Małpia Ospa - co warto o niej wiedzieć?

Redakcja Diagnostyki

24 czerwca 2022

Przeczytasz w 6 minut

Udostępnij

Spis treści:

Małpia ospa – co to jest?
Małpia ospa – objawy
Małpia ospa – przyczyny i zakażenie
Źródła

Niedawno w Polsce został potwierdzony pierwszy przypadek zakażenia małpią ospą. Do tej pory choroba była obecna głównie w Afryce, jednak w maju 2022 roku pojawiła się na szerszą skalę w niektórych krajach europejskich. Po doświadczeniach związanych z pandemią COVID-19 zjawisko to może wzbudzać pewien niepokój. Czym dokładnie jest małpia ospa, co wywołuje tę chorobę, jakie są objawy zakażenia oraz w jaki sposób dochodzi do transmisji wirusa małpiej ospy?

Małpia ospa – co to jest?

Małpia ospa to rzadka, wirusowa choroba odzwierzęca. Wywoływana jest przez patogen z rodzaju orthopoxvirus – wirusa ospy małpiej. Naturalnymi nosicielami wirusa małpiej ospy mogą być różne gatunki zwierząt, nie tylko małpy. Zakażenia obserwowane były także m.in. u szczurów, wiewiórek lub też psów.

Omawiane schorzenie zostało po raz pierwszy opisane w 1958 roku w Afryce, a w latach siedemdziesiątych wykryto pierwsze przypadki przeniesienia choroby na ludzi. Od tego czasu co kilka lat na świecie pojawiały się pojedyncze, endemiczne ogniska zakażeń małpią ospą, jednak większość przypadków ograniczała się do poszczególnych państw afrykańskich. Zjawisko przeniesienia choroby z człowieka na człowieka zdarza się rzadko i wymaga bezpośredniego kontaktu z osoba zakażoną. Nie obserwuje się także bezobjawowego przebiegu choroby – z tego powodu wirus małpiej ospy znacząco różni się od koronawirusa SARS-CoV-2, odpowiedzialnego za globalną pandemię COVID-19.

Obecnie na całym świecie obserwuje się wzrost liczby przypadków małpiej ospy poza państwami Afryki. Zakażenia omawianym wirusem zostały wykryte już w ponad 30 państwach na całym świecie, przy czym najwięcej przypadków odnotowano w Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii. Do 24 maja 2022 r. poza Afryką odnotowano 131 potwierdzonych przypadków i 106 podejrzeń. Zgodnie z rozporządzeniami Ministerstwa Zdrowia obecnie istnieje obowiązek zgłaszania podejrzeń małpiej ospy oraz obowiązek hospitalizacji osoby zakażonej wirusem odpowiedzialnym za rozwój tej choroby. Osoby narażone na zakażenie muszą zostać poddane 21-dniowej izolacji, podobnie jak w przypadku innych wirusów , jak np. wirus gorączki krwotocznej, czyli Eboli.

Małpia ospa – objawy

Objawy małpiej ospy przypominają dolegliwości występujące w przebiegu innych rodzajów ospy, jak np. w ospie wietrznej lub ospie prawdziwej. Pierwsze symptomy zazwyczaj uwidaczniają się w przeciągu 7 do 14 dni od momentu zakażenia. Na początku obejmują one niecharakterystyczne dolegliwości, takie jak m.in.:

Uogólnione osłabienie,
Wysoka gorączka (powyżej 38,5°C),
Dreszcze
Ból głowy,
Bóle mięśniowe,
Limfadenopatia (powiększenie węzłów chłonnych).

Po około 3-4 dniach od pojawienia się początkowych dolegliwości następuje rozwój typowej wysypki skórnej. Często pierwsze zmiany uwidaczniają się w obrębie twarzy, po czym rozprzestrzeniają się na resztę ciała. Wysypka w przebiegu małpiej ospy ulega przemianom w czasie.

Na początku zmiany skórne przybierają postać niewielkich, płaskich przebarwień. Następnie pojawiają się pęcherzyki wypełnione treścią surowiczą oraz ropą. Z czasem zmieniają się one w krosty, które przysychając tworzą strupy. Całość trwa od około 2 do 4 tygodni, a w miejscach występowania zmian skórnych mogą pozostawać przebarwienia i blizny, które następnie będą blednąć na przestrzeni kilku lat. W okresie, w którym występuje wysypka pacjent stanowi potencjalne źródło zakażenia dla innych osób.

Małpia ospa (podobnie jak wszystkie choroby infekcyjne) związana jest z ryzykiem rozwoju powikłań zdrowotnych, takich jak zapalenie płuc, posocznica, zapalenie mózgu oraz uszkodzenia narządowe. Na pojawienie się tych komplikacji szczególnie narażone są osoby stosujące leczenie immunosupresyjne lub posiadające określone deficyty odporności, np. w przebiegu określonych chorób nowotworowych (białaczki) lub zakażenia wirusem HIV.

Małpia ospa – przyczyny i zakażenie

Małpia ospa wywoływana jest przez wirusa małpiej ospy. Jest to patogen odzwierzęcy, zaliczany do rodzaju Orthopoxvirus z rodziny Poxviridae. Ze względu na podobieństwo wirusa małpiej ospy do wirusa ospy prawdziwej możliwe jest stosowanie szczepionki przeciwko temu patogenowi w celu zapobiegania małpiej ospie. CDC (ang.Centers for Disease Control) szacuje, że tego typu postępowanie może zapewniać ochronę na poziomie powyżej 85%, choć jest to nadal przedmiot intensywnych badań.

Do zakażenia może dochodzić poprzez kontakt z chorym zwierzęciem lub osobą, u której doszło do rozwoju charakterystycznej wysypki. Zakażenie małpią ospą wymaga bliskiego, przedłużonego kontaktu z chorym. Z tego powodu najczęściej zakażeniom ulegają członkowie rodziny chorego lub też personel medyczny. W przypadku zauważenia u siebie lub u osoby bliskiej objawów, które mogą wskazywać na rozwój małpiej ospy należy telefonicznie skontaktować się z lekarzem, który podejmie odpowiednie decyzje w zakresie dalszego postępowania diagnostyczno-leczniczego.

Leczenie małpiej ospy polega na podawaniu określonych leków przeciwwirusowych oraz leczeniu objawowym, które ma na celu złagodzenie doświadczanych przez pacjenta dolegliwości. Choroba zazwyczaj charakteryzuje się dość łagodnym przebiegiem, choć określone grupy populacyjne (jak dzieci, kobiety w ciąży lub osoby z zaburzeniami odporności) mogą być narażone na występowanie nasilonych objawów oraz możliwe komplikacje zdrowotne. W takich przypadkach konieczne może być wdrożenie leczenia wewnątrzszpitalnego, połączonego z zaawansowanym postępowaniem leczniczym.