Co oznacza widzenie tunelowe i jakie są jego przyczyny?

Widzenie tunelowe to poważny objaw, który może być wynikiem chorób oczu, zaburzeń neurologicznych lub czynników przejściowych, takich jak stres. Wymaga szczegółowej diagnostyki, aby zidentyfikować przyczynę i wdrożyć odpowiednie leczenie. Dowiedz się o nim więcej.

Co oznacza widzenie tunelowe?

Widzenie tunelowe to stan, w którym pole widzenia jest ograniczone do centralnej części, przez co przypomina widzenie przez rurę lub tunel. Oznacza to, że osoba widzi obiekty znajdujące się bezpośrednio przed nią, ale traci zdolność dostrzegania tego, co znajduje się po bokach (w obwodowych częściach pola widzenia).

📌 Zobacz także: Zaburzenia widzenia – w jakich chorobach mogą się pojawiać?

Normą u zdrowego człowieka jest widzenie peryferyjne, znane również jako widzenie obwodowe. To zdolność oka do rejestrowania bodźców znajdujących się poza centralnym punktem skupienia wzroku. Dzięki niemu można dostrzegać ruch, światło i obiekty po bokach, nawet jeśli wzrok jest skierowany na coś innego.

Przyczyny widzenia tunelowego

Widzenie tunelowe może być spowodowane różnymi czynnikami, zarówno fizjologicznymi, jak i patologicznymi. Główną przyczyną tego zaburzenia są choroby oczu. Jaskra w zaawansowanym stadium prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, co powoduje utratę widzenia peryferyjnego. Stopniowa utrata widzenia obwodowego ma miejsce w retinopatii barwnikowej, która jest dziedzicznym schorzeniem siatkówki. Odwarstwienie siatkówki także może skutkować ograniczeniem pola widzenia.

Widzenie tunelowe może być konsekwencją chorób neurologicznych. Jest jednym z objawów wizualnych poprzedzających migrenę. Uszkodzenie obszarów mózgu odpowiedzialnych za widzenie w przebiegu udaru mózgu może prowadzić do zaburzeń pola widzenia. Do widzenia tunelowego doprowadzić mogą również guzy mózgu, szczególnie w obszarze płatów potylicznych lub ciemieniowych.

Ograniczenie pola widzenia może nastąpić w przebiegu nagłych zaburzeń fizjologicznych. W sytuacjach ekstremalnego stresu lub zagrożenia widzenie tunelowe bywa efektem aktywacji układu współczulnego, który koncentruje uwagę na centralnej części pola widzenia. Problemy z widzeniem, w tym widzenie tunelowe, są też niekiedy powodowane przez niski poziom cukru we krwi. Ponadto pole widzenia ulega zmianom po przyjęciu alkoholu lub narkotyków, takich jak LSD czy kokaina.

Objawy towarzyszące widzeniu tunelowemu

Widzenie tunelowe, czyli ograniczenie pola widzenia do centralnej części, powoduje trudności z dostrzeganiem obiektów znajdujących się po bokach. To stwarza problemy z poruszaniem się w otoczeniu o szerokiej przestrzeni (np. na ulicy) i dezorientację. Często widzenie tunelowe wiąże się z dodatkowymi objawami, które mogą pomóc w identyfikacji przyczyny tego stanu. 

Nierzadko wraz z ograniczeniem pola widzenia pojawiają się inne objawy okulistyczne, jak niewyraźne widzenie lub trudności z dostrzeganiem szczegółów, zaczerwienienie i podrażnienie oczu, ból oka lub jego okolicy, problemy z adaptacją do zmian oświetlenia (trudności z widzeniem w słabym świetle lub przy nagłych zmianach jasności). Inne objawy to:

• efekt halo wokół źródeł światła,
• fotofobia (światłowstręt),
• czarne plamy lub błyski w polu widzenia,
• dwojenie obrazu.

Widzeniu tunelowemu towarzyszyć mogą objawy neurologiczne, w tym bóle głowy, jeśli przyczyną problemów są migrena, guz mózgu lub za wysokie ciśnienie śródczaszkowe. Zawroty głowy pojawiają się przy udarze, migrenie czy niedotlenieniu mózgu. Nudności i wymioty występują przy migrenach lub podwyższonym ciśnieniu śródczaszkowym. Trudności z utrzymaniem równowagi mogą wskazywać na problemy neurologiczne. W ciężkich przypadkach rozwinąć się mogą nawet zaburzenia świadomości.

Diagnostyka widzenia tunelowego

Diagnostyka przyczyn widzenia tunelowego jest procesem wieloetapowym i obejmuje zarówno ocenę stanu narządu wzroku, jak i funkcji układu nerwowego oraz ogólnego zdrowia pacjenta. Rozpoczyna się od wywiadu medycznego. Lekarz zbiera szczegółowe informacje o:

• charakterze objawów – jak długo występuje widzenie tunelowe, czy objaw pojawił się nagle, czy rozwijał się stopniowo, czy występuje na jednym, czy obu oczach;
• objawach towarzyszących: bólu głowy, zawrotach, nudnościach, utratach przytomności, błyskach lub ciemnych plamach w polu widzenia;
• wcześniejszych schorzeniach: chorobach oczu (np. jaskrze), chorobach neurologicznych, cukrzycy, nadciśnieniu;
• stylu życia: ekspozycji na toksyny, urazach głowy, stresujących sytuacjach.

Następnie ma miejsce badanie okulistyczne, aby ocenić stan struktur oka i funkcjonowanie pola widzenia. Wykonywany jest pomiar ostrości wzroku, który pozwala określić jakość widzenia centralnego. Bada się pole widzenia (perymetrię), co pozwala precyzyjnie określić utratę widzenia peryferyjnego. Wykonywana jest oftalmoskopia, czyli badanie dna oka w celu oceny siatkówki, tarczy nerwu wzrokowego i naczyń krwionośnych. Z kolei badanie lampą szczelinową służy do szczegółowej oceny przedniego odcinka oka (rogówki, soczewki) oraz ciała szklistego. Dodatkowo zalecana jest tonometria, czyli pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, aby wykluczyć jaskrę.

W przypadku podejrzenia przyczyn neurologicznych wykonuje się badanie funkcji nerwów czaszkowych. Ocenia się w nim pracę nerwów wzrokowych i okoruchowych. Lekarz może uzupełnić diagnostykę o elektroencefalografię (EEG), która ocenia aktywność elektryczną mózgu, szczególnie przy podejrzeniu padaczki. W razie potrzeby wykonuje się badania obrazowe – tomografię komputerową (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI).

Jeśli widzenie tunelowe może być związane z ogólnym stanem zdrowia, wykonuje się morfologię krwi, poziom glukozy we krwi, profil lipidowy, badania hormonalne i toksykologiczne. W zależności od wyników badań okulistycznych i ogólnych pacjent może zostać skierowany do innych specjalistów.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian