Czyrak a pryszcz – jak je rozróżnić? Charakterystyka

Gdy w otoczeniu mieszka włosowego dojdzie do zakażenia bakteryjnego, powstaje bolesna zmiana skórna, określana mianem czyraka. Choroba dotyczy przede wszystkim osób z obniżoną odpornością, ale może rozwinąć się u każdego. Czy czyrak to pryszcz? Jak postępować, gdy w obrębie skóry pojawi się czyrak? Sprawdź!

Czyrak – co to jest? Przyczyny, objawy

Czyrak to zapalenie mieszka włosowego i pobliskich tkanek, za którego wystąpienie odpowiada Staphylococcus aureus, czyli gronkowiec złocisty. Charakterystyczną cechą tej zmiany jest obecność czopa martwiczego. Wykwitem pierwotnym jest bolesna, zaczerwieniona grudka lub guzek na skórze. W ciągu kilku dni w obrębie zmiany pojawia się ropa i tworzy krosta, która ulega następnie martwicy, tworząc charakterystyczny czop martwiczy.

Czyrak może z początku przypominać zmiany trądzikowe, jest jednak o wiele bardziej bolesny. Osiąga nawet kilka centymetrów średnicy. Pojawia się najczęściej w okolicy twarzy, szyi lub karku. Rzadziej czyraki dotyczą okolicy pach, pachwin, pleców, pośladków czy narządów płciowych. Na zachorowanie narażone są w szczególności osoby zmagające się z zaburzeniami odporności lub z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca.

Zmiany dość często ustępują samoistnie, ale nie warto podejmować leczenia na własną rękę. Interwencja lekarska umożliwia nie tylko zmniejszenie dolegliwości bólowych, ale również szybsze wyleczenie zmiany i zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań. Terapia obejmuje najczęściej drenaż (nacięcie czyraka i usunięcie czopa martwiczego) oraz antybiotykoterapię. Zmiana goi się w ciągu kilku tygodni i pozostawia po sobie niewielką bliznę.

• Zobacz również: Dermatoza – co to jest? Rodzaje oraz przyczyny.

Czyrak gromadny – jak wygląda?

Czyrak gromadny to zlewające się skupisko dwóch lub więcej czyraków. Sięga w głąb tkanki podskórnej, jest bardzo bolesny i często towarzyszą mu objawy ogólne (gorączka, osłabienie). Lokalizuje się najczęściej w okolicy karku lub pośladków. Przyjmuje postać dużego, czerwono-fioletowego guza, pokrytego krostami. Czyrak gromadny dotyczy nieco częściej mężczyzn niż kobiet. Do czynników ryzyka wystąpienia tej zmiany należą m.in.: zaburzenia odporności, cukrzyca, nadużywanie alkoholu, niedożywienie i otyłość. Wystąpieniu czyraka gromadnego sprzyja niski poziom higieny osobistej.

Pryszcz – skąd biorą się zmiany trądzikowe?

Początkowo, przed pojawieniem się czopa martwiczego, czyrak może być mylony ze zmianą skórną w przebiegu trądziku pospolitego. W przeciwieństwie do czyraka trądzik ma najczęściej charakter przewlekły. Występuje bardzo często, a pierwsze zmiany skórne pojawiają się zwykle w okresie dojrzewania płciowego, w wyniku wzmożonej produkcji łoju i kolonizacji bakterią Cutibacterium acnes. Trądzik pospolity manifestuje się obecnością grudek, guzków i krost w obrębie skóry twarzy, ramion, karku, a nawet tułowia. Problem ten dotyczy nawet 90% nastolatków i ustępuje u większości osób w 3. dekadzie życia.

Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia „pryszczy” należą:

• nadmierna ekspozycja na światło słoneczne;
• stosowanie wybranych leków, np. związków litu, leków przeciwdrgawkowych lub sterydów;
• stosowanie kosmetyków na bazie oleju;
• zaburzenia hormonalne, np. w przebiegu zespołu policystycznych jajników;
• zmiany hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym i ciążą;
• czynniki genetyczne (trądzik pospolity u członków najbliższej rodziny);
• stres (sprzyja nasileniu zmian skórnych w przebiegu choroby).

Zmiany trądzikowe mogą być mylone przez pacjentów z czyrakiem. W rzeczywistości objawy tych chorób skóry znacznie się różnią. W przypadku wątpliwości warto zasięgnąć opinii lekarza, który oceni wykwity i w razie konieczności zaordynuje odpowiednie leczenie.

Czyrak a pryszcz – jak je rozróżnić?

W początkowym stadium czyrak może być trudny do odróżnienia od zmiany skórnej w przebiegu trądziku pospolitego. Jest jednak o wiele bardziej bolesny, w ciągu kilku dni wypełnia się ropą i powstaje w jego wnętrzu czop martwiczy. W przeciwieństwie do trądziku czyrakom (w szczególności czyrakowi gromadnemu) mogą towarzyszyć objawy ogólne i powiększenie węzłów chłonnych.

Jakie badania warto wykonać?

Rozpoznanie czyraka jest zwykle możliwe na podstawie obrazu klinicznego i nie ma konieczności wykonywania badań dodatkowych. Wymaz z czyraków (bad. bakter.), wymaz z czyraków (bad. mykol.) i podstawowe badania krwi (m.in. morfologię krwi, stężenie CRP, poziom glukozy) należy jednak wykonać u osób, u których czyraki mają charakter nawracający lub występują jednocześnie w kilku okolicach ciała. Diagnostyka jest również zalecana u pacjentów szczególnie narażonych na wystąpienie powikłań, np. z ciężkimi zaburzeniami odporności.

Czy czyrak może być groźny dla zdrowia?

W przebiegu czyraka może dojść do wystąpienia groźnych powikłań, nie są one jednak częste. Wymienia się wśród nich: sepsę (posocznicę), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakrzepicę zatok żylnych mózgu. Wszelkie niepokojące objawy, takie jak: wysoka gorączka, dreszcze, znaczne osłabienie, światłowstręt czy ból głowy, należy niezwłocznie zgłaszać lekarzowi.

Jak usunąć rdzeń czyraka?

Rdzenia, czyli czopu martwiczego, czyraka nie należy usuwać samodzielnie. W razie pojawienia się zmiany konieczna jest wizyta w gabinecie lekarskim. Jeśli lekarz uzna to za wskazane, usunie czop martwiczy, wykonując niewielkie nacięcie w obrębie czyraka i ewakuując jego treść. Zachowanie sterylnych warunków podczas zabiegu i właściwe zaopatrzenie zmiany zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań w porównaniu do interwencji w warunkach domowych.

Czy czyraka można wycisnąć?

Czyraka nie należy wyciskać ani drapać. Może to prowadzić do rozprzestrzenienia się zakażenia i wystąpienia powikłań.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian