Dyskopatia lędźwiowa (ICD-10: M51) - przyczyny, objawy i leczenie choroby kręgosłupa

Dotkliwy ból w dole pleców? To może być dyskopatia lędźwiowa (ICD-10: M51), jedna z najczęstszych chorób kręgosłupa. Potrafi skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie, dlatego warto wiedzieć, jak ją prawidłowo rozpoznać i skutecznie leczyć.

Dyskopatia lędźwiowa to choroba kojarzona głównie z osobami starszymi. Niestety prawda jest taka, że coraz częściej schorzenie dotyka osób młodych, nawet tych w wieku 30 lat.

Co to jest dyskopatia lędźwiowa?

Dyskopatia lędźwiowa zwana jest inaczej przepukliną jądra miażdżystego. Schorzenie to jest niczym innym, jak zespołem symptomów wynikających ze zmian degeneracyjnych krążków międzykręgowych kręgosłupa, czyli dysków.

Zdrowe krążki międzykręgowe zbudowane są w przeważającej części z wody i składają się z jądra miażdżystego oraz opasającego go pierścienia włóknistego. Dyski spełniają bardzo ważne zadanie – chronią elementy kostne kręgosłupa przed ocieraniem się oraz w sposób skuteczny amortyzują wszelkiego rodzaju wstrząsy, na który narażony jest nasz kręgosłup. W procesie degeneracyjnym dysku, w pierwszej kolejności dochodzi do jego odwodnienia. Pierścień włóknisty staje się wówczas mało elastyczny (to powoduje utratę wysokości dysków), jest słabszy i podatny na uszkodzenia. Jeśli pęknie, może dojść do wysunięcia się jądra miażdżystego (tzw. wypadnięcie dysku) i nacisku na nerwy. W takiej sytuacji niezbędna jest pomoc lekarska, ponieważ ucisk na rdzeń kręgowy lub korzenie nerwów rdzeniowych może prowadzić nawet do groźnych niedowładów.

Bywa, że dyskopatia lędźwiowa dotyczy jednego krążka międzykręgowego lub atakuje większą ich ilość. Z upływem lat dyski ulegają odwodnieniu, dlatego może dojść do tzw. wielopoziomowej dyskopatii lędźwiowej.

Dyskopatia lędźwiowa – przyczyny

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa jest nisko położony, dlatego dyski w jego obrębie są narażone na dźwiganie naprawdę sporych ciężarów, a tym samym na szybsze zużycie. Dodatkowo ten odcinek kręgosłupa jest bardzo ruchomy, a to z pewnością sprzyja uszkodzeniom krążków międzykręgowych.

Jednym z czynników sprzyjających dyskopatii lędźwiowej jest wiek. Im jesteśmy starsi, tym więcej niekorzystnych i dokuczliwych zmian w obrębie naszego kręgosłupa. Ale to nie jest jedyna przyczyna schorzenia. Dyskopatia lędźwiowa dotyka bowiem coraz młodszych ludzi prowadzących siedzący tryb życia. Spędzanie wielu godzin na kanapie przed telewizorem, przy biurku czy w aucie, brak ruchu oraz nieprawidłowa postawa ciała to recepta na szybsze zużywanie się tkanek kręgosłupa. Problem może wywołać silny uraz mechaniczny (np. podczas wypadku komunikacyjnego), przeciążeniowy (np. w trakcie dźwigania ciężkich przedmiotów) albo gwałtowny ruch w dolnej partii kręgosłupa. Jeśli nie ćwiczymy regularnie, nie spędzamy czasu aktywnie, a tym samym nie wzmacniamy struktur kręgosłupa, kłopot z odcinkiem lędźwiowym może pojawić się nawet przy niezbyt nagłym ruchu: podczas wstawania, skoku z niewielkiej wysokości czy pochylenia się.

Czynnikiem sprzyjającym pojawieniu się dyskopatii lędźwiowej jest otyłość – osoby z nadmierną liczbą kilogramów narażają kręgosłup na dodatkowe, niepotrzebne obciążenia, przyspieszając tym samym procesy degeneracyjne w jego obrębie. Do przyczyn rozwoju schorzenia zalicza się również anatomicznie wąski kanał kręgowy, ciążę, osteoporozę oraz niektóre wady kręgosłupa lędźwiowego, np. skoliozę.

Dyskopatia lędźwiowa – objawy

Pierwszym objawem dyskopatii lędźwiowej jest ból w dolnej części kręgosłupa. Jeśli jest nagły, kłujący i silny, być może doszło do wypadnięcia dysku. Gdy promieniuje przez pośladek aż do nogi (często obejmuje nawet stopę), wówczas mamy do czynienia z rwą kulszową, która powstaje na skutek ucisku lub podrażnienia nerwu. W takiej sytuacji pacjent może odczuwać zaburzenia czucia na skórze kończyny dolnej, a nawet niedowład stopy. Dyskopatia lędźwiowa może również wywoływać napięcie mięśni przykręgosłupowych oraz ich bolesne skurcze. Bywa, że powoduje problemy z trzymaniem moczu lub stolca.

Dyskopatia lędźwiowa – diagnostyka

Każdy ból kręgosłupa, nawet jeśli jest niewielki, należy skonsultować z lekarzem ortopedą. Trzeba bowiem pamiętać, że wcześnie zdiagnozowana choroba to większa szansa na uniknięcie nieprzyjemnych, silnych dolegliwości bólowych oraz powikłań choroby w przyszłości.

Po przeprowadzeniu wnikliwego wywiadu z pacjentem na temat problemów z kręgosłupem oraz prowadzonego przez chorego trybu życia, lekarz wykonuje badanie palpacyjne. Jeśli to konieczne, zleca diagnostykę obrazową: zdjęcie RTG, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny.

Dyskopatia lędźwiowa – leczenie

Leczenie dyskopatii lędźwiowej ustala i nadzoruje lekarz ortopeda. Terapia dostosowana jest do wieku pacjenta oraz stopnia odczuwanych przez niego dolegliwości. Opracowując ścieżkę leczenia, specjalista bierze również pod uwagę miejsce w kręgosłupie, w którym doszło do dyskopatii.

Do najbardziej typowych metod walki ze schorzeniem jest zastosowanie farmakoterapii, która ma na celu złagodzenie dolegliwości bólowych oraz stanów zapalnych. Kiedy pacjent nie odczuwa już silnego bólu i może się poruszać, zazwyczaj ortopeda decyduje o wprowadzeniu ćwiczeń, które zawsze powinny być przeprowadzane pod okiem specjalisty. Mają one na celu wzmocnienie mięśni pleców i poprawę ukrwienia tkanek przykręgosłupowych. W leczeniu dyskopatii lędźwiowej, lekarz może zarekomendować również zastosowanie kinesiotapingu czy masażu tkanek głębokich.

Gdy ból nie ustępuje, jest silny i nie pozwala na normalne funkcjonowanie, ortopeda może zdecydować o podaniu zastrzyku nadtwardówkowego, który ma za zadanie wyciszenie stanu zapalnego oraz zmniejszenie obrzęku. Operacja to ostateczność. Lekarz może ją zaplanować, gdy inne, mniej inwazyjne metody leczenia nie dają oczekiwanych rezultatów. Zabieg ma na celu stabilizację kręgów oraz usunięcie zmian zwyrodnieniowych.

Dyskopatia lędźwiowa – ćwiczenia

Na stronach internetowych można znaleźć mnóstwo porad dotyczących ćwiczeń na dyskopatię lędźwiową. Pamiętajmy jednak, że przyczyn problemów z kręgosłupem może być wiele i każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia. Jednemu pacjentowi określony rodzaj gimnastyki pomoże, drugiemu może wręcz zaszkodzić. Dlatego o pomoc należy się zwrócić do lekarza, a ćwiczenia (przynajmniej na początku) robić pod okiem fizjoterapeuty, który skoryguje nasze błędy w ich wykonywaniu. Dopiero wtedy, kiedy mamy pewność, że umiemy je samodzielnie przeprowadzać w prawidłowy sposób, gimnastykę możemy przenieść do domu i uprawiać ją samodzielnie i systematycznie, w dogodnym dla nas czasie.

Jak zapobiegać dyskopatii lędźwiowej?

Niestety schorzenie może dotyczyć każdej osoby, która w niedostateczny sposób dba o swój kręgosłup. Trzeba również zaznaczyć, że dyskopatia lędźwiowa ma charakter nawrotowy – nawet jeśli miejsce, w którym doszło do pęknięcia dysku wygoiło się, to niestety będzie ono już zawsze słabsze i bardziej podatne na urazy. Co więcej – wyleczona operacyjnie dyskopatia lędźwiowa nie daje gwarancji, że problem nie powróci.

Wszystko to sprawia, że tak ważna staje się profilaktyka, która zmniejsza prawdopodobieństwo pierwotnego pojawienia się lub nawrotu schorzenia. Dbajmy zatem o aktywny tryb życia. Jeśli to możliwe, zamiast samochodu, wybierzmy spacer. Postarajmy się uprawiać jakiś sport. Może to być nordic walking czy pływanie stylem grzbietowym – wybór dyscypliny warto przedyskutować z lekarzem. Jeśli pracujemy przed komputerem lub spędzamy długie godziny w samochodzie, raz na jakiś czas zróbmy sobie przerwę, aby rozprostować kości i zrobić kilka ćwiczeń rozciągających. Podnosząc z podłogi cięższy przedmiot, nie wolno się schylać – w takiej sytuacji stańmy w lekkim rozkroku, wyprostujmy plecy i ugnijmy nogi w kolanach.

Pamiętajmy również o prawidłowej masie ciała. Każdy dodatkowy kilogram zwiększa nacisk na kręgosłup, a tym samym sprzyja przyspieszeniu procesów degeneracyjnych w obszarze kostno-stawowym.

W trosce o swoje zdrowie, a więc i o silny kręgosłup, nie zapominajmy również o regularnym robieniu badań. Raz na jakiś czas warto udać się do laboratorium medycznego i wykonać choćby podstawowy pakiet badań profilaktycznych. Wyniki zawsze należy skonsultować z lekarzem.

Bibliografia

1. Dziak Artur, Tayara Samer, Bóle krzyża, Kasper 1997, ISBN:  83-901977-6-6.
2. Sosnowska Katarzyna, Bóle kręgosłupa: Skuteczne metody walki i zapobiegania, ASTRUM 2008, ISBN 978-83-7277-423-1.