Granulocyty segmentowane:
zwiększona liczba: stres, zakażenia, stany zapalne, leczenie kortykosteroidami , krwotok, choroby nowotworowe, przewlekła białaczka szpikowa, mielofibroza, czerwienica prawdziwa, splenektomia; zmniejszona liczba: neutropenia autoimmunologiczna, leki, chemioterapia chorób nowotworowych, zakażenia wirusowe (EBV, HIV, Parvowirus B19).
Granulocyty kwasochłonne:
zwiększona liczba: pasożyty, alergie, łuszczyca, białaczka eozynofilowa, przewlekła białaczka szpikowa, niedokrwistości, sarkoidoza, choroby zakaźne, choroby nowotworowe; zmniejszona liczba: zakażenia bakteryjne, lecznie glikokortykosteroidami, stres i urazy, leki.
Granulocyty zasadochłonne:
zwiększona liczba: stany zapalne, gruźlica, grypa, ospa wietrzna, różyczka, białaczka bazocytowa, mielofibroza, przewlekła białaczka szpikowa, zespół mielodysplastyczny, leki, reakcje alergiczne, ciąża, niedoczynność tarczycy, nowotwory; zmniejszona liczba: leki, zakażenia, nadczynność tarczycy, reakcje nadwrażliwości.
Limfocyty:
zwiększona liczba: białaczki limfatyczne, chłoniaki, zakżenia (wirusowe, niektóre bakteryjne), choroby nowotworowe, sarkoidoza i choroby autoimmunologiczne; zmniejszona liczba: zakażenia (malaria, gruźlica), toczeń układowy, niedobory immunologiczne, nadczynność nadnerczy, ziarnica złośliwa, chłoniaki, białaczka szpikowa, nowotwory, kortykosteroidy.
Monocyty:
zwiększona liczba: choroby wirusowe, zakażenia (gruźlica, kiła), zarażenia pierwotniakami, choroby metaboliczne ze spichrzaniem, ziarnica złośliwa, białaczka monocytowa i mielomonocytowa; zmniejszona liczba: niedokrwistości aplastyczne, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), zakażenie HIV, leki.
Ręczny (manualny) rozmaz krwi najczęściej wykonywany jest na zlecenie lekarza w celu weryfikacji nieprawidłowości uwidocznionych w morfologii automatycznej. Obecnie coraz częściej jednak nowoczesne analizatory dokonujące automatycznej analizy kilkudziesięciu parametrów składających się na obraz morfologii krwi samodzielnie sygnalizują konieczność dodatkowego wykonania rozmazu manualnego w przypadku przekroczenia parametrów uznanych za diagnostycznie krytyczne.
Morfologia automatyczna stanowi najbardziej podstawowe badanie diagnostyczne. Test ten polega na pomiarze bardzo licznych parametrów krwi obwodowej w automatycznych analizatorach W badaniu automatycznym uwzględniane są pomiary liczebności krwinek czerwonych, płytek krwi (trombocytów) oraz krwinek białych wraz z ich podziałem na subpopulacje. Dodatkowo oznaczane są także parametry takie jak m.in. średnie stężenie hemoglobiny w krwince, średni rozmiar krwinki czerwonej, procentowa zawartość niedojrzałych form komórkowych oraz wiele innych. W przypadku wykrycia znaczących odchyleń od normy lub też niewiarygodnych wyników może zostać podjęta decyzja o weryfikacji badania w sposób manualny, za pomocą rozmazu krwi.
Dzięki przeprowadzeniu manualnej oceny składników morfotycznych krwi możliwe jest wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, które wpływały na pomiary wykonywane w sposób automatyczny. Badanie to pozwala także na pogłębioną analizę komórkową, dzięki czemu mogą zostać uwidocznione zmiany takie jak nieprawidłowy rozmiar krwinek, obecność wtrętów wewnątrzkomórkowych, zaburzony stopień wybarwienia poszczególnych elementów morfotycznych lub występowanie agregacji komórkowej. Wszystkie te parametry dostarczają niezwykle istotnych informacji, które pomagają lekarzowi podjąć najbardziej odpowiednie działania w dalszym procesie diagnostyczno-leczniczym.
Standardowo, manualny rozmaz krwi nie jest wykonywany jako badanie pierwszego rzutu. Test ten zazwyczaj stanowi uzupełnienie podstawowej morfologii krwi w przypadku, gdy zostaną wykryte wspomniane, niepokojące odchylenia od normy w wynikach badania automatycznego.
Morfologia krwi może zostać zlecona w przebiegu praktycznie każdej choroby oraz wchodzi w skład badań profilaktycznych Badanie to jest szczególnie istotne do wykrywania oraz różnicowania typów anemii, czyli niedokrwistości. W przebiegu anemii dochodzi do spadku stężeń hemoglobiny lub/oraz liczebności krwinek czerwonych. Podstawowe objawy anemii obejmują dolegliwości takie jak:
- Bóle głowy,
- Zawroty głowy,
- Nadmierna bladość skóry oraz błon śluzowych,
- Pogorszona tolerancja wysiłku,
- Zwiększona męczliwość,
- Problemy z koncentracją,
- Uczucie kołatania serca,
- Tachykardia (przyspieszona akcja serca).
Anemia może wynikać z wielu, zróżnicowanych przyczyn. Dzięki przeprowadzeniu rozmazu krwi możliwe jest wykrycie zmian patologicznych w budowie krwinek czerwonych, wskazujących źródło niedokrwistości, a co za tym idzie podjęcie właściwego leczenia.
Rozmaz krwi stanowi bardzo istotny element diagnostyki białaczek oraz innych chorób związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem szpiku kostnego i innych narządów związanych z produkcją krwinek. Niestety, wiele z tych schorzeń przez długi czas rozwija się w sposób bezobjawowy, a pierwsze dolegliwości odczuwalne przez pacjenta są dość niecharakterystyczne i pojawiają się na późnych etapach zaawansowania choroby. Na rozwój chorób mielodyspastycznych mogą wskazywać m.in.:
- Uogólnione osłabienie,
- Pogorszenie tolerancji wysiłku,
- Nadmierna senność w ciągu dnia,
- Niewyjaśniona utrata masy ciała,
- Przewlekły stan podgorączkowy,
- Nocne poty,
- Częste występowanie infekcji,
- Objawy grypopodobne,
- Wysypki skórne,
- Przedłużające się czasy krwawienia,
- Bóle mięśni i stawów,
- Obrzęk węzłów chłonnych,
- Bóle kostne.
Przewlekłość wymienionych objawów każdorazowo powinno wzbudzać zaniepokojenie i wskazywać na konieczność pogłębionej diagnostyki w celu precyzyjnego ustalenia ich przyczyn.