Choroba Minora, czyli drżenie samoistne - objawy, leczenie, zapobieganie

Drżenie samoistne, znane również jako choroba Minora to występowanie mimowolnych ruchów kończyn (zazwyczaj górnych), głowy lub żuchwy. Drżenie samoistne powstaje na skutek rytmicznych skurczów mięśni u osoby bez innych zaburzeń neurologicznych i jest najczęstszą postacią drżenia patologicznego. Dowiedz się jak często występuje choroba Minora i co zrobić w przypadku jej podejrzenia?

Choroba Minora

Badania epidemiologiczne szacują, że drżenie samoistne występuje u 5% osób powyżej 65 roku życia, oraz u 12,6% osób w wieku 70-79 lat. W około 50% drżenie samoistne ma charakter rodzinny (co oznacza, że choroba jest dziedziczona), zwłaszcza u osób, u których rozwinęło się w młodszym wieku. Z powodu dużej częstości występowania i związku drżenia samoistnego ze starszym wiekiem, jest to najczęstsze schorzenie rozpoznawane błędnie jako choroba Parkinsona.

Drżenie samoistne – kogo dotyczy?

Pomimo iż drżenie samoistne dotyczy głownie osób starszych i częstość występowania wzrasta wraz wiekiem, to może pojawić się także u osób młodszych. Osoby starsze, które zgłaszają się do lekarza, często mówią o znacznie wcześniejszym początku drżenia samoistnego (sięgającego nawet do 20-30 lat wstecz), a powodem zgłoszenia się po pomoc jest zazwyczaj nasilenie objawów. Dokładne przyczyny drżenia samoistnego nie zostały dokładnie poznane.

Drżenie samoistne – objawy

Drżenie samoistne na początku obejmuje zwykle obie kończyny górne (80-100% przypadków), w dalszym przebiegu choroby drżenie może objąć głowę, wargi, język oraz głos i ma charakter posturalno- kinetyczny, czyli występuje po wyciągnięciu rąk, sięganiu po przedmioty, wykonywaniu innych czynności lub w wyniku emocji. Drżenie samoistne rzadko występuje w spoczynku. Drżenie nasila pisanie oraz zbliżanie rąk do twarzy. Dla drżenia samoistnego typowe jest czasowe zmniejszenie nasilenia objawów pod wpływem niewielkiej dawki alkoholu.

Drżenie samoistne charakteryzuje się rytmicznością, regularnością oraz stałością ruchów drgających.

• W przypadku rąk drżenie samoistne przybiera postać drobnofalistego opadania i unoszenia palców. Drżenie rąk jest zazwyczaj symetryczne, nasila się podczas precyzyjnych i zamierzonych ruchów, w godzinach wieczornych, pod wpływem emocji, stresu (drżenie samoistne stresowe) oraz zmęczenia.
• Drżenie głowy ma charakter przytakiwania lub przeczenia przy jej prawidłowych ułożeniu, a drżenie języka polega na jego wysuwaniu i chowaniu.
• W rzadszych przypadkach w kończynach dolnych drżenie samoistne ma charakter zginania i prostowania stopy.

Drżenie samoistne zmniejsza się natomiast przy odwróceniu uwagi, spożyciu niewielkiej ilość alkoholu lub podparciu ręki lub głowy. W przypadkach typowych drżenia samoistnego badanie neurologiczne nie wykazuje zmian, w zaawansowanej postaci choroby można zauważyć zwiększone napięcie mięśni w kończynach górnych lub rzadziej inne objawy neurologiczne.

Choroba Minora – przebieg

W przypadku choroby Minora zazwyczaj przez wiele lat drżenie nie postępuje, jednak u części osób wraz z upływem czasu może się nasilać prowadząc do narastającej niesprawności, związanej z narastaniem amplitudy (czyli zwiększenia wychyleń) drżenia. Choroba Minora oprócz upośledzenia sprawności fizycznej, może również prowadzić do pogorszenia jakości funkcjonowania psychospołecznego. Drżenie samoistne nie wpływa na długość życia, jest jednak chorobą nieuleczalną, której objawy można łagodzić leczeniem.

Choroba Minora – diagnostyka

Drżenie samoistne samo w sobie jest najczęstszym zaburzeniem ruchu i może występować w przebiegu wielu chorób układu nerwowego. W związku z tym rozpoznanie drżenia samoistnego opiera się na wykluczeniu innych chorób mogących przebiegać z drżeniem ( m.in: nadczynności tarczycy, choroby Parkinsona), obserwacji klinicznej pacjenta oraz spełnieniu kryteriów choroby.

Nie istnieją badania laboratoryjne, które mogą jednoznacznie potwierdzić rozpoznanie, a wykonanie badań neuroobrazowych uzasadnione jest jedynie w nietypowych przypadkach, budzących podejrzenie innych przyczyn drżenia. Na zróżnicowanie drżenia samoistnego od choroby Parkinsona pozwala jedynie badanie SPECT, które jest rodzajem tomografii komputerowej.

Należy pamiętać, aby w przypadku wystąpienia drżenia zgłosić się do swojego lekarza POZ, który po przeprowadzeniu wywiadu zleci odpowiednie badania. Drżenie rąk nie musi być objawem drżenia samoistnego i należy wykluczyć jego inne przyczyny.

Drżenie samoistne – leczenie

Drżenie samoistne o niewielkim nasileniu i małej uciążliwości zazwyczaj nie wymaga leczenia. U pacjentów z bardziej zaawansowaną postacią choroby, którzy decydują się na leczenie ma ono charakter objawowy i obejmuje przyjmowanie między innymi leków blokujących receptor beta-adrenergiczny, lub leków przeciwpadaczkowych. O doborze leków stosowanych u danego pacjenta decyduje lekarz neurolog. W niektórych przypadkach skuteczne mogą być iniekcje toksyny botulinowej do mięśni kończyn górnych lub szyi. Części pacjentów, których dotyczy samoistne drżenie mięśni poleca się treningi motoryki z zastosowaniem np. obciążników na nadgarstki lub przedmiotów cięższych od tych codziennego użytku, które stabilizują ręce i łagodzą amplitudy drgań. Leczenie drżenia samoistnego można połączyć z terapią zajęciową, w szczególności ergoterapią, czyli usprawnianiem poprzez pracę. W drżeniu samoistnym o nasilonej postaci odpornej na leczenie farmakologiczne można zastosować zabiegi chirurgiczne: zabieg ablacyjny lub stymulację elektryczną głębokich struktur mózgu, które przynoszą znaczną poprawę.

Drżenie samoistne – jak zapobiegać?

Niestety nie ma określonej profilaktyki w chorobie Minora, można jedynie próbować łagodzić jej objawy. Pomocne może być ograniczenie spożywania kofeiny, herbaty, nikotyny oraz napojów energetycznych.

Bibliografia:

1. Neurologia Tom 2. Kozubski 2013, PZWL
2. Kompendium neurologii. Podemski R. Via Medica, Gdańsk 2011.
3. Drżenie samoistne. Siemiński M, Nyka WM, Nitka-Siemińska A.  Forum Medycyny Rodzinnej 2007;1(3):250-254