Co pyli w listopadzie? Poznaj najczęstsze alergeny

W miarę jak opadają liście i dni stają się coraz krótsze, alergicy mogą poczuć ulgę – sezonowe pylenia roślin w zasadzie dobiegają końca. Jesień i zbliżająca się zima to czas, gdy komunikaty pyłkowe są mniej zróżnicowane niż wiosną i latem. Jednak nie oznacza to, że alergia sezonowa znika całkowicie. W okresie, gdy pylenie roślin ustaje, w środowisku naturalnym pozostają zarodniki grzybów pleśniowych, które mogą wywołać objawy alergii u uczulonych osób. Dodatkowo, wilgoć i ogrzewanie naszych domów i mieszkań sprzyjają rozwojowi roztocza kurzu domowego, którego odchody i szczątki są powszechnym alergenem domowym. Warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę, aby uwzględnić cechy charakterystyczne.

Podsumowanie sezonu pylenia roślin

Szacuje się, że już niemal 40% Polaków zmaga się z różnego rodzaju alergiami. Mimo że nasza cywilizacja rozwija się w zawrotnym tempie, cykl życia natury pozostaje niezmienny. Kalendarz pyleń, związany z okresem wegetacyjnym roślin, co roku wygląda podobnie, chociaż sezony pylenia mogą się różnić w poszczególnych latach od średnich wartości wieloletnich, a ostatnio obserwuje się wydłużenie okresu pylenia traw i chwastów. Kalendarz pyleń jest niezwykle ważnym narzędziem dla alergików. Pozwala przewidzieć, kiedy stężenie pyłków w powietrzu będzie najwyższe, co umożliwia lepsze przygotowanie się na ten okres. Stężenie pyłków, ponadto, w określonym momencie jest różne w zależności od konkretnego regionu, dlatego należy na bieżąco monitorować aktualne komunikaty dla alergików, znajdujące się na stronie Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych.

Alergie wziewne stają się coraz większym problemem zdrowotnym w Polsce. Wzrost liczby osób cierpiących na alergie może być związany z różnymi czynnikami, takimi jak chemizacja środowiska, zanieczyszczenie powietrza, zmiany klimatyczne oraz styl życia. W miastach, gdzie stężenie zanieczyszczeń jest wyższe, objawy alergii mogą być bardziej nasilone, a częstość występowania alergii wyższa.

Listopad to jeden z nielicznych miesięcy, w którym pylenie roślin praktycznie nie występuje. Na początku października można jeszcze zaobserwować niskie stężenia pyłków pokrzywy, ambrozji, a czasami także bylicy. Jednak w listopadzie i grudniu pyłki roślin praktycznie znikają z atmosfery.

Dla osób cierpiących na alergie wziewne to bardzo dobra wiadomość. Mogą one wreszcie odetchnąć z ulgą, ponieważ nie muszą się martwić o pyłki roślinne. Jednak warto pamiętać, że niektóre osoby mogą być uczulone na inne źródła alergenów oddechowych, takie jak grzyby pleśniowe czy roztocze, które są obecne przez cały rok. Dlatego ważne jest, aby alergicy byli świadomi swoich specyficznych uczuleń i stosowali ogólnie przyjęte zasady profilaktyki. 

Objawy alergii wziewnych mogą być różnorodne i często przypominają symptomy przeziębienia, co może utrudniać ich rozpoznanie. Oto najczęstsze objawy:

• Katar i zatkany nos: wodnisty wyciek z nosa, uczucie zatkanego nosa, swędzenie nozdrzy oraz napady kichania.
• Zapalenie spojówek: zaczerwienienie, łzawienie, pieczenie oczu, świąd, a czasem nawet opuchlizna powiek.
• Kaszel: zwykle suchy, często nasilający się w nocy lub nad ranem.
• Drapanie w gardle: powodujące chrząkanie i uczucie dyskomfortu.
• Duszności i świszczący oddech: obserwowane szczególnie u osób z astmą alergiczną.
• Zmęczenie i osłabienie: często wynikające z przewlekłego dyskomfortu i problemów ze snem.

Warto pamiętać, że objawy te mogą występować sezonowo, zwłaszcza w okresie pylenia roślin, ale także przez cały rok, jeśli alergeny są obecne w środowisku domowym, jak np. roztocza kurzu domowego, sierść (a właściwie łupież) zwierząt, czy alergeny niektórych grzybów pleśniowych (obecne szczególnie w pomieszczeniach gorzej ogrzewanych i wilgotnych, np. piwnicach, oranżeriach etc.).

📌 To może Cię zainteresować: IgE podwyższone – co może oznaczać? Diagnostyka alergii i chorób pasożytniczych

Zarodniki grzybów jako główny alergen listopada

Zarodniki grzybów rodzajów Alternaria i Cladosporium są szczególnie aktywne jesienią, kiedy wilgotność powietrza wzrasta, tworząc idealne warunki do ich rozwoju. Grzyby te mogą rozwijać się zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. W domach często ukrywają się w wilgotnych miejscach, takich jak framugi okienne, parapety, a także na owocach i warzywach przechowywanych w kuchniach i piwnicach.

Grzyby pleśniowe dostają się do organizmu głównie drogą oddechową (zarodniki), ale mogą również przenikać przez układ pokarmowy. Objawy alergii na grzyby pleśniowe mogą obejmować:

• katar i zatkany nos,
• kaszel i duszności,
• zapalenie spojówek,
• świąd skóry.

Osoby z astmą oskrzelową oraz przewlekłym i okresowym nieżytem nosa są szczególnie narażone na uczulenie na alergeny grzybów pleśniowych. Wysoki odsetek uczuleń w tej grupie pacjentów wynika z ich zwiększonej wrażliwości na alergeny wziewne.

Jak radzić sobie z alergią na grzyby pleśniowe?

• Utrzymanie czystości: regularne sprzątanie i wietrzenie pomieszczeń mogą pomóc w redukcji wilgoci i zarodników grzybów.
• Kontrola wilgotności: używanie osuszaczy powietrza i unikanie nadmiernej wilgoci w domu.
• Unikanie kontaktów z grzybami: unikanie miejsc o wysokiej wilgotności, takich jak piwnice i niektóre pomieszczenia kuchenne.
• Leki przeciwhistaminowe i kortykosteroidy: mogą pomóc w łagodzeniu objawów alergii.

Roztocza kurzu domowego

Jesienią alergicy muszą być szczególnie czujni na roztocze kurzu domowego, mimo że te mikroskopijne pajęczaki (do 0,4 mm długości) najintensywniej rozmnażają się latem, od początku lipca do końca września. Roztocze kurzu domowego są głównym źródłem alergenów w domach, a ich obecność może prowadzić do różnych objawów alergicznych. Gdy zaczyna się sezon grzewczy, powietrze w domach jest podgrzewane i wysuszane, co powoduje, wzrost lotności wszechobecnych na: podłogach, wykładzinach, obiciach, zasłonach, pościeli etc. mikroskopijnych cząstek odchodów roztoczy (0,03 mm średnicy) i ich szczątków. Unoszone przez prądy powietrza (wzbudzone np. przez poruszających się lokatorów) cząstki mogą pozostawać w powietrzu godzinami, dostając się do górnych i dolnych dróg oddechowych i oczu.

Od przełomu września i października aż do końca sezonu grzewczego osoby uczulone na alergeny roztoczy mogą doświadczać nasilenia objawów alergii. 

Osoby wrażliwe na roztocze mogą odczuwać:

• utrzymujące się uczucie zatkanego nosa,
• duszności i świszczący oddech,
• kichanie i katar,
• swędzenie i łzawienie oczu,
• podrażnienie skóry.

📌 Sprawdź również: Opuchnięte oczy – czy mogą być spowodowane alergią pokarmową? Poznaj najczęstsze przyczyny

Jak radzić sobie z roztoczami?

Zalecanymi sposobami ograniczania ekspozycji na alergeny roztoczy jest:

• Regularne sprzątanie, odkurzanie i wycieranie kurzu z powierzchni (ściereczkami z mikrofibry – unikanie omiatania kurzu), zwłaszcza w sypialniach;
• Stosowanie odkurzacza z filtrami HEPA;
• Częste pranie pościeli w wysokiej temperaturze, aby zabić roztocze;
• Używanie pokrowców antyroztoczowych na materace i poduszki, aby zmniejszyć kontakt z alergenami;
• Utrzymywanie niskiej wilgotności w domu, co utrudnia rozwój roztoczy – odkurzacze z filtrami wodnymi nie są zalecane ze względu na zawilgacanie powietrza;
• Stosowanie oczyszczaczy powietrza z filtrami HEPA, które mogą pomóc w usuwaniu alergenów z powietrza;
• Unikanie posiadania dywanów i zasłon;
• Regularne wietrzenie pomieszczeń;
• Unikanie przechowywania rzeczy pod łóżkiem, aby zmniejszyć ilość kurzu w sypialni.

Porady dla alergików na listopad

Istnieje wiele sposobów na złagodzenie objawów alergii, zarówno farmakologicznych, jak i naturalnych. Oto kilka skutecznych metod:

Farmakologiczne metody łagodzenia objawów alergii:

• Leki przeciwhistaminowe: pomagają zmniejszyć objawy takie jak katar, kichanie i świąd oczu.
• Kortykosteroidy: stosowane w postaci aerozoli do nosa, kropli do oczu lub maści, pomagają zmniejszyć stan zapalny.
• Leki przeciwleukotrienowe: pomagają w kontrolowaniu objawów astmy alergicznej.
• Immunoterapia swoista (odczulanie): polega na „przyzwyczajaniu” organizmu do alergenu wprowadzanego w rosnących dawkach dla uzyskania jego tolerancji, co może pomóc w osłabianiu lub całkowitej eliminacji reakcji alergicznych w dłuższym okresie.

Naturalne metody łagodzenia objawów alergii:

• Inhalacje parowe: wdychanie pary z dodatkiem ziół lub olejków eterycznych, takich jak szałwia, tymianek, lawenda czy eukaliptus, może pomóc udrożnić zatkany nos.
• Ciepłe napary ziołowe: picie naparów z rumianku, pokrzywy, tymianku czy czystka może działać przeciwzapalnie i łagodzić objawy kataru siennego.
• Picie dużej ilości wody: nawodnienie organizmu pomaga w detoksykacji i zmniejsza nasilenie reakcji alergicznych.
• Naturalne oleje roślinne: olej z czarnuszki, olej lniany czy oliwa z oliwek zawierają kwasy omega-3, które mają działanie przeciwzapalne i przeciwhistaminowe.

Dodatkowe wskazówki:

• Unikanie alergenów: staraj się unikać kontaktu z alergenami, na które jesteś uczulony, zwłaszcza z alergenami sezonowymi. W przypadku alergii na pyłki, wietrz mieszkanie tylko bezpośrednio po deszczu, gdy stężenie pyłków jest najniższe.
• Utrzymanie czystości w domu: regularne odkurzanie, wietrzenie i utrzymanie odpowiedniej wilgotności pomieszczeń może pomóc zmniejszyć ilość alergenów w domu.
• Zarządzanie stresem: stres może nasilać objawy alergii, dlatego warto zadbać o odpowiednią ilość snu i techniki relaksacyjne.

Mgr Agnieszka Nowak