Anaplazmoza – choroba odkleszczowa występująca u ludzi. Objawy, badanie i leczenie

Anaplazmoza to choroba przenoszona przez kleszcze. Zdarza się znacznie rzadziej niż borelioza czy odkleszczowe zapalenie mózgu, choć w związku z często bezobjawowym przebiegiem, dużo zachorowań może pozostawać nierozpoznanych. Jakie są objawy anaplazmozy? Na czym polega badanie w kierunku anaplazmozy i w jaki sposób się ją leczy?

Czym jest anaplazmoza?

Anaplazmoza wywoływana jest przez Gram-ujemne bakterie Anaplasma phagocytophilum przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Bakteria dostaje się do krwi człowieka wskutek ukłucia przez zakażonego kleszcza i rozprzestrzenia się po całym organizmie. Wraz z krwią transportowana jest także do szpiku kostnego, gdzie trafia do komórek prekursorowych neutrofilów. Namnaża się w cytoplazmie granulocytów (stąd w użyciu jest także nazwa: ludzka anaplazmoza granulocytarna) i upośledza ich funkcje. Choroba spotykana jest głównie na północno-wschodnich i północno-środkowych obszarach Stanów Zjednoczonych oraz w północnej Kalifornii, ale występuje także w Europie. W  Polsce potwierdzone rozpoznania to zaledwie pojedyncze przypadki rocznie, jednakże uważa się, że statystyki te są znacznie zaniżone gdyż część przypadków anaplazmozy nie jest zgłaszana mimo przepisów o obowiązkowej rejestracji.

Czy istnieje test na anaplazmozę? Jak zdiagnozować chorobę?

W podstawowych badaniach laboratoryjnych, w przebiegu anaplazmozy można zaobserwować neutropenię, limfopenię i małopłytkowość, a aktywność enzymów wątrobowych ALT i AST może być podwyższona. Nie są to zaburzenia na tyle swoiste, by z łatwością powiązać je z rzadko występującą anaplazmozą, ale u osób z typowymi objawami, które zgłaszają ukłucie przez kleszcza, mogą okazać się pomocne w diagnostyce.

W rozpoznawaniu choroby, wykorzystuje się badania serologiczne. W nieleczonych przypadkach anaplazmozy swoiste przeciwciała IgM stają się wykrywalne ok. 5. dnia po zakażeniu przez A. phagocytophilum i utrzymują się do dwóch miesięcy. Przeciwciała IgG pojawiają się w drugim tygodniu po zakażeniu (10-14 dzień), osiągając maksimum w trzecim, utrzymują się latami. Półilościowy wynik immunofluorescencyjnego  testu oznaczającego przeciwciała IgG swoiste dla A. phagocytophilum ≥ 1:64 jest traktowany jako dodatni, wynik < 1:64 jest uważany za ujemny. Sugerowana jest obserwacja dynamiki serokonwersji przez oznaczenia IgG w odstępach ok. 10 dniowych, czterokrotny wzrost miana wiąże się z ostrą fazą choroby. Innym kryterium laboratoryjnym rozpoznania anaplazmozy jest obecność swoistej sekwencji DNA drobnoustroju we krwi wykrywanej metodą PCR. Rzadziej możliwa jest również hodowla bakterii z próbki krwi, a wśród innych przydatnych badań wyróżnia się także analizę rozmazu krwi obwodowej, w którym można zaobserwować obecność wewnątrzkomórkowych wtrętów w postaci moruli w granulocytach.

Jeśli Twój lekarz podejrzewa anaplazmozę, badania serologiczne możesz wykonać np. w DIAGNOSTYCE.

Anaplazmoza – objawy

Szacuje się, że ponad 2/3 zakażeń Anaplasma phagocytophilum przebiega w sposób całkowicie  bezobjawowy lub łagodny i samoograniczający się. U pozostałych osób, choroba zaczyna się gwałtownie, a część chorych wymaga leczenia w szpitalu. Często występują typowe objawy grypopodobne, takie jak gorączka (zwykle powyżej 39℃), silne bóle głowy, ogólne pogorszenie samopoczucia i osłabienie, dreszcze, bóle mięśniowe i stawowe, wzmożona potliwość, utrata apetytu, suchy kaszel czy zapalenie górnych dróg oddechowych. Pojawiają się zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności i wymioty lub biegunka i bóle brzucha. W badaniu, można zazwyczaj zaobserwować powiększenie wątroby, śledziony oraz węzłów chłonnych.

U niektórych osób, może pojawić się także wysypka. W rzadkich, ciężkich przypadkach choroba może prowadzić do zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, DIC (ang. disseminated intravascular coagulation), zapalenia mózgu, a nawet śmierci.

Jeśli podejrzewasz u siebie anaplazmozę lub inną chorobę przenoszoną przez kleszcze, koniecznie zgłoś się do lekarza.

Anaplazmoza – leczenie

W nieleczonej, objawowej anaplazmozie symptomy utrzymują się od 3 do 11 tygodni.

Podstawowym lekiem jest doksycyklina stosowana przez 10 dni. Wówczas objawy ustępują zwykle w ciągu 2-3 dni od rozpoczęcia leczenia. W niektórych przypadkach (np. u dzieci lub kobiet ciężarnych) lekiem zalecanym jest ryfampicyna. Stosuje się także leczenie objawowe, takie jak środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Warto pamiętać, że nieleczona anaplazmoza może prowadzić do zespołu DIC, zespołu ostrej niewydolności oddechowej, niewydolności nerek czy niewydolności serca, a nawet do śmierci. Śmiertelność choroby szacuje się na poziomie 1-3 %, a ciężki przebieg choroby dotyczy przede wszystkim osób w podeszłym wieku, leczonych immunosupresyjne i z niedoborami odporności. U chorych nieleczonych lub obciążonych, mogą pojawić się powikłania w postaci zawrotów głowy, porażenia nerwu twarzowego czy neuropatii obwodowej.

Anaplazmoza – jak jej zapobiegać?

Pamiętaj, że profilaktyka chorób odkleszczowych jest bardzo ważna. Szczelnie osłaniaj skórę podczas wędrówek w rejony łąkowo-leśne i stosuj repelenty. Po powrocie do domu, dokładnie oglądaj swoje ciało, a jeśli zauważysz kleszcza, jak najszybciej go usuń, a ranę przemyj środkiem odkażającym.

Jeśli coś pozostaje dla Ciebie niejasne, możesz skorzystać z konsultacji online w DIAGNOSTYCE. Pamiętaj, że ukłucie przez kleszcza, wiąże się nie tylko z ryzykiem anaplazmozy, ale przede wszystkim boreliozy czy odkleszczowego zapalenia mózgu. A jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat boreliozy i zastanawiasz się, czy istnieje szansa na powstanie skutecznej szczepionki, zajrzyj tutaj: https://diag.pl/pacjent/szczepionka-na-borelioze-czy-i-kiedy-sie-pojawi-najnowsze-informacje/.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
• https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/157139,anaplazmoza