Brodawka Vatera – czym jest i jakie pełni funkcje?

Brodawka Vatera to istotne miejsce, gdzie układ żółciowy i trzustkowy łączą się z przewodem pokarmowym. Jej prawidłowe funkcjonowanie warunkuje skuteczne trawienie. Problemy z jej drożnością czy stanem zapalnym mogą prowadzić do poważnych chorób, w tym do zapalenia trzustki czy żółtaczki. Sprawdź, w jaki sposób diagnozuje się schorzenia związane z brodawką Vatera.

Czym jest brodawka Vatera?

Brodawka Vatera, znana również jako brodawka większa dwunastnicy, to niewielka struktura anatomiczna znajdująca się w ścianie dwunastnicy, w miejscu, gdzie zbiega się przewód żółciowy wspólny oraz przewód trzustkowy. Brodawka Vatera to punkt, przez który oba te przewody uchodzą do światła przewodu pokarmowego, a jej zadaniem jest umożliwienie przepływu żółci oraz soków trzustkowych do dwunastnicy.

Jakie funkcje pełni brodawka Vatera?

Brodawka Vatera pełni istotną funkcję w układzie trzustkowo-żółciowym. Jej główną funkcję stanowi umożliwienie wypływu żółci z przewodu żółciowego wspólnego oraz soku trzustkowego z przewodu trzustkowego do światła dwunastnicy, co jest niezbędne do prawidłowego procesu trawienia, zwłaszcza tłuszczów.

Brodawka Vatera zawiera zwieracz Oddiego, który działa jak zawór, regulując przepływ płynów i zapobiegając cofaniu się żółci lub soków trzustkowych z powrotem do przewodów. Zwieracz jest także odpowiedzialny za koordynację wydzielania tych płynów w odpowiedzi na obecność pokarmu w dwunastnicy, zwłaszcza po spożyciu tłuszczów, co jest wspomagane przez hormony, takie jak cholecystokinina.

W ten sposób brodawka Vatera odgrywa istotną rolę w procesie trawienia i wchłaniania składników odżywczych.

Możliwe problemy zdrowotne związane z brodawką Vatera

Problemy zdrowotne związane z brodawką Vatera mogą mieć poważne konsekwencje dla funkcjonowania układu trzustkowo-żółciowego. Jednym z częstszych schorzeń jest kamica dróg żółciowych. Kamienie żółciowe mogą powstać w przewodzie żółciowym wspólnym lub trzustkowym i zablokować ujście brodawki Vatera. To prowadzi do żółtaczki mechanicznej i wywołuje zapalenie dróg żółciowych oraz samej trzustki.

Zapalenie brodawki Vatera to kolejny z częstszych problemów dotyczących tej struktury. Może być wywołane przez infekcje, przewlekłe drażnienie (np. przez kamienie), a także przez choroby autoimmunologiczne. Objawia się bólem w okolicy nadbrzusza, nudnościami i wymiotami, a w cięższych przypadkach prowadzi nawet do zapalenia trzustki.

Zwężenie brodawki Vatera może wystąpić w wyniku przewlekłego stanu zapalnego, infekcji, urazów lub nawet wrodzonych wad anatomicznych. Utrudnia to odpływ soków trzustkowych i żółci do dwunastnicy, co może prowadzić do bólu brzucha, problemów trawiennych i zapalenia trzustki.

Choć rzadkie, nowotwory brodawki Vatera, takie jak rak brodawki Vatera, są poważnym zagrożeniem. Te guzy blokują bowiem przewody, prowadząc do żółtaczki, bólu brzucha oraz objawów związanych z zaburzeniami trawiennymi.

📌 Poznaj e-Pakiet nowotwory u kobiet oraz e-Pakiet nowotwory u mężczyzn.

Zespół dysfunkcji zwieracza Oddiego to zaburzenie w prawidłowej pracy zwieracza, który kontroluje odpływ żółci i soków trzustkowych. Może prowadzić do bólu brzucha, który nasila się po jedzeniu, a także do objawów zapalenia trzustki lub dróg żółciowych.

Każdy z tych problemów wiąże się z poważnymi komplikacjami zdrowotnymi, dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie.

Metody diagnostyki chorób brodawki Vatera

Diagnostyka chorób brodawki Vatera obejmuje szereg metod pozwalających na dokładną ocenę jej struktury oraz funkcji, a także na wykrycie ewentualnych patologii. USG jamy brzusznej to pierwsze badanie obrazowe, które ułatwia zdiagnozowanie poszerzenia dróg żółciowych i obecności kamieni w przewodach żółciowych. Może także ujawnić objawy zapalenia lub inne nieprawidłowości, chociaż jego dokładność w ocenie brodawki Vatera jest ograniczona.

Endosonografia (EUS) stanowi precyzyjniejsze badanie ultrasonograficzne, które łączy endoskopię z ultrasonografią. Dzięki endosonografii możliwe jest dokładne zobrazowanie brodawki Vatera oraz okolicznych struktur, co pozwala na wykrycie zmian takich jak kamienie, guzy czy zmiany zapalne w obrębie przewodów żółciowych i trzustkowych.

Cholangiopankreatografia rezonansowa (MRCP, ang. Magnetic Resonance Cholangiopancreatography) to nieinwazyjne badanie rezonansem magnetycznym, które pozwala na uzyskanie szczegółowych obrazów dróg żółciowych i trzustkowych. MRCP jest przydatne w diagnostyce kamicy dróg żółciowych, zwężeń oraz innych anomalii w obrębie brodawki Vatera i przewodów.

W przypadku podejrzenia guzów lub nowotworów brodawki Vatera tomografia komputerowa może pomóc w ocenie wielkości i lokalizacji zmian, a także w ocenie ewentualnych przerzutów. Tomografia pozwala też na dokładną ocenę struktury przewodów żółciowych i trzustkowych.

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ERCP, ang. Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography) to jedno z najdokładniejszych badań diagnostycznych, które łączy technikę endoskopową z rentgenografią. ERCP umożliwia bezpośrednią wizualizację brodawki Vatera i przewodów żółciowych oraz trzustkowych, a także pozwala na przeprowadzenie zabiegów terapeutycznych, takich jak usunięcie kamieni, poszerzenie zwężeń czy pobranie próbek do badań histopatologicznych.

W przypadkach podejrzenia nowotworu brodawki Vatera wykonuje się biopsję, której celem jest pobranie tkanki do dalszego badania mikroskopowego. Badanie histopatologiczne pozwala na określenie rodzaju zmiany, co jest istotne w dalszym planowaniu leczenia.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Konsultacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela