INR podwyższone – o czym może świadczyć?

INR odzwierciedla funkcjonowanie układu krzepnięcia. Jeśli jest podwyższone, wskazuje na wydłużenie czasu niezbędnego do powstania skrzepu. Może być oznaką choroby bądź niedoboru, ale bywa także oczekiwanym efektem stosowania leków.

INR to międzynarodowy współczynnik znormalizowany (international normalised ratio), to wartość pochodna uzyskana z czasu protrombinowego (PT). Jest badaniem służącym ocenie sprawności zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia, a także monitorowaniu leczenia doustnymi lekami przeciwkrzepliwymi – pochodnymi kumaryny.

Czas protrombinowy wyrażany jest w sekundach. INR natomiast jest wyliczany w celu porównywania wyników uzyskanych w różnych laboratoriach, stosujących różne odczynniki. Do jego wyliczenia niezbędna jest wartość stopnia czułości użytego odczynnika.

INR podwyższone – co to znaczy?

INR podwyższone oznacza, że czynność zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia uległa zahamowaniu wskutek przyjmowanych leków, co jest działaniem do pewnych wartości pożądanym. Jeśli jednak jest podwyższone u osoby nie zażywającej leków przeciwkrzepliwych, świadczy to różnych stanach chorobowych bądź niedoborach.

INR podwyższone – przyczyny

Przyczyną podwyższenia INR są:

• leczenie przeciwkrzepliwe – acenokumarol, warfaryna,
• zatrucie pochodnymi kumaryny (np. trutka na szczury),
• niedobory czynników krzepnięcia II, V, VII, X,
• uszkodzenie wątroby,
• niedobory wit. K,
• zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC),
• niedobory fibrynogenu, dysfibrynogenemie (nieprawidłowe formy fibrynogenu).

Kontrolowanie INR u osób przyjmujących leki obniżających krzepliwość służy ustaleniu optymalnej dawki leków – antagonistów witaminy K (warfaryny i acenokumarolu), które hamują w wątrobie syntezę czynników krzepnięcia zależnych od tej witaminy. Preparaty te stosuje się je np.:

• po zabiegach kardiochirurgicznych np. po wszczepieniu zastawek serca,
• u osób z migotaniem przedsionków,
• jako profilaktykę oraz leczenie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, zakrzepicy żył głębokich, zatorowości płucnej.

Ustalenie odpowiedniej dawki leku w oparciu o wartość INR ma istotne znaczenie z jednej strony, aby zmniejszyć ryzyko powstawania zakrzepów, a z drugiej, aby ograniczyć ryzyko krwawienia. Dawka leku dobierana jest indywidualnie ze względu na różną wrażliwość osobniczą na preparat, a także w zależności od wieku, płci, masy ciała, stanu klinicznego i chorób współistniejących.

Uzyskany wynik:

• INR < 2,0 świadczy o zbyt małej dawce leku lub niewłaściwym przyjmowaniu,
• INR 2,0-3,0 to zakres terapeutyczny dla większości wskazań, wskazuje na niewielkie ryzyko niebezpiecznych krwawień oraz na optymalną dawkę leku i sposób jego przyjmowania,
• INR > 4,0-5,0 wskazuje na zwiększone ryzyko samoistnych krwawień lub krwotoków, świadczy o zbyt dużej dawce leku lub niewłaściwym stosowaniu (zbyt często, kumulowanie dawki).

W czasie stosowania antagonistów wit. K warto pamiętać o lekach nasilających ich działanie, a są to:

• antybiotyki,
• większość leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych,
• aspiryna,
• niektóre leki hormonalne (steroidy anaboliczne, hormony tarczycy),
• doustne leki przeciwcukrzycowe,
• statyny (leki obniżające poziom cholesterolu) i wiele innych.

Dlatego warto zapytać farmaceutę, czy zażywanie konkretnego specyfiku może wywołać niekorzystne efekty w postaci podwyższonego INR ponad wartość terapeutyczną. Również jednorazowe spożycie dużej ilości alkoholu powoduje podwyższenie INR i zwiększone ryzyko krwawień u tych osób.

Należy pamiętać o tym, że antagoniści witaminy K są przeciwwskazani we wczesnej ciąży ze względu na działanie uszkadzające płód. W tym czasie zapobieganie zakrzepom uzyskuje się poprzez stosowanie heparyny drobnocząsteczkowej.

Na wartość INR będą miały wpływ również inne choroby: przewodu pokarmowego (np. biegunki, wymioty), choroba nowotworowa czy stan nawodnienia organizmu.

Spośród czynników dietetycznych zwiększających INR podczas zażywania leków przeciwkrzepliwych wymienia się: sok z żurawiny, grejpfrut, sok z grejpfruta, mango, a także zioła i przyprawy: kozieradka, arcydzięgiel chiński, szałwia, rumianek, anyż, lukrecja.

Osoby zażywające leki przeciwkrzepliwe powinny unikać urazów, szczególnie głowy, klatki piersiowej i brzucha.

U osób pozostających bez leczenia przeciwkrzepliwego INR powinien mieścić się w zakresach 0,8 – 1,2.

Podwyższony INR może wskazywać na zaburzenia krzepnięcia. Mówimy wtedy o osoczowej skazie krwotocznej, dotyczy bowiem składnika osoczowego, czyli czynnika krzepnięcia. Jej przyczyny mogą być wrodzone np. wrodzony brak czynnika krzepnięcia lub nabyte np. niedobory witaminy K, uszkodzenie wątroby. Uzyskanie takiego wyniku powinno nas skłonić do rozszerzenia diagnostyki o pozostałe podstawowe badania koagulologiczne – APTT, fibrynogen, a także skłonić do wizyty u lekarza, który po zebraniu dokładnego wywiadu i badaniu fizykalnym zaproponuje dalszą diagnostykę.

INR podwyższone – objawy

Podwyższone INR to przede wszystkim:

• skłonność do siniaków pod wpływem niewielkich urazów,
• krwawienia z dziąseł, z nosa,
• krwiomocz,
• krwawienie z dróg rodnych,
• przedłużone krwawienie po usunięciu zęba,
• krwawienie z przewodu pokarmowego (krwiste wymioty, domieszka krwi w kale lub czarny stolec),
• krwotoki pourazowe,
• niezmiernie niebezpieczne krwawienia wewnątrzczaszkowe.

W przypadku nasilonego krwawienia należy wezwać pomoc medyczną. Przy mniej nasilonych objawach należy skontaktować się z lekarzem, który ustali przyczynę i dalsze postępowanie.

Podsumowanie – FAQ

1. Jakie czynniki dietetyczne mogą wpływać na podwyższenie poziomu INR u pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe?

Poziom INR u osób w trakcie leczenia przeciwkrzepliwego zwiększa np. alkohol, sok z żurawiny, grejpfruta, owoc mango. W trakcie przyjmowania leków przeciwkrzepliwych pochodnych kumaryny należy zachowywać względnie stałą zawartość produktów zawierających witaminę K (zielone warzywa, papryka, soja, fasola, kalafior). Nagłe ograniczenie w diecie tych produktów może spowodować wzrost INR. Warto również pamiętać o ziołach i przyprawach mogących przy regularnych spożyciu podwyższać INR: kozieradka, arcydzięgiel chiński, szałwia, rumianek, anyż, lukrecja.

2. Czy podwyższone INR może wynikać z interakcji leków stosowanych w leczeniu innych schorzeń, takich jak antybiotyki?

Długotrwałe stosowanie niektórych antybiotyków prowadzi do wyjałowienia przewodu pokarmowego, gdzie obecne w nim bakterie syntetyzują witaminę K. Jeśli towarzyszy temu upośledzona praca wątroby lub mała ilość tej witaminy dostarczana z pożywieniem, może dojść do podwyższenia wartości INR.

3. Czy długotrwałe podwyższenie INR może prowadzić do uszkodzenia narządów, takich jak wątroba lub nerki, w wyniku nadmiernego krwawienia?

Długotrwałe podwyższone INR ponad zakres terapeutyczny zwiększa ryzyko groźnych krwawień: z przewodu pokarmowego, dróg rodnych, do ośrodkowego układu nerwowego, z układu moczowego czy w wyniku urazu. Do uszkodzenia nerek może dojść wskutek hematurii, czyli krwawienia zlokalizowanego w nerkach. Krwawienie uszkadzające wątrobę raczej rzadko jest spotykane poza urazami tego narządu i związanego z tym trudnego do opanowania krwawienia.

4. W jaki sposób zmienia się leczenie pacjentów z podwyższonym INR w zależności od tego, czy mają oni inne schorzenia, takie jak choroby serca czy cukrzyca?

Leczenie pacjentów zażywających leki przeciwkrzepliwe podwyższające INR jest różne w różnych stanach chorobowych. Nadczynność tarczycy, gorączka, biegunka, niewyrównana niewydolność krążenia, niewydolność wątroby nasilają efekt działanie tych leków. Konieczna jest więc odpowiednia korekta dawkowania i obserwacja stanu pacjenta.

Jeśli natomiast podwyższony INR wynika z innych czynników konieczne jest ustalenie podłoża uzyskanych wyników i leczenie przyczyny wywołującej.

Mgr Renata Grzelik