Ból łydek – o czym może świadczyć i jakie badania warto wykonać?

Ból łydek to niespecyficzny objaw, który może pojawić się w przebiegu rozmaitych chorób. Towarzyszy m.in. schorzeniom układu ruchu, zakrzepicy, cukrzycy. Ból łydek może być też wynikiem zbyt forsownego wysiłku czy intensywnego wzrostu kości. Sprawdź, jakie jeszcze są przyczyny bólu łydek. Dowiedz się, jakie badania będą pomocne w ustaleniu podłoża tej dolegliwości.

Ból łydki – przyczyną urazy i przeciążenia

Jednymi z częstszych przyczyn bólu łydki są przeciążenia. Mogą być one związane z wykonywaniem ciężkiej pracy fizycznej (np. przyjmowaniem długotrwałej pozycji stojącej, dźwiganiem ciężkich przedmiotów) lub błędów w czasie uprawiania sportu (np. nieodpowiedniego obuwia, źle dobranego zestawu ćwiczeń, braku rozciągania po intensywnych ćwiczeniach, braku rozgrzewki). Ból łydek związany jest często z urazami/kontuzjami okolicznych stawów. W kierunku łydki promieniuje ból pochodzący ze stawu kolanowego, który jest jednym z częściej uszkadzanych stawów w ludzkim ciele. Bóle mięśni i stawów w części kończyny dolnej od kolana w dół mogą też wynikać z przeciążeń tych struktur. W przypadku braku odpowiedniej reakcji naprawczej organizmu na czynniki uszkadzające, istnieje ryzyko zespołu przeciążeniowego goleni. To zespół dolegliwości w środkowej i dolnej okolicy goleni. Dotyczy on osób aktywnych sportowo, głównie uprawiających piłkę nożną, taniec, koszykówkę. W ciężkich przypadkach ból świadczy o złamaniu kości piszczelowej lub strzałkowej, składających się na kościec goleni.

Problemy ze strony kręgosłupa a ból łydek

Ból łydek może być związany z problemami ze strony kręgosłupa. Zwyrodnienia w tej części układu kostnego mogą manifestować się w odległych miejscach na ciele. Ból w łydce wynika m.in. z ucisku wywieranego przez uszkodzony kręgosłup na przebiegające blisko nerwy, które zaopatrują kończynę dolną. Nierzadki jest ból pośladków, ud i łydek. Patologiczne zmiany w kręgosłupie mogą wywierać na chorym również swego rodzaju działania kompensacyjne, poprzez które organizm stara się zminimalizować doświadczane dolegliwości. W ten sposób chorzy nieświadomie zmieniają sposób układania kończyn dolnych czy poruszania się, w efekcie czego z czasem dochodzi w nich do powstania zmian lub przeciążeń.

Ból łydek wynikający ze schorzeń układu krążenia

Dolegliwości bólowe kończyn dolnych mogą okazać się przejawem chorób układu krążenia. Ból łydki jest jednym z głównych objawów niewydolności żylnej. Pojawia się również w zakrzepicy żylnej, której towarzyszą dodatkowo m.in.: wrażenie ciężkości i zimna, mrowienie, drętwienie, pieczenie, obrzęk, zaczerwienienie nóg od kolan. Zakrzepica żył głębokich dotyczy zazwyczaj jednej kończyny. Jej powstawaniu sprzyjają m.in.:

• zaburzenia w żylnym przepływie krwi (np. unieruchomienie nogi, opatrunek gipsowy),
• zmiany w składzie krwi (np. nadpłytkowość),
• ucisk żył przez naciek nowotworowy,
• siedzący tryb życia,
• układanie nogi na nogę,
• stany zapalne.

Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych to stan chorobowy tętnic, który polega na dostarczeniu zbyt małej ilości tlenu do tkanek kończyny dolnej. Najczęściej patologia związana jest ze zmianami miażdżycowymi, które zaburzają przepływ krwi w tętnicach. Do czynników ryzyka należą:

• palenie tytoniu,
• wiek >40. roku życia,
• hipercholesterolemia.

Niedokrwieniu kończyn towarzyszą m.in.: zwiększona męczliwość nóg, ból łydek, wzmożona wrażliwość na zmianę temperatury, zblednięcie, zasinienie/przebarwienie nóg, oziębienie kończyny dolnej, zaniki mięśniowe, pojawienie się owrzodzeń i zmian martwiczych.

Sprawdź, czym jest fibromialgia i jakie objawy jej towarzyszą.

Ból łydek w nocy – zespół niespokojnych nóg

Osoby doświadczające bólu łydek w nocy mogą zmagać się z tzw. zespołem niespokojnych nóg. Dla określenia tej choroby stosowany jest również skrót RLS (z ang. restless legs syndrome). Towarzyszą jej: wrażenie zmęczenia i niepokoju nóg, parestezje (mrowienie pod skórą, drętwienie), piekący ból mięśni łydek, poruszanie nogami podczas snu, problemy ze znalezieniem wygodnego ułożenia nóg. Typowe jest złagodzenie, a nawet ustąpienie dolegliwości pod wpływem ruchu. Objawy pojawiają się przeważnie wieczorem i w nocy, przez co zaburzają sen. Przyczyny powstania zespołu niespokojnych nóg nie zostały w pełni wyjaśnione. Choroba może mieć postać pierwotną (tzw. idiopatyczną), kiedy nie sposób określić, co powoduje dolegliwości, lub wtórną. Na RLS częściej narażone są osoby z cukrzycą, reumatologicznym zapaleniem stawów, przewlekłą niewydolnością żylną, przyjmujące niektóre leki (np. środki przeciwdepresyjne, metoklopramid, difenhydraminę, antagoniści kanału wapniowego). Możliwe są przypadki dziedzicznego występowania RLS.

Bolące skurcze łydek

Stosunkowo częstą przypadłością są skurcze mięśni nóg. Bolące w ten sposób łydki mogą być związane z zaburzeniami gospodarki elektrolitowej – niedoborem wapnia, magnezu, potasu czy nadmiarem fosforu. Takie zmiany sprzyjają powstawaniu skurczów łydek. Grupą w sposób szczególny narażoną na tę przypadłość są kobiety ciężarne. Inne możliwe przyczyny skurczów łydek to:

• zaburzenia metaboliczne w przebiegu niedoczynności tarczycy, mocznicy, marskości wątroby,
• zaburzenia neurologiczne (polineuropatie, czyli zespół objawów, który wynika z uszkodzenia dużej ilości nerwów obwodowych),
• przyjmowanie niektórych leków (np. estrogenów, naproksenu, dożylnych preparatów żelaza, leków moczopędnych).

Jak wygląda diagnostyka bólu łydek?

Rozpoznanie przyczyny bólu łydek rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego. W czasie badania podmiotowego pacjent pytany jest m.in. o charakter, intensywność, częstotliwość bólu łydek, okoliczność powstawania, czynniki łagodzące i nasilające dolegliwości bólowe, objawy towarzyszące bólowi łydki, przebyte choroby, przyjmowane leki, prowadzony tryb życia, wykonywaną pracę, historię medyczną w rodzinie. Następnie lekarz przechodzi do badania przedmiotowego. Nawet w przypadku bólu miejscowego, jakim jest ból łydki, lekarz powinien zbadać cały układ ruchu, ból nóg może bowiem promieniować z innych części ciała. W ramach badania przedmiotowego lekarz powinien m.in. palpacyjnie szukać miejsc wrażliwych na ucisk, przeprowadzić próbę prowokacji bólu ruchem i napięciami grup mięśniowych, szukać obrzęków i wysięków stawowych, sprawdzić zakresu ruchu w okolicznych stawach. Istotnym uzupełnieniem badania przedmiotowego jest ocena neurologiczna i naczyniowa.

Pacjent skierowany zostanie na podstawowe badania laboratoryjne i oznaczenie markerów stanu zapalnego – białka C-reaktywnego (CRP) i odczynu Biernackiego (OB). Istotnych informacji diagnostycznych dostarczą badania obrazowe. W pierwszej kolejności wykonywane są z reguły RTG dla oceny tkanek twardych, USG dla oceny tkanek miękkich. Jeśli lekarz uzna to za stosowne, obrazowanie zostaje uzupełnione o tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny. Nie są to jednak badania wykonywane rutynowo, a w przypadkach niepewnych diagnostycznie. Przy podejrzeniu bólu łydki związanego z chorobami układu krążenia ważne jest USG Dopplera kończyn dolnych. To badanie ultrasonograficzne, które umożliwia ocenę przepływu krwi w tętnicach i żyłach. Postępowanie terapeutyczne w bólu łydek uzależnione jest od przyczyny bólu i nie sposób jednoznacznie określić, jak będzie wyglądało. Leczenie zależy od indywidualnego przypadku.

Dr n. o zdr. Olga Dąbska