ALT

ALT. Oznaczenie  aktywności enzymu wątrobowego:  aminotransferazy alaninowej  (ALT), umożliwia rozpoznawanie, różnicowanie i ocenę ciężkości chorób wątroby. Stosowane jest w diagnostyce ostrych i przewlekłych stanów zapalnych wątroby. Najistotniejszą przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby, natomiast najwyższy wzrost obserwowany jest w przypadku toksycznego lub niedokrwiennego uszkodzenia wątroby.

Niedobór witaminy B6.

Podwyższone wartości: choroby zapalne wątroby (w tym autoimmunizacyjne  i toksyczne), zawał mięśnia sercowego, zakażenia (HAV, HBV, HCV, HSV, CMV, EBV), choroby mięśni (zapalenie, urazy, zabiegi chirurgiczne), ostre zapalenie trzustki, zawał płuc, hemoliza wewnątrznaczyniowa, nowotwory, leki, ciąża i połóg, wysiłek fizyczny, choroba alkoholowa, hemochromatoza, choroba Wilsona, stwardniające zapalenie dróg żółciowych, niedobór alfa-1-antytrypsyny, pierwotna marskość żółciowa, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby. Obniżone wartości: niewydolność nerek, niedobór witaminy B6.

Badanie ALT –  aminotransferazy alaninowej polega na oznaczeniu aktywności tego enzymu wątrobowego we krwi. Pomiar aminotransferazy alaninowej najczęściej wykonywany jest jako element tzw. „prób wątrobowych”. Obok tego zestawu badań dodatkowo oznaczane są także inne parametry związane ze stanem zdrowia wątroby oraz dróg żółciowych. Wątroba odgrywa niezwykle istotną rolę w funkcjonowaniu zarówno układu pokarmowego, jak i całego organizmu człowieka. Poprzez produkcję żółci uwalnianej do światła przewodu pokarmowego umożliwia prawidłowe trawienie związków tłuszczowych zawartych w pożywieniu. Dodatkowo, wątroba odpowiedzialna m.in. jest za detoksykację krwi, czyli usuwanie z niej wielu szkodliwych dla zdrowia substancji. W prawidłowych warunkach ALT znajduje się wewnątrz komórek wątrobowych. W przypadku nawet niewielkich, ograniczonych, uszkodzeń tkanek tego narządu dochodzi do uwolnienia cząsteczek aminotransferazy alaninowej do przestrzeni pozakomórkowej oraz przedostania się ich do krwi, w której mogą zostać wykryte przez opisywane badanie laboratoryjne. Z tego względu badanie ALT we krwi jest niezwykle czułym wskaźnikiem dla różnego typu procesów chorobowych dotyczących wątroby. Wykrycie podwyższonej aktywności aminotransferazy alaninowej we krwi nie jest związane z określoną jednostką chorobową – zjawisko to może wskazywać na różnego typu schorzenia wątroby, które niekorzystnie wpływają na jej funkcjonowanie. Warto pamiętać, że najczęściej badanie ALT przeprowadzane jest razem z oznaczeniem aktywności innego enzymu –  AST, czyli aminotransferazy asparaginianowej. Jednoczesne oznaczenie obu tych parametrów oraz zestawienie ich wartości ze sobą dostarcza bardziej kompleksowych informacji na temat stanu zdrowia osoby badanej.

Badanie ALT (razem z oznaczeniem innych parametrów wątrobowych) zalicza się do podstawowych badań profilaktycznych. Są to testy laboratoryjne, które powinny być wykonywane regularnie, nawet jeżeli nie występują jakiekolwiek dolegliwości chorobowe. Przeprowadzenie pełnego zestawu badań profilaktycznych zaleca się osobom dorosłym około raz do roku. Oznaczenie ALT w celach profilaktycznych jest szczególnie istotne, jako że wiele chorób wątroby może rozwijać się przez długi czas w sposób całkowicie bezobjawowy. Wątroba posiada dobrze wykształcone zdolności kompensacyjne – oznacza to, że w przypadku uszkodzenia części miąższu tego narządu jego funkcje przejmują pozostałe, zdrowe tkanki wątrobowe. Z tego powodu pierwsze objawy schorzeń wątroby często pojawiają się dopiero w momencie, gdy zmiany patologiczne są znacząco zaawansowane, a możliwości leczenia – ograniczone. Dzięki regularnemu wykonywaniu badań profilaktycznych, takich jak oznaczenie aktywności enzymu ALT we krwi możliwe jest wykrycie wielu tych schorzeń na najwcześniejszych etapach ich rozwoju oraz wdrożenie właściwego leczenia, które pozwoli na zatrzymanie postępu choroby oraz uniknięcie poważnych powikłań zdrowotnych. Badanie ALT we krwi żylnej przeprowadzane jest także w monitorowaniu progresji rozpoznanych wcześniej chorób wątroby oraz dróg żółciowych. Dzięki ocenie dynamiki zmian aktywności ALT w czasie lekarz jest w stanie ocenić przebieg kliniczny danego schorzenia oraz odpowiedź na wdrożone do tej pory leczenie.

Poza przeprowadzaniem badania ALT w celach profilaktycznych, test ten wykonywany jest także podczas diagnozowania przyczyn objawów wskazujących na różnego typu schorzenia wątroby, które mogą prowadzić do zaburzeń jej funkcjonowania. Badanie ALT powinno zostać wykonane w przypadku, gdy dana osoba doświadcza dolegliwości takich jak m.in.:

• Ból zlokalizowany w prawym podżebrzu,
• Przewlekłe zmęczenie,
• Nudności oraz wymioty,
• Zaburzenia apetytu,
• Żółtaczka – zmiana zabarwienia skóry oraz błon śluzowych na żółty kolor,
• Zmiana zabarwienia moczu (na ciemniejszy kolor),
• Zwiększenie obwodu brzucha (wodobrzusze),
• Odbarwienia stolca,
• Częste, przedłużające się krwawienia,
• Łatwiejsze siniaczenie się, nawet przy niewielkich urazach.

Badanie parametrów wątrobowych powinno być także wykonywane przez osoby wykazujące czynniki ryzyka rozwoju uszkodzeń tkanek tego narządu, takie jak m.in. nadmierne spożywanie alkoholu, rozpoznane w przeszłości wirusowe zapalenie wątroby lub też długotrwałe stosowanie określonych leków.

Do badania ALT we krwi należy stawić się na czczo, w godzinach porannych – optymalnie krew powinna zostać pobrana pomiędzy godziną 7:00 a 10:00. Ostatni posiłek należy spożyć przed godziną 18:00 dnia poprzedniego. Przed pobraniem krwi można spożywać wodę mineralną, należy za to unikać innych napojów oraz nie wykonywać aktywności fizycznej, jako że może to niekorzystnie wpływać na wiarygodność wyników badania. 24 godziny przed badaniem należy także powstrzymać się od spożywania alkoholu.

W celu interpretacji otrzymanych wyników każdorazowo należy zestawić je z wartościami referencyjnymi, które umieszczone są na wydawanej pacjentowi dokumentacji. Warto mieć także na uwadze, że wynik badania ALT powinien być zestawiany z innymi parametrami wątrobowymi – przede wszystkim z AST, czyli aminotransferazą asparaginianową. Stosunek AST/ALT (wskaźnik de Ritisa) dostarcza wielu istotnych informacji na temat możliwych nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby oraz innych elementów układu pokarmowego. Przydatność diagnostyczna wskaźnika de Ritisa jest największa przy mniej niż 5-krotnym przekroczeniu wartości prawidłowych aminotransferaz. Ze względu na znaczne skomplikowanie mechanizmów fizjologicznych, które mogą prowadzić do odchyleń od normy w zakresie aktywności enzymów wątrobowych wyniki tych badań należy każdorazowo skonsultować z lekarzem. Na podstawie otrzymanych danych, historii choroby pacjenta oraz jego objawów przedmiotowych lekarz będzie w stanie w sposób właściwy zinterpretować wyniki badania ALT w kontekście klinicznym oraz zaplanować optymalne postępowanie diagnostyczno-lecznicze.

Podwyższone wartości ALT we krwi żylnej mogą mieć wiele przyczyn. Dokładna interpretacja wyniku zależna jest od poziomów innych parametrów wątrobowych, z czego najważniejsze jest równoczasowe oznaczenie wartości AST, czyli aminotransferazy asparaginianowej. Wzrost wartości ALT może wynikać m.in. z następujących stanów chorobowych:

• Ostre oraz przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby (WZW) różnego typu (A, B, C, D, E),
• Zapalenie wątroby wywoływane przez inne wirusy (np. EBV lub CMV),
• Stłuszczenie wątroby,
• Toksyczne uszkodzenie wątroby (wywoływane np. przez określone grupy leków lub toksyny),
• Choroba Wilsona,
• Alkoholowe uszkodzenie wątroby,
• Marskość wątroby,
• Ostre niedokrwienie wątroby,
• Zakrzepica żył wątrobowych.

Poza chorobami dotyczącymi bezpośrednio tkanek wątrobowych zwiększone wartości ALT we krwi mogą występować także m.in. w przebiegu określonych chorób tarczycy, po zawale serca, na skutek zwiększonej aktywności fizycznej lub też jako efekt uboczny stosowania  niektórych leków. W celu poprawnej interpretacji wyników każdorazowo należy skonsultować się z lekarzem.

Sposób skutecznego obniżenia ALT zależny jest od bezpośrednich przyczyn zwiększonej aktywności enzymów wątrobowych we krwi danej osoby. Leczenie chorób wątroby może polegać m.in. na zmianie nawyków zdrowotnych, stosowaniu właściwej farmakoterapii lub postępowaniu chirurgicznym. Leczenie każdorazowo dobierane jest indywidualnie przez lekarza do danego przypadku klinicznego, z uwzględnieniem dodatkowych obciążeń chorobowych, dokładnej specyfiki danego schorzenia oraz innych czynników około zdrowotnych.