Choroba Carolego – objawy i informacje o chorobie

Choroba Carolego charakteryzuje się torbielowatym poszerzeniem wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, skutkującym zastojem żółci, tworzeniem się ropni i kamicy. Następstwem opisanych zaburzeń są stany zapalne. Występowanie choroby Carolego w populacji jest stosunkowo rzadkie i wynika z zaburzeń rozwoju wątroby już na etapie procesu embriogenezy. Nabłonek dróg żółciowych dotknięty stanem zapalnym może ulegać procesowi transformacji nowotworowej. W poniższym artykule opisujemy, jakie są przyczyny i objawy choroby Carolego oraz wyjaśniamy, jak powinien wyglądać proces diagnostyczny.

Co to jest choroba Carolego?

Pierwsza charakterystyka choroby Carolego pochodzi z 1958 roku, jej autorem jest francuski gastroenterolog dr Jacques Caroli, który jako pierwszy opisał, zaobserwowane u swojego pacjenta wieloogniskowe, segmentowe poszerzenie wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych.

Choroba Carolego jest schorzeniem rzadkim, a częstość jej występowania szacuje się na 1:10 000 żywych urodzeń. Występowanie tej choroby nie jest związane z płcią, mogą zachorować zarówno mężczyźni jak i kobiety. Choroba Carolego jest częściej diagnozowana u osób pochodzenia azjatyckiego. U około 80% pacjentów, diagnoza stawiana jest przed ukończeniem 30. roku życia. 

Przyczyny choroby Carolego 

Dokładne przyczyny choroby Carolego nie są w pełni poznane. Uznaje się, że choroba ta może mieć podłoże genetyczne, wynikające z mutacji genu PKHD1. Gen PKHD1 zlokalizowany jest na chromosomie 6 i koduje białko fibrocystynę. PKHD1 ulega ekspresji przede wszystkim w nerkach, w mniejszym stopniu w trzustce, sercu, tchawicy, jądrach i wątrobie. Fibrocystyna jest receptorem białkowego szlaku sygnałowego w wątrobie, który odpowiada za regulację składu żółci jak również uczestniczy w prawidłowym rozwoju nerek i wątroby, regulując proces proliferacji komórek. Obecnie w literaturze opisano ponad sto mutacji genu PKHD1, które mogą powodować uszkodzenie miąższu wątroby charakterystyczne dla choroby Carolego. Mutacje genu PKHD1 powodują nieprawidłowości w budowie białka fibrocystyny, które ujawniają się już na etapie rozwoju zarodkowego (embriogenezy). 

Choroba Carolego ma charakter wrodzony i dziedziczona jest najczęściej autosomalnie recesywnie. Oznacza to, że do wystąpienia choroby niezbędne jest posiadanie dwóch kopii wadliwego genu – jednej pochodzącej od matki a drugiej od ojca. Jeżeli ojciec i matka są chorzy, to choroba ta na pewno wystąpi u potomstwa. W przypadku nosicielstwa zmutowanej kopii danego genu tylko przez jednego rodzica lub w przypadku gdy jeden rodzic jest chory a drugi rodzic zdrowy i nie jest nosicielem choroby, to potomstwo nie zachoruje. Jeżeli matka i ojciec posiadają po jednej kopii wadliwego genu, czyli są nosicielami choroby, to ryzyko wystąpienia choroby Carolego u potomstwa wynosi 25%.

Zespół Carolego jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, dlatego jeśli choroba ta wystąpiła w rodzinie, konieczne jest wykonanie badań genetycznych i skorzystanie z poradnictwa genetycznego, aby oszacować ryzyko wystąpienia opisanego schorzenia w kolejnych pokoleniach.

Objawy choroby Carolego

Głównym objawem choroby Carolego jest zastój żółci w drogach żółciowych, co sprzyja powstawaniu kamicy żółciowej i zwiększa częstotliwość występowania nawracającego bakteryjnego zapalenia dróg żółciowych, które objawia się gorączką, żółtaczką, dreszczami i bólami brzucha. U pacjentów można zaobserwować hiperbilirubinemię (podwyższony poziom bilirubiny) i cholestazę wątrobową, której towarzyszy uporczywy świąd. Pacjenci wykazują tkliwość w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej.

Choroba Carolego występuje w dwóch postaciach:

• typ I – charakteryzujący się nawracającymi zapaleniami dróg żółciowych i brakiem zwłóknienia okołowrotnego,
• typ II (odmiana częściej diagnozowana), który wiąże się z wrodzonym zwłóknieniem wątroby, co w konsekwencji prowadzi do marskości wątroby, nadciśnienia wrotnego i żylaków przełyku.

Choroba Carolego – rozpoznanie

Diagnostyka choroby Carolego polega na analizie obrazu klinicznego choroby, wyników badań laboratoryjnych i obrazowych. W badaniach morfologicznych i biochemicznych krwi obserwowana jest leukocytoza, podwyższona aktywność fosfatazy zasadowej i bilirubiny bezpośredniej co wiąże się z występowaniem stanu zapalnego dróg żółciowych. W wielu przypadkach laboratoryjne parametry funkcjonalne wątroby (ALT, AST) pozostają bez większych odchyleń. Obraz wątroby uzyskany za pomocą badania ultrasonograficznego (USG) i tomografii komputerowej (TK) ukazuje nieprawidłowości w postaci dysmorficznej wątroby z dużymi poszerzeniami oraz widoczne są kanaliki wewnątrzwątrobowe dróg żółciowych.

Przed postawieniem diagnozy należy przeprowadzić diagnostykę różnicową, wykluczającą występowanie wstępującego zapalenia dróg żółciowych lub ostrego zapalenie pęcherzyka żółciowego. W procesie diagnostycznym przydatne mogą być również wyniki badań genetycznych sprawdzających obecność mutacji genu PKHD1. Materiałem do badań jest zazwyczaj próbka krwi żylnej, z której izolowany jest materiał genetyczny pacjenta. Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania. Pacjent nie musi być na czczo, a próbka krwi może być pobrana o dowolnej porze dnia.

Rozwój i przebieg choroby Carolego

Przez pierwsze 5-20 lat życia pacjenta, przebieg kliniczny choroby może być bezobjawowy lub symptomy mogą być rzadko odnotowywane. Choroba Carolego zwykle objawia się w dzieciństwie i wczesnej dorosłości. W przebiegu choroby może dojść do rozwoju marskości wątroby i nadciśnienia wrotnego. U pacjentów występuje zwiększone ryzyko rozwoju raka dróg żółciowych. Bardzo często trudno jednoznacznie określić jak rozpoznać nowotwór dróg żółciowych, ponieważ na wczesnym etapie rozwoju jest on zazwyczaj bezobjawowy. U osób z grup ryzyka bardzo ważne jest systematyczne wykonywanie badań obrazowych, które umożliwiają rozpoznanie nowotworu w początkowym stadium.