Badanie GBS – dlaczego jest niezbędne dla kobiet w ciąży?

Badanie w kierunku nosicielstwa GBS (badanie GBS) jest mikrobiologicznym badaniem laboratoryjnym mającym na celu wykrycie obecności paciorkowców grupy B (ang. Group B Streptococcus). Najważniejszym patogenem należącym do tej grupy jest Streptococcus agalactiae. Paciorkowce te często kolonizują organizm człowieka, stanowią skład naturalnej flory mikrobiologicznej i zwykle nie wywołują objawów chorobowych. Badanie GBS jest szczególnie ważne dla kobiet w ciąży, ponieważ drobnoustroje te mogą zagrażać przebiegowi ciąży oraz noworodkowi po jej zakończeniu.

Dlaczego badanie GBS zalecane jest kobietom w ciąży?

Stwierdza się, że 10-30% kobiet jest bezobjawowymi nosicielami Streptococcus agalactiae. Paciorkowce grupy B powszechnie kolonizują przewód pokarmowy i układ moczowy człowieka, skąd mogą być przeniesione do dróg rodnych. Ze względu na zmianę pH pochwy oraz zmiany hormonalne, kobiety w okresie ciąży są szczególnie narażone na rozrost paciorkowców GBS. Zakażenie może być niebezpieczne zarówno dla kobiety jak i dziecka. U kobiety ciężarnej mogą powodować infekcję układu moczowo-płciowego, a także prowadzić do zapalenia błon płodowych, zapalenia błony śluzowej macicy, poporodowego zapalenia jamy macicy, gorączki śródporodowej i posocznicy. Szacuje się, że ryzyko transmisji bakterii między matką a noworodkiem wynosi ok. 70%. Do przeniesienia drobnoustrojów na dziecko może dojść w trakcie ciąży, na przykład poprzez zaaspirowanie zakażonego płynu owodniowego przez płód oraz w trakcie porodu na skutek kontaktu błon śluzowych noworodka z drobnoustrojami w drogach rodnych kobiety. Wykazano, że bakterie mogą również kolonizować dzieci urodzone drogą cesarskiego cięcia.

Infekcja powstała wewnątrzmacicznie lub okołoporodowo stanowi zagrożenie dla noworodka, gdyż jego układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni wykształcony. Zakażenie GBS może skutkować ciężką, inwazyjną chorobą i prowadzić do groźnych powikłań tj. zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia szpiku, zakażenia układu moczowego i oddechowego, zapalenia stawów oraz tkanki łącznej, posocznicy.

Badanie GBS pozwala na wykrycie nosicielstwa paciorkowców grupy B. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego wprowadza się okołoporodową profilaktykę antybiotykową. Leki podane wówczas w trakcie porodu zmniejszają ryzyko kolonizacji noworodków oraz ograniczają możliwość wystąpienia powikłań, przy czym nie zagrażają życiu dziecka. Zwykle nie zaleca się podawania antybiotyków przed terminem porodu, ponieważ po zakończeniu leczenia dochodzi do szybkiego nawrotu kolonizacji paciorkowców. Wyjątkiem jest wystąpienie u matki objawów aktywnego zakażenia, np. dróg moczowych. W przypadkach gdy podejrzewa się infekcję u noworodków, badanie GBS pozwala także na jej identyfikację oraz rozpoczęcie terapii.

Kiedy wykonuje się badanie GBS?

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego badanie należy wykonać u każdej kobiety ciężarnej pomiędzy 35 a 37 tygodniem ciąży.

Jak wygląda i przebiega badanie GBS?

Badanie nie jest bolesne. U kobiet w ciąży próbki mogą być pobrane w gabinecie ginekologicznym przez lekarza, przez położną lub samodzielnie po dokładnym zapoznaniu się z instrukcją pobrania. Za pomocą wymazówek z podłożem transportowym należy wykonać wymaz z przedsionka pochwy (dolna część pochwy) oraz wymaz z odbytu.

Badanie również może być wykonane po porodzie u noworodka w warunkach szpitalnych, gdy pojawią się u niego oznaki zakażenia. W tym celu najczęściej wykonuje się pobranie z pępka i ucha. Następnie wymazy transportowane są do laboratorium mikrobiologicznego. Badanie wymaga namnożenia ewentualnych bakterii w laboratorium, dlatego też należy uzbroić się w cierpliwość podczas oczekiwania na jego wynik, który powinien być dostępny w ciągu 5-7 dni.

Jak przygotować się do badania?

Dwa dni przed wykonaniem wymazu należy zachować wstrzemięźliwość seksualną oraz nie używać środków dopochwowych, irygacji, kremów, maści, środków dezynfekcyjnych lub innych preparatów w obrębie narządów intymnych. Jeżeli w ostatnim czasie pacjentka przyjmowała antybiotyki to zalecane jest odczekanie siedmiu dni przed pobraniem wymazu. Bezpośrednio przed pobraniem umyć ręce oraz narządy intymne ciepłą wodą bez mydła czy żelu do higieny intymnej.

Kiedy należy powtórzyć badanie GBS?

W niektórych przypadkach zaleca się powtórne wykonanie badania. Najczęściej weryfikację badania zaleca się u kobiet, u których w poprzednich ciążach doszło do zakażenia dziecka lub w przypadku wykrycia bakterii GBS w moczu.

mgr Justyna Kata-Bury

Laboratoria Medyczne DIAGNOSTYKA

Źródła:

1. Cnota W, Mucha D, Mucha J. Zakażenia perinatalne paciorkowcami grupy B a powikłania u noworodków. Doświadczenia własne. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2017; 2, (3): 87–92.
2. Kociszewska-Najman B, Oslislo A, Szymusik I, Pietrzak B, Jabiry-Zieniewicz Z. Śródporodowa profilaktyka zakażeń paciorkowcami grupy B – doświadczenia własne. Ginekol Pol. 2010,;81, 913-917.
3. Prośniewska M, Kalinka J, Bigos M, ołąb-Lipińska M. Ocena oporności paciorkowców β hemolizujących grupy B na podstawie badań własnych. Ginekol Pol 2014; 85, 688-694.
4. Pruss A, Galant,K, Giebrys-Kalemba S. Analiza badań przesiewowych w kierunku Streptococcus agalactiae u kobiet w ciąży z regionu Pomorza Zachodniego. Ginekol Pol 2015; 86, 616-621.