Parathormon (intact)

 

Oznaczenie nietkniętej (kompletnej) formy parathormonu (PTH intact) w osoczu EDTA lub surowicy służy do różnicowani przyczyn  hiperkalcemii (podniesionego poziomu jonów wapnia, Ca+2 w krwi) i hipokalcemii (obniżonego poziomu wapnia w krwi). PTH jest peptydem przytarczyc o długości 84 aminokwasów,  utrzymującym na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego,  poziom jonów wapnia w krwi. U osób zdrowych spadek stężenia Ca+2  nasila wydzielanie hormonu, wyrównanie poziomu Ca+2 – hamuje wydzielanie. PTH oddziałuje na nerki, regulując wchłanianie zwrotne  wapnia i wydalanie fosforanów oraz na kości, wpływając na przemieszczanie się  jonów z kości do płynu pozakomórkowego. W skali długofalowej,  reguluje poziom wapnia w organizmie,  wpływając na jelitowe wchłanianie wapnia za pośrednictwem witaminy D (1,25(OH)2D).  Cząsteczka PTH ulega proteolizie do fragmentów o różnej długości, okresie półtrwania,  aktywności fizjologicznej i znaczeniu klinicznym. Diagnostycznie  najistotniejsze jest oznaczenie nietkniętej – kompletnej cząsteczki PTH – PTH intact. Czułość stosowanych obecnie testów mierzących stężenie PTH intact pozwala nie tylko na różnicowanie pierwotnej nadczynności przytarczyc,  lecz również na różnicowanie hiperkalcemii powodowanej pierwotną nadczynnością przytarczyc i nowotworami złośliwymi. PTH jest czułym wskaźnikiem wtórnej nadczynności przytarczyc, gdyż wzrost jego stężenia jest szybszy niż  spadek stężenia Ca+2  w krwi. W hiperkalcemiach spowodowanych pierwotną nadczynnością przytarczyc lub ekotopową produkcją PTH,  w większości przypadków obserwuje się wzrost stężenia PTH. W hiperkalcemiach spowodowanych innymi przyczynami, w tym nowotworami złośliwymi, stężenia PTH są w zakresie normy lub obniżone. We wtórnej nadczynności przytarczyc PTH jest podniesiony ze względu na niewydolność nerek, wpływającą na ciągłe obniżanie stężenia Ca+2.  W przypadkach hipokalcemii wynikających z niedoczynności przytarczyc poziom PTH jest na ogół niski. W przypadku chorych na  niewydolność nerek oznaczenie PTH pozwala na równoczesne monitorowanie  funkcji przytarczyc i obrotu kostnego. Śródoperacyjne pomiary PTH umożliwiają ocenę doszczętności  paratyroidektomii, dzięki możliwości obserwacji w trakcie operacji spadku stężenia PTH (wynik pomiaru po 10 min. od usunięcia powinien być mniejszy niż 50% wartości zmierzonej wyjściowo).