Choroba de Quervaina – przyczyny, objawy leczenie

Choroba de Quervaina jest drugim (obok zespołu cieśni) najczęstszym problemem zdrowotnym w obrębie nadgarstka. Objawy są dość typowe, dlatego ortopeda zwykle nie ma problemu ze zdiagnozowaniem schorzenia. Dowiedz się, jakie są przyczyny choroby de Quervaina oraz jak przebiega jej leczenie.

Choroba de Quervaina to schorzenie z grupy entezopatii – dolegliwości przyczepów mięśni do kości. W tym wypadku dochodzi do zapalenia pochewki ścięgien odwodziciela długiego i prostownika krótkiego kciuka. Schorzenie wywołuje dolegliwości bólowe i wymaga bezwzględnej terapii.

Choroba de Quervaina – przyczyny

Dokładne przyczyny choroby de Quervaina nie są znane. Jednak najprawdopodobniej dolegliwość wywołują regularne mikrourazy, przewlekłe przeciążenia w obrębie nadgarstka i kciuka. Na skutek często powtarzanych, określonych ruchów wykonywanych w trakcie pracy czy podczas uprawiania sportu, dochodzi do stanu zapalnego pochewek ścięgien pierwszego przedziału prostowników przedramienia. Zgrubienia w ich obszarze oraz niewystarczająca ilość płynu poślizgowego we wnętrzu pochewek skutkuje utrudnieniami w przesuwaniu się ścięgien, a w konsekwencji dolegliwościami bólowymi.

Choroba de Quervaina często nazywana jest „kciukiem matki”. Wynika to z faktu, że kobiety często podnosząc dziecko do góry nadwerężają kciuk oraz nadgarstek (powtarzalny mocny ścisk i odwodzenie ręki). Do przeciążeń dochodzi również w trakcie wykonywania takich czynności, jak np. prasowanie, pranie ręczne czy krojenie.

Przyczyną choroby de Quervaina może być również reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) oraz urazy nadgarstka lub dalszej nasady kości promieniowej. Schorzenie może pojawić się również w wyniku zwłóknień, zwapnień, a także zmian w okolicy nadgarstka (gangliony, nowotwory).

Choroba de Quervaina – choroba zawodowa

Choroba de Quervaina to choroba zawodowa, ponieważ dotyczy głównie osób wykonujących prace, w trakcie których regularnie dochodzi do zginania i prostowania kciuka. Należą do nich np. stolarze, malarze, fryzjerzy czy pianiści. Bywa, że na schorzenie cierpią pracownicy biurowi i programiści, czyli wszyscy ci, którzy pracują przed komputerem. Osoby, które często obsługują klawiaturę telefonu komórkowego kciukiem ręki, w której trzymają urządzenie, również narażone są na pojawienie się choroby.

Dolegliwość często towarzyszy innym patologiom mięśniowym w obrębie kończyny górnej, np. łokciowi tenisisty. Dlatego choroba Quervaina dotyczy również sportowców uprawiających sporty rakietowe (tenisiści, badmintoniści), golfistów, kajakarzy czy zawodników grających w kręgle.

Choroba de Quervaina – objawy

Jednym z głównych objawów choroby de Quervaina jest ból kciuka i nadgarstka o przewlekłym charakterze. Jeśli choroba ma łagodny przebieg, niewielki ból powoduje jedynie uczucie dyskomfortu, natomiast nie ogranicza ruchomości kciuka.

Zaawansowane schorzenie objawia się silnym bólem, który często promieniuje do przedramienia, a nawet w kierunku barku. Nasila się on w momencie odchylania nadgarstka, zaciskania dłoni w pięść, chwytania przedmiotów oraz przywodzenia palca (wykonywanie gestu „OK” – zaciśnięta pięść z kciukiem skierowanym do góry). Skóra w obrębie palca często jest silnie zaczerwieniona, przekrwiona. Nierzadko pojawia się wrażliwość na dotyk, przeczulica podstawy kciuka, obrzęk lub wysięk w jego okolicy. Pacjenci często skarżą się na charakterystyczny trzask w palcu, który jest efektem „przeskakiwania” ścięgien ponad strukturami kostnymi (tzw. palec trzaskający) oraz na ograniczoną ruchomość kciuka.

Choroba de Quervaina – ile trwa ból?

Niezwykle istotnym elementem mającym wpływ na czas trwania choroby jest etap, na którym zostanie ona zdiagnozowana oraz czas rozpoczęcia jej leczenia. Im wcześniej pacjent zgłosi się do lekarza z dolegliwościami bólowymi, tym lepsze perspektywy szybkiego powrotu do zdrowia. Jeśli terapia zostanie wdrożona w momencie wystąpienia niewielkich dolegliwości, to jej efekty powinny nastąpić dość szybko. Niestety zaniedbane schorzenie prowadzi do poważnych problemów związanych z ruchomością i bólem kciuka w stopniu uniemożliwiającym codzienne funkcjonowanie. W takiej sytuacji powrót do zdrowia będzie znacznie dłuższy.

Choroba de Quervaina – diagnostyka

W przypadku wystąpienia bólu w obrębie nadgarstka i kciuka należy udać się do ortopedy. Specjalista w pierwszej kolejności przeprowadza wywiad z pacjentem na temat dolegliwości dłoni oraz dokonuje badania fizykalnego kciuka oraz nadgarstka. Lekarz ocenia ruchomość palca, sprawdza napięcie struktur ścięgnistych. Pyta o urazy ręki oraz w jakich sytuacjach ból się nasila.

Następnie ortopeda przeprowadza:

• Test Finkelsteina. Pacjent zgina kciuk i obejmuje go pozostałymi palcami – w ten sposób powstaje zaciśnięta pięść. Jeśli w trakcie odchylania nadgarstka na zewnątrz (w kierunku łokcia) odczuwa on ból, prawdopodobnie pacjent cierpi na zapalenie pochewki ścięgnistej mięśni prostowników.
• Test Muckarda. Polega on na połączeniu ze sobą wszystkich palców dłoni i zgięciu ich w kierunku łokciowym. Pojawienie się bólu z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na chorobę de Quervaina.

Choroba de Quervaina – diagnostyka obrazowa

Aby potwierdzić lub wykluczyć chorobę, lekarz zleca przeprowadzenie badań obrazowych, dzięki którym możliwe jest nie tylko rozpoznanie schorzenia, ale w niektórych przypadkach również wskazanie jego dokładnej przyczyny.

Najczęściej ortopeda rekomenduje badanie USG, które uwidacznia zmiany w strukturze ścięgien oraz stany zapalne błony maziowej. Często konieczne jest również wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (pokazującego zwyrodnienia czy złamanie kości). W szczególnych przypadkach specjalista może zalecić przeprowadzenie rezonansu magnetycznego.

Choroba de Quervaina – leczenie

Bardzo ważne jest wczesne wykrycie oraz prawidłowa terapia choroby de Quervaina. Jeśli schorzenie jest w początkowym stadium rozwoju, istnieje ogromna szansa na uniknięcie zabiegu chirurgicznego, które traktowane jest jako ostateczność. Bagatelizowanie objawów i leczenie choroby de Quervaina na własną rękę może prowadzić do ograniczenia funkcjonalności ręki, co utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Leczenie choroby de Quervaina polega głównie na eliminowaniu przeciążeń dłoni, którą zaatakowała choroba. Choć bywa to niełatwe, to codzienne czynności, które wywołują ból, należy wykonywać drugą ręką. W przypadku nasilonych dolegliwości, lekarz może zlecić chwilowe unieruchomienie nadgarstka ortezą lub bandażem oraz smarowanie bolesnych miejsc maściami, zawierającymi niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Zastrzyki sterydowe w zmienione chorobowo obszary nadgarstka przynoszą wprawdzie ulgę, ale na dłuższą metę nie są wskazane. Częste iniekcje osłabiają bowiem ścięgna, mogą spowodować nawet ich znaczne uszkodzenie. Dlatego w przypadku, gdy choroba jest mocno zaawansowana, rozwiązaniem jest leczenie operacyjne.

Choroba de Quervaina – leczenie operacyjne

W trakcie zabiegu lekarz dokonuje nacięcia chorej pochewki ścięgnistej oraz usuwa wszelkie zrosty i zgrubienia w ten sposób, aby uwolnić ścięgna i dać im możliwość swobodnego poślizgu. Po interwencji chirurgicznej ręka zostaje opatrzona miękkim opatrunkiem oraz unieruchomiona na jakiś czas w specjalnej szynie. Po upływie około dziesięciu dni lekarz usuwa szwy.

Choroby de Quervaina – fizjoterapia

Bardzo ważnym elementem leczenia choroby de Quervaina są ćwiczenia rehabilitacyjne oraz terapia manualna. Mają one na celu poprawę mikrokrążenia (co ma niebagatelny wpływ na prawidłowe odżywienie struktur mięśniowych) oraz zapobieganie pojawiania się zrostów.

Jeśli choroba jest w początkowej fazie rozwoju, celem wizyt u fizjoterapeuty jest zmniejszenie lub usunięcie stanu zapalnego. W przypadku zaawansowanego schorzenia, rehabilitacja ma na celu wyeliminowanie bólu, przywrócenie właściwego zakresu ruchu kciuka oraz zwiększenie siły mięśniowej ręki.

W terapii choroby de Quervaina lekarz z pewnością rozważy wprowadzenie do terapii takich zabiegów, jak np. pole magnetyczne, prądy TENS, krioterapia, laseroterapia czy jonoforeza. Ich dobór zależy od przebiegu i stopnia zaawansowania choroby. Dla utrzymania efektów leczenia, przywrócenia właściwego napięcia mięśniowego oraz zmniejszenia bólu, specjalista może zalecić kinesiotaping.

Bibliografia:

1. Choroba de Quervain’a. Wiśniewska M, Czarnecki P. Praktyczna Ortopedia i Traumatologia. Online: https://www.praktyczna-ortopedia.pl/poznaj-czasopismo-praktyczna-ortopedia-i-traumatologia, dostęp: 05.12.2022.
2. Zmiany patologiczne ręki w badaniu ultrasonograficznym. Dębek A, Czyrny Z, Nowicki P. Journal of Ultrasonography 2014; 14: 74–88.