Dystrofia obręczowo-kończynowa – co to jest?

Dystrofie obręczowo-kończynowe (LGMD) to niejednorodna klinicznie, rzadko występująca grupa chorób mięśni, która jest uwarunkowana genetycznie. Głównym objawem choroby jest osłabienie i zanik mięśni obręczy biodrowej i barkowej, któremu mogą towarzyszyć nieprawidłowości kardiologiczne. Przyczyną choroby są mutacje genowe, powodujące nieprawidłową syntezę białek w różnych częściach włókna mięśniowego. W poniższym artykule wyjaśniamy jak szybko postępuje dystrofia obręczowo-kończynowa, jak rzadka jest dystrofia obręczowo-kończynowa oraz jakie odczucia towarzyszą pacjentom chorym na LGMD.

Dystrofia obręczowo-kończynowa – co to jest?

Dystrofie obręczowo-kończynowe (LGMD, limb-girdle muscular dystrophies) charakteryzują się dużą heterogennością kliniczną i genetyczną. Obecnie zidentyfikowano kilkanaście wariantów LGMD, które wywołane są różnymi mutacjami genowymi. Choroba ta dotyka głównie mięśnie szkieletowe, prowadząc do postępującego osłabienia mięśni, spowodowanego utartą włókien mięśniowych. Klasyczny podział LGMD obejmuje grupę chorób dziedziczonych autosomalnie recesywnie i autosomalnie dominująco. Poszczególne podtypy dystrofii obręczowo-kończynowych są stosunkowo rzadkie, jednak jako grupy – minimalna częstość występowania wynosi prawdopodobnie od 2 do 10 przypadków na 100 000 żywych urodzeń. Częstość występowania znacznie różni się w zależności od podtypu choroby i regionu geograficznego. Pierwsze próby klasyfikacji poszczególnych wariantów LGMD pochodzą z 1954 roku a jego autorami są Walton i Natrass. Przyczyną choroby są mutacje genowe. Do genów zaangażowanych w wystąpienie dystrofii obręczowo-kończynowej zalicza się: TTID, MYOT, LMNA, CAV3, DNAJB6, DES, TNP03, HNRPDL, 3p23-p25, CAPN3, CAPN3, DYSF, SGC, SGCB, TCAP, TRIM32, FKRP, TTN, POMT1, FKRP, ANO5, FKTN, POMT2, POMGNT1, DAG1, PLEC1, DES, TRAPPC11, GMPPP, ISPD, GAA, LIMS2 i BVES.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/krzywica-hipofosfatemiczna-co-to-za-choroba/

Objawy dystrofii obręczowo-kończynowych

Pierwsze objawy dystrofii obręczowo-kończynowej pojawiają się zazwyczaj około 20 roku życia, jednak w niektórych przypadkach obraz kliniczny choroby może ujawnić się dopiero w późnej starości. Do najczęstszych objawów należy osłabienie i zanik mięśni proksymalnych (najpierw dotykający kończyny dolne) oraz podwyższony poziom kinazy kreatyninowej. Do początkowych objawów zalicza się zniesienie odruchów kolanowych i różnego rodzaju przykurcze mięśni. U większości pacjentów powszechny jest również przerost łydek i mięśni czworogłowych. Chorzy mają charakterystyczny wygląd sylwetki spowodowany silną lordozą lędźwiową i wystawaniem łopatek. Na zaawansowanym etapie choroby może pojawić się zanik mięśni twarzy ale dotyczy to przede wszystkim chorych z uogólnionym ciężkim zanikiem mięśni, poruszających się na wózku inwalidzkim. U pacjentów w ciężkim stadium obserwowana jest również makroglosja czyli stan, w którym język przyjmuje patologicznie duży rozmiar. W bardzo zaawansowanych stadiach LGMD występują problemy z połykaniem i niewydolność oddechowa.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/guzki-schmorla-czy-sa-grozne/

Wiele podtypów dystrofii obręczowo-kończynowej może objawiać się cechami charakterystycznymi dla miopatii metabolicznych, czyli bólem mięśni wywołanym wysiłkiem fizycznym, epizodami mioglobinurii (uszkodzenie lub martwica włókien mięśniowych) oraz zmianami dystroficznymi w biopsji mięśni. W niektórych podtypach dystrofii obręczowo-kończynowych występuje dystrofia dystalna charakteryzująca się osłabieniem mięśni nóg, stóp, ramion i dłoni. U części pacjentów zauważalna jest wyraźna kardiomiopatia, arytmie serca i asymetryczne osłabienie mięśni. W poszczególnych podtypach LGMD istnieje duża zmienność dotycząca problemów z mięśniem sercowym. Wynika to najprawdopodobniej z poziomu ekspresji zmutowanego białka wywołanego istnieniem mutacji genowej warunkującej rozwój choroby. Część pacjentów cierpi na arytmie będące następstwem zmian struktur anatomicznych serca wywołanych najczęściej zwłóknieniem mięśnia sercowego. Inne objawy choroby są specyficzne dla konkretnego podtypu dystrofii obręczowo-kończynowych, np. „mięśnie falujące”, które mogą być obecne w LGMD1C, rozległe zmiany w istocie białej mózgu u pacjentów z LGMD wywołanych mutacjami w genie LAMA2, pęcherzowe oddzielanie się naskórka lub wrodzone zarośnięcie odźwiernika może występować w podtypie LGMD2Q.

Najczęstszą postacią LGMD jest dystrofia obręczowo-kończynowa typu 2A. Choroba ta wywołana jest mutacją w genie CAPN3. Gen ten koduje białko kalpainę 3, które zlokalizowane jest głównie w mięśniach szkieletowych. Do odpowiedniego funkcjonowania wymaga niskich stężeń jonów wapnia. Białko to uczestniczy w różnych szlakach sygnałowych w komórce oraz w regulacji elastyczności włókien nerwowych.

Jak diagnozuje się dystrofie obręczowo-kończynowe?

Proces diagnostyczny dystrofii obręczowo-kończynowych obejmuje zebranie dokładnego wywiadu z pacjentem oraz wykonanie badania fizykalnego, sprawdzającego siłę i napięcie mięśni. Wykonuje się również elektromiografię pozwalającą na ocenę pobudliwości mięśni co umożliwia przeprowadzenie diagnostyki różnicowej z chorobami nerwowo-mięśniowymi czy neuropatiami. W trakcie diagnostyki wykonuje się biopsję mięśnia i badania laboratoryjne, m.in. oznaczenia poziomu kinazy kreatyninowej. Kluczowe jest wykonanie badań genetycznych, które umożliwiają zidentyfikowanie mutacji genowej, która wywołała chorobę co pozwala na jednoznaczne rozpoznanie i określenie typu dystrofii obręczowo-kończynowej występującej u pacjenta.