Ganglion (ICD-10: M67.4) – prosta cysta, która może wywołać niepokój

Ganglion (ICD-10: M67.4) to wypełniona gęstym płynem torbiel, umiejscowiona najczęściej w okolicy nadgarstka. Przybiera postać guzka, który często budzi duży niepokój i jest przyczyną wizyty w gabinecie lekarskim. Jeśli zastanawiasz się, od czego robią się gangliony lub co się stanie, gdy zmiana pęknie, to artykuł właśnie dla Ciebie!

Ganglion – co to za choroba?

Ganglion (ICD-10: M67.4), inaczej torbiel galaretowata, to cysta wypełniona gęstym, galaretowatym płynem. Jest jednym z częstych powodów zgłaszania się pacjentów do gabinetu ortopedy i jednocześnie najczęstszą masą miękkotkankową lokalizującą się w okolicy dłoni i nadgarstka. W przeciwieństwie do nerwiaka Mortona, zmiana rzadziej lokalizuje się w obrębie stopy. Ganglion może pojawić się u osoby w każdym wieku, ale przeważnie dotyczy kobiet między 20. a 50. rokiem życia. Poza defektem kosmetycznym zmiany nie dają zwykle żadnych objawów. Niekiedy są przyczyną dolegliwości bólowych lub zespołu cieśni nadgarstka. Mimo niepokojącego dla pacjentów wyglądu ganglion jest zmianą łagodną i nie zawsze wymaga leczenia.

Ganglion – przyczyny powstawania

Dokładne przyczyny powstawania ganglionów nie zostały do końca poznane. Wiadomo jednak, iż stanowią one uwypuklenia pochewek ścięgien lub torebki stawowej, wypełnione galaretowatym płynem. Do rozwoju ganglionu predysponowane są osoby wykonujące powtarzalne ruchy rąk i nadgarstków, np. gimnastycy, informatycy. W związku z tym panuje przekonanie, że na powstanie zmiany mogą mieć wpływ częste mikrourazy torebki stawowej. Stymulują one fibroblasty do produkcji kwasu hialuronowego, który wypełnia cystę [1].

Jak wygląda ganglion? Gdzie może się pojawić?

Ganglion to podskórny guzek o wyraźnie zaznaczonych granicach, który z łatwością przesuwa się względem podłoża. Jest zwykle dość twardy, ale może mieć różną spoistość. Przeważnie osiąga średnicę 1–3 cm. Najczęściej, bo aż w 70%, lokalizuje się w okolicy grzbietowej części nadgarstka. Rzadziej spotyka się gangliony stawów rąk, stawu skokowego, kolana czy gangliony stopy.

Dowiedz się też, jakie objawy może dawać choroba de Quervaina – inne częste schorzenie nadgarstka.

Dla większości pacjentów ganglion jest jedynie defektem kosmetycznym. Niekiedy towarzyszą mu jednak dolegliwości bólowe i tkliwość zmiany. Ganglion na wewnętrznej stronie dłoni może dawać objawy zespołu cieśni nadgarstka (m.in. drętwienie, osłabienie czy ból części dłoni). Torbiel galaretowata tej okolicy może uciskać także tętnicę promieniową i stanowić przyczynę niedokrwienia dystalnej części kończyny. Ochłodzenie lub zmiana zabarwienia skóry w obrębie dłoni wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem.

Jakie badania warto wykonać?

W przypadku pojawienia się jakiejkolwiek niepokojącej zmiany na ciele należy zgłosić się do lekarza. Diagnostyką i leczeniem ganglionów (niezależnie od tego, czy chory zmaga się z ganglionem kolana, palca czy nadgarstka) zajmuje się specjalista ortopedii. Postawienie prawidłowego rozpoznania zwykle nie przysparza lekarzowi trudności. W razie wątpliwości diagnostycznych wskazane może być wykonanie badań obrazowych – USG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego zmienionej okolicy. Niekiedy niezbędne okazuje się wycięcie zmiany i poddanie jej badaniu histopatologicznemu.

Sprawdź też, kiedy warto wykonać badanie miana przeciwciał przeciwko gangliozydom!

Ganglion – jakie są dostępne metody leczenia?

Ganglion nie zawsze wymaga leczenia. Pacjenci bezobjawowi mogą pozostawać pod obserwacją. U części z nich zmiana może ustąpić samoistnie.

Osoby, które chcą pozbyć się ganglionu z powodu towarzyszących dolegliwości lub przyczyn kosmetycznych, mają zwykle do wyboru dwie opcje leczenia. Pierwszą z nich jest nakłucie torbieli i usunięcie z niej płynu. Metoda ta wiąże się jednak z wyższym ryzykiem ponownego pojawienia się zmiany. Z uwagi na bliskie położenie tętnicy promieniowej nie jest również zalecana w przypadku ganglionu zlokalizowanego w obrębie wewnętrznej części nadgarstka.

Torbiel można również usunąć chirurgicznie, zwykle w warunkach ambulatoryjnych. Lekarz stara się usunąć ganglion w całości, bez uszkodzenia jego torebki. Efekty leczenia są zwykle bardzo dobre, u części pacjentów dochodzi jednak do nawrotu choroby. Decyzję o podjęciu leczenia i metodzie usunięcia ganglionu warto podjąć wspólnie z doświadczonym ortopedą, który omówi potencjalne korzyści i możliwe ryzyko związane z zabiegiem.

Czy ganglion jest groźny?

Ganglion jest zmianą łagodną, a rokowanie najczęściej bardzo dobre. Nie zawsze wymaga on również leczenia. W razie niepełnego wycięcia zmiany, możliwy jest jednak nawrót choroby.

Jak można zapobiegać powstaniu ganglionu?

Osoby, które często wykonują powtarzalną pracę związaną z ruchem nadgarstków i rąk, powinny pamiętać o regularnych przerwach i odpoczynku. W wolnym czasie warto zadbać o aktywność fizyczną.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian