokalizację zmian chorobowych wyróżnia się lewokomorową, prawokomorową oraz obukomorową niewydolność serca.

Do wystąpienia niewydolności serca najczęściej dochodzi na skutek przebytego zawału serca, który w znaczącej większości przypadków wywołany jest chorobą wieńcową, związaną z miażdżycą naczyń krwionośnych. Dodatkowo, do pojawienia się zaburzeń pracy mięśnia sercowego, które mogą prowadzić do jego niewydolności może dojść także w przebiegu długotrwałego, źle kontrolowanego nadciśnienia tętniczego, niektórych chorób genetycznych, chorób autoimmunologicznych, różnego typu infekcji oraz na skutek toksycznych działań niektórych leków i substancji odurzających (w tym alkoholu). Ze względu na najczęstsze przyczyny wystąpienia niewydolności serca, w grupie szczególnego ryzyka znajdują się osoby, które m.in.:

• Posiadają nieprawidłową masę ciała (nadwaga oraz otyłość),
• Stosują nieprawidłową dietę, bogatą w cukry proste oraz tłuszcze nasycone,
• Palą papierosy,
• Prowadzą siedzący tryb życia,
• Chorują na nadciśnienie tętnicze,
• Chorują na cukrzycę,
• Posiadają rodzinną historię chorób serca.

NT-proBNP jest bardzo przydatnym klinicznie parametrem laboratoryjnym, który wykorzystywany jest do rozpoznawania niewydolności serca. Badanie to może być wykonywane zamiennie z oznaczeniem stężenia BNP we krwi obwodowej. Do wzrostu stężenia NT-proBNP we krwi dochodzi zarówno w przypadku dysfunkcji rozkurczowej, jak i skurczowej serca. Ponadto, wyższe wartości tego parametru obserwuje się również w przypadku przerostu warstwy mięśniowej komory lewej. Wartość stężenia NT-proBNP dobrze koreluje ze stopniem nasilenia zaburzeń funkcji serca, przez co pośrednio świadczy o zaawansowaniu niewydolności mięśnia sercowego. Warto jednak zaznaczyć, że badanie NT-proBNP we krwi posiada wartość diagnostyczną jedynie w połączeniu z dolegliwościami chorobowymi. Wynik tego badania nie powinien być interpretowany w oddzieleniu od stanu klinicznego pacjenta, a do dokładnego postawienia diagnozy w wielu przypadkach konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, w tym badań obrazowych, takich jak m.in. echokardiografia, czyli badanie USG serca.

Badanie stężenia NT-proBNP we krwi powinno zostać przeprowadzone u osób, które doświadczają objawów mogących wskazywać na rozwój niewydolności mięśnia sercowego. Objawy mogą różnić się, w zależności od tego, która komora serca wykazuje cechy niewydolności.

W przypadku prawokomorowej niewydolności serca najczęstsze objawy to m.in.:

• Obrzęki obwodowe, szczególnie w okolicy kostek i podudzi,
• Powiększenie obwodu brzucha (wodobrzusze),
• Powiększenie wątroby (hepatomegalia),
• Powiększenie śledziony (splenomegalia),
• Przewlekłe zmęczenie,
• Częste oddawanie moczu w nocy,
• Żółtaczka.

• Duszność, nasilająca się szczególnie podczas wysiłku fizycznego oraz w pozycji leżącej,
• Kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny,
• Możliwe krwioplucie,
• Zwiększona męczliwość,
• Zawroty głowy,
• Zaburzenia koncentracji.

Cena badania zależna jest od placówki laboratoryjnej, w której przeprowadzany jest test NT-proBNP. Średni czas oczekiwania na wynik badania wynosi od 1 do 4 dni roboczych od momentu pobrania próbki krwi, przy czym dokładny przedział także zależny jest od danego laboratorium i ze względu na czynniki niezależne może ulec zmianie. W celu uzyskania dokładnych informacji na temat kosztów oraz przeciętnego czasu otrzymania wyniku najlepiej kontaktować się z daną placówką.

W celu interpretacji wyników badania NT-proBNP należy zestawić otrzymane wartości z zakresem referencyjnym, który każdorazowo umieszczany jest na wydawanej pacjentowi dokumentacji. Prawidłowe przedziały stężeń NT-proBNP zależne są od wieku oraz płci osoby badanej. Warto mieć na uwadze, że w większości przypadków badanie to jest wykonywane jednoczasowo z innymi testami laboratoryjnymi, których wyniki wpływają na jego interpretację.  Dodatkowo, niezbędne jest uwzględnienie stanu klinicznego osoby badanej, współwystępujących schorzeń oraz stosowanych na stałe leków. W celu pełnej, poprawnej, interpretacji należy skonsultować się z lekarzem, który zlecił wykonanie pomiaru stężenia NT-proBNP we krwi. Poza kompleksowym omówieniem rezultatów badania NT-proBNP będzie on także w stanie zaproponować dalsze postępowanie diagnostyczno-lecznicze, dostosowane do potrzeb pacjenta.

Podwyższone wartości NT-proBNP we krwi, w połączeniu z typowymi dolegliwościami klinicznymi, najczęściej wskazują na rozwój niewydolności mięśnia sercowego. Warto pamiętać, że do wzrostu NT-proBNP może dochodzić także w przebiegu innych stanów chorobowych, takich jak m.in. migotanie przedsionków, zatorowość płucna, nadciśnienie tętnicze, hiperaldosteronizm, zespół Cushinga, zaburzenia funkcji wątroby lub nerek oraz nadciśnienie płucne. Z tego powodu nieprawidłowy wynik omawianego badania każdorazowo należy skonsultować z lekarzem, gdyż każda z wymienionych chorób wymaga pilnej diagnostyki oraz wdrożenia specjalistycznego postępowania leczniczego.