Histydyna – co to jest?

Histydyna to aminokwas niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, który buduje łańcuchy białek i uczestniczy w wielu kluczowych procesach metabolicznych. Ponieważ organizm nie syntetyzuje histydyny w ilościach wystarczających do pokrycia zapotrzebowania, musi być ona regularnie dostarczana z pożywieniem. Cechą wyróżniającą histydynę jest obecność pierścienia imidazolowego. Struktura ta umożliwia histydynie pełnienie funkcji buforu utrzymującego równowagę kwasowo-zasadową oraz katalizatora reakcji biochemicznych. Te właściwości wraz ze zdolnością do wiązania jonów metali sprawiają, że histydyna ma wiele istotnych funkcji biologicznych. Do czego wykorzystuje ją organizm i kiedy warto rozważyć jej suplementację?

Za co odpowiada histydyna? Działanie w organizmie

Histydyna odgrywa kluczową rolę w syntezie białek, a tym samym uczestniczy w licznych procesach metabolicznych i fizjologicznych. Uczestniczy w budowie masy mięśniowej, dlatego jej obecność jest niezbędna do prawidłowego wzrostu niemowląt i dzieci. U osób dorosłych histydyna wspomaga procesy regeneracyjne po wysiłku fizycznym oraz w okresie rekonwalescencji. Działanie histydyny obejmuje też:

• neutralizację wolnych rodników – wykazuje ona właściwości antyoksydacyjne, które pomagają chronić komórki przed stresem oksydacyjnym,
• hamowanie wydzielania związków prozapalnych w komórkach tkanki tłuszczowej, przez co może wyciszać stany zapalne,
• tworzenie kompleksów z jonami metali, np. żelaza, cynku czy miedzi – dzięki temu histydyna wspiera tworzenie erytrocytów oraz uczestniczy w regulacji aktywności niektórych enzymów,
• wspomaganie gojenia i regeneracji tkanek – przyspiesza naprawę uszkodzeń po urazach i zabiegach chirurgicznych,
• utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej – jako składnik buforowy stabilizuje pH organizmu,
• funkcje neurologiczne – histydyna to prekursor histaminy, która pełni funkcję m.in. neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym. Ponadto właściwości przeciwutleniające aminokwasu chronią neurony przed stresem oksydacyjnym.

Ponadto histydyna ulega w organizmie przekształceniom w związki o odrębnych właściwościach, np. we wspomnianą już histaminę czy karnozynę. Ta ostatnia występuje w dużych ilościach w tkance mięśniowej i mózgu, gdzie działa antyoksydacyjnie, chroni więc komórki przed uszkodzeniami. Z kolei histamina to związek odgrywający ważną rolę w reakcjach alergicznych, funkcjonowaniu układu odpornościowego, wydzielaniu kwasu żołądkowego i regulacji snu.

Występowanie histydyny w pożywieniu

Histydyna jest szeroko rozpowszechniona w produktach białkowych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Produkty pochodzenia zwierzęcego stanowią jej najbogatsze źródło, gdyż dostarczają pełnowartościowego białka o profilu aminokwasowym optymalnym dla człowieka. Szczególnie bogate w histydynę są:

• drób,
• mięso czerwone,
• ryby,
• jaja,
• mleko i produkty mleczne.

Choć w mniejszych ilościach, rośliny również są źródłem histydyny. Należą do nich:

• nasiona i orzechy, np. sezam, migdały, słonecznik, orzechy włoskie,
• strączki, np. soczewica, ciecierzyca, fasola,
• zboża, np. owies, jęczmień, pszenica, gryka,
• produkty sojowe, np. tofu.

Warto pamiętać, że histydyna jest wrażliwa na długotrwałą obróbkę cieplną. Smażenie czy gotowanie w wysokiej temperaturze może obniżać jej zawartość w produktach białkowych w wyniku jej degradacji.

Zastosowanie histydyny – kiedy warto ją suplementować?

Dobowe zapotrzebowanie na histydynę u osób dorosłych wynosi ok. 8-12 mg na kg masy ciała. W klasycznych warunkach osoby zdrowe, będące na standardowej diecie pokrywają tę ilość z pożywieniem – typowe spożycie w krajach rozwiniętych wynosi 30–35 mg/kg masy ciała na dzień. Jednak w niektórych przypadkach suplementacja histydyny może przynieść korzyści zdrowotne, np.:

• w atopowym zapaleniu skóry – obserwowano złagodzenie objawów skórnych,
• w zespole metabolicznym i insulinooporności – badania wykazały zmniejszenie obwodu talii i procentu tłuszczowej masy ciała, a także poprawę wrażliwości tkanek na insulinę,
• podczas intensywnych treningów – histydyna może zwiększać stężenie karnozyny w mięśniach, a tym samym neutralizować ich zakwaszenie,
• na diecie eliminacyjnej, np. wegańskiej, gdy zwierzęce źródła białka nie są zastępowane ich roślinnymi zamiennikami.

Aktualnie trwają badania nad potencjalnym wpływem suplementacji histydyny m.in. na choroby neurodegeneracyjne, zaburzenia funkcji poznawczych, choroby zapalne jelit czy niedokrwistość. Jednak jak dotąd dowody na jej skuteczność nie są wystarczające, by móc włączyć histydynę do oficjalnych zaleceń.

Potencjalne interakcje histydyny – na co zwrócić uwagę?

Histydyna może wchodzić w interakcje z niektórymi składnikami leków i suplementów diety, co wpływa na ich wchłanianie i działanie w organizmie. Nadmierna podaż jednego aminokwasu może zaburzać równowagę metaboliczną i wchłanianie pozostałych aminokwasów. Dlatego suplementacja histydyny wiąże się z ryzykiem niedoboru np. glicyny czy aminokwasów rozgałęzionych (m.in. BCAA czy leucyny). Ponieważ histydyna ma zdolność do wiązania jonów metali, jej wysokie stężenia mogą prowadzić do obniżenia stężenia cynku czy miedzi w surowicy krwi, a także zaburzać metabolizm żelaza.

Ponadto osoby ze schorzeniami wątroby czy nerek powinny być szczególnie ostrożne w doborze suplementacji. Nadmierne spożywanie histydyny może zwiększać obciążenie metaboliczne i powodować powiększenie wątroby. W niektórych badaniach odnotowano również wzrost stężenia cholesterolu i amoniaku we krwi.

Mgr Aleksandra Drążkiewicz