Bronchoskopia – co wykrywa i kiedy jest wskazane to badanie?

Bronchoskopia to ważne narzędzie diagnostyczne i terapeutyczne w pulmonologii, które umożliwia dokładną ocenę dróg oddechowych. Dzięki tej zaawansowanej procedurze lekarze mogą wykryć wiele chorób płuc oraz podjąć odpowiednie działania lecznicze. Poznaj wskazania do bronchoskopii i jej przebieg.

Czym jest bronchoskopia?

Bronchoskopia to badanie endoskopowe, które pozwala na bezpośrednią obserwację struktur układu oddechowego, takich jak krtań, tchawica oraz większe oskrzela. Podczas tego zabiegu lekarz wprowadza przez usta lub nos specjalny elastyczny instrument zwany bronchoskopem, wyposażony w kamerę i światłowód. Dzięki temu może sprawdzić stan błony śluzowej dróg oddechowych, ocenić ich drożność oraz pobrać materiały do dalszych badań.

📌 Przeczytaj także: Zachłystowe zapalenie płuc – objawy, leczenie, przebieg

Bronchoskopia może mieć charakter diagnostyczny lub terapeutyczny. W wersji diagnostycznej służy do wykrycia i oceny różnych schorzeń płuc, natomiast w formie terapeutycznej pozwala na wykonywanie drobnych zabiegów, takich jak usunięcie ciała obcego czy odessanie zalegającej wydzieliny. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym, a niekiedy także w lekkim znieczuleniu ogólnym, gdy współpraca z pacjentem jest utrudniona.

Kiedy wskazana jest bronchoskopia?

Bronchoskopię zleca się w wielu różnych sytuacjach klinicznych. Do najczęstszych wskazań diagnostycznych należą:

• krwioplucie – uporczywe, nawracające odkrztuszanie krwi, którego przyczyny nie udaje się ustalić na podstawie innych badań;
• nawracające zapalenia płuc – powtarzające się infekcje płuc, często w tym samym obszarze, co może wskazywać na niedrożność oskrzela;
• przewlekły kaszel o nieznanej etiologii – utrzymujący się, uciążliwy kaszel, którego przyczyny nie można zidentyfikować innymi metodami;
• duszność o nieznanym podłożu – trudności z oddychaniem, których źródła nie da się ustalić;
• zmiany w płucach lub śródpiersiu, widoczne w badaniach obrazowych – ogniskowe zagęszczenia, powiększenie węzłów chłonnych itp., wymagające pobrania materiału do badań;
• zaleganie dużej ilości wydzieliny w drogach oddechowych – utrudniające prawidłową wentylację płuc.

Cele terapeutyczne bronchoskopii obejmują natomiast:

• usunięcie ciała obcego z dróg oddechowych,
• zatamowanie krwawienia z dróg oddechowych,
• odessanie nadmiernej wydzieliny zalegającej w oskrzelach,
• udrożnienie zwężonej tchawicy lub oskrzeli.

Przebieg bronchoskopii

Przed badaniem pacjent musi przejść szereg badań przygotowawczych, takich jak EKG, RTG klatki piersiowej, ocenę krzepnięcia krwi oraz w razie potrzeby spirometrię i gazometrię. Przez 4 godziny przed zabiegiem nie wolno jeść, a przez 2 godziny – pić. W dniu badania zakładany jest także dostęp dożylny.

Bronchoskopia przeprowadzana jest w warunkach znieczulenia miejscowego, a niekiedy także w lekkim znieczuleniu ogólnym. Lekarz wprowadza bronchoskop przez usta lub nos, stopniowo docierając nim do krtani, tchawicy i oskrzeli. Pacjent pozostaje w pozycji półleżącej lub leży na plecach, a lekarz ustawia się za jego głową lub z boku. Podczas badania stale monitorowane są parametry życiowe pacjenta, takie jak saturacja, EKG i ciśnienie tętnicze.

Cała procedura trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut. Pacjent może odczuwać dyskomfort związany z wprowadzaniem bronchoskopu, a także kaszel i duszność, jednak te objawy zwykle ustępują po znieczuleniu. Po badaniu mogą pojawić się przejściowe dolegliwości, takie jak ból gardła czy chrypka.

Co można wykryć podczas bronchoskopii?

Wyniki bronchoskopii uzyskiwane są na bieżąco, gdyż lekarz na bieżąco obserwuje stan dróg oddechowych pacjenta. Opis badania zawiera informacje na temat wyglądu i ruchomości poszczególnych struktur, obecności zmian patologicznych, takich jak guzy, zwężenia czy nadmierna wydzielina.

Połączenie bronchoskopu ze zminiaturyzowaną głowicą ultradźwiękową pozwala na ultrasonograficzne badanie endoskopowe, rozszerzając obserwację na tkanki głębsze i sąsiadujące. Możliwości obserwacji zwiększa się przez zastosowanie w bronchoskopii źródła światła o określone długości. Obrazowanie w wąskim paśmie promieniowania podczerwonego uwidacznia struktury podśluzówkowe niewidoczne w świetle widzialnym. Nowoczesne endoskopy posiadają możliwość uzyskiwania dużych powiększeń obrazu oraz obserwacji techniką fluorescencji, co jest szczególnie istotne w obserwacji zmian nowotworowych. 

Jeśli w trakcie bronchoskopii pobierane są dodatkowe materiały do badań, jak wycinki tkankowe lub popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe, to na ich wyniki trzeba poczekać kilka lub kilkanaście dni. Analiza tych próbek może dostarczyć cennych informacji na temat charakteru stwierdzonych zmian, np. potwierdzić lub wykluczyć nowotwór.

Prawidłowy obraz bronchoskopowy wskazuje na zdrowy układ oddechowy. Natomiast wszelkie nieprawidłowości, takie jak zmiany zapalne, krwawienia, zwężenia czy guzy, mogą świadczyć o różnego rodzaju chorobach płuc, w tym nowotworowych. Dzięki bronchoskopii lekarz może postawić właściwą diagnozę i dobrać odpowiednie leczenie.

Przeciwwskazania do bronchoskopii

Pomimo że bronchoskopia jest generalnie bezpiecznym badaniem, istnieją pewne przeciwwskazania, które mogą wykluczyć jej przeprowadzenie lub wymagają szczególnej ostrożności. Należą do nich:

• ciężka niewydolność serca lub zaburzenia rytmu serca,
• niedawny zawał mięśnia sercowego (w ciągu 2 tygodni),
• niestabilna dusznica bolesna,
• ciężka niewydolność oddechowa,
• zbyt niska liczba płytek krwi,
• choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego.

📌 Zobacz także: Gruźlica – objawy, leczenie, charakterystyka choroby

W przypadku pacjentów z tymi schorzeniami lekarz musi bardzo dokładnie ocenić ryzyko i potencjalne korzyści płynące z bronchoskopii, by podjąć decyzję o jej wykonaniu.

Możliwe powikłania po bronchoskopii

Bronchoskopia, podobnie jak każde inne badanie inwazyjne, niesie niewielkie ryzyko powikłań. Do najczęstszych należą:

• przejściowy spadek wysycenia krwi tlenem,
• skurcz podrażnionych oskrzeli,
• krwawienie.

Dlatego też pacjent musi być poinformowany o możliwych powikłaniach i wyrazić świadomą zgodę na wykonanie bronchoskopii. Poważne powikłania zdarzają się jednak bardzo rzadko, a bronchoskopia jest uważana za bezpieczne badanie, jeśli jest wykonywana przez doświadczony personel medyczny.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska