Kamica ślinianki – objawy, przyczyny, leczenie

Kamica ślinianki to schorzenie polegające na tworzeniu się w przewodach ślinowych złogów (kamieni), które mogą prowadzić do bolesnych stanów zapalnych oraz zaburzeń w wydzielaniu śliny. Choroba najczęściej dotyczy ślinianki podżuchwowej, rzadziej przyusznej i podjęzykowej. Objawy, takie jak obrzęk i ból w okolicy ślinianek, szczególnie podczas jedzenia, są typowe dla tej dolegliwości. Przyczyny kamicy nie są do końca poznane, jednak istotną rolę mogą odgrywać: nieprawidłowości anatomiczne przewodów wyprowadzających, odwodnienie oraz stany zapalne gruczołów ślinowych.

Choroby ślinianek

Ślinianki (łac. glandulae salivales) to gruczoły wydzielania zewnętrznego, zlokalizowane symetrycznie w okolicach jamy ustnej. Ich głównym zadaniem jest produkcja śliny. Zdrowy organizm wydziela dobowo od jednego do dwóch litrów śliny, która nie tylko nawilża śluzówkę jamy ustnej i gardła, ale również hamuje rozwój drobnoustrojów, wspomaga formowanie kęsów pokarmu i (dzięki enzymowi – amylazie ślinowej) bierze udział we wstępnym trawieniu pokarmu.

Wyróżniamy:

• duże gruczoły ślinowe, odpowiadające za wydzielanie około 90% śliny: ślinianki przyuszne, podżuchwowe i podjęzykowe,
• małe gruczoły ślinowe, produkujące około 10% śliny: ślinianki podniebienne, gruczoły wargowe, policzkowe, migdałkowe (Webera), zatrzonowcowe (Carmalta) oraz językowe przednie — Blandin-Nuhna, von Ebnera i tylne.

Do głównych schorzeń w obrębie ślinianek należą:

• bakteryjne zapalenie ślinianek,
• wirusowe zapalenie ślinianek,
• przewlekłe zapalenie ślinianek,
• nowotwory ślinianek,
• zespół Sjögrena,
• kamica ślinianek.

Kamica ślinianki – co to za choroba?

Kamica ślinianki, zwana inaczej kamicą ślinową (łac. sialolithiasis) to choroba, w trakcie której w gruczołach ślinowych tworzą się pojedyncze lub mnogie kamienie/złogi, zbudowane głównie z fosforanów oraz węglanu wapnia, mające najczęściej do 5 mm średnicy. Zwykle dolegliwość występuje jednostronnie. To drugie co do częstości (po śwince) schorzenie ślinianek.

Dolegliwość w 80-90% przypadków atakuje ślinianki podżuchwowe i wówczas mówimy o kamicy ślinianki podżuchwowej – powstawaniu złogów w tej lokalizacji sprzyjają cechy anatomiczne przewodu wyprowadzającego ślinę, a także jej skład chemiczny i kierunek, w którym przepływa przez przewód. Rzadziej do czynienia mamy z kamicą ślinianki przyusznej czy podjęzykowej. Choroba bardzo rzadko rozwija się w małych gruczołach ślinowych.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/zapalenie-jezyka-objawy-i-leczenie/

Kamica ślinianki występuje u 12 na 1000 osób dorosłych, częściej atakuje mężczyzn niż kobiety. Schorzenie może rozwinąć się w każdym wieku, jednak zwykle występuje między trzecią a szóstą dekadą życia, rzadko w wieku dziecięcym.

Kamica ślinianki – przyczyny

Przyczyną kamicy ślinianki najczęściej jest niedrożność przewodów wyprowadzających, wywołana obecnością kamienia (lub kamieni), składającego się ze złogów mineralnych (rzadziej sytuacja dotyczy samego miąższu gruczołu). Kamienie powstają na skutek nieprawidłowej przemiany materii, zwłaszcza w zakresie gospodarki wapniowej i odkładania się soli mineralnych. Z czasem wokół tych niewielkich złogów zaczynają gromadzić się substancje – zarówno pochodzenia organicznego, jak i nieorganicznego, co prowadzi do stopniowego powiększania się kamienia.

Etiologia powstawania kamieni nie jest do końca poznania. Wiadomo jednak, że czynnikiem sprzyjającym ich powstawaniu są nieprawidłowości w budowie przewodów ślinianek – zastojom i zagęszczeniu śliny sprzyja zwężenie lub zdwojenie przewodów odprowadzających. Na rozwój kamicy ślinianki narażone są częściej osoby cierpiące na stany zapalne gruczołów ślinowych; niewystarczająco nawadniające organizm (odwodnione); z zaburzeniami składu śliny (podniesionym stężeniem wapnia); czy z podwyższonym stężeniem wapnia w surowicy. Większą skłonność do powstawania kamicy ślinianki wykazują osoby borykające się z otyłością i chore na nadciśnienie tętnicze.

Kamica ślinianek – objawy

Początkowo kamień w przewodzie wyprowadzającym ślinianki powoduje utrudniony odpływ śliny, z czasem może dojść do całkowitego zamknięcia światła przewodu. Zastój śliny wywołuje obrzęk gruczołu, a w okolicy chorej ślinianki pojawia się ból (tzw. kolka ślinowa). Z uwagi na fakt, że spożywany pokarm stymuluje wydzielanie śliny, dolegliwości bólowe nasilają się podczas jedzenia. Jeśli kamień ma większe rozmiary, można go wyczuć pod powierzchnią śluzówki. Niekiedy może dojść do powikłań, objawiających się trwałym uszkodzeniem nerwu językowego, twarzowego, podjęzykowego.

Kamica ślinianki – badania

Objawy mogące świadczyć o rozwoju kamicy ślinianki powinny być skonsultowane z lekarzem. Po przeprowadzonym wywiadzie z chorym, specjalista wykonuje badanie przedmiotowe oraz zleca badania diagnostyczne, takie jak np. USG, RTG, rezonans magnetyczny (RM) czy tomografia komputerowa (CT).

Kamicę ślinianki należy różnicować z innymi schorzeniami, które mogą dawać podobne objawy. Należą do nich między innymi: zapalenie kości szczękowych czy zwapnienia węzłów chłonnych.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/popekany-jezyk-co-oznacza-domowe-sposoby-leczenia/

Kamica ślinianki – leczenie

W przypadku złogów niewielkich rozmiarów, lekarz może zadecydować o ich wypłukaniu z zastosowaniem środków zwiększających produkcję śliny. Jeśli kamienie są większe, trzeba je usunąć. Zabieg chirurgiczny przeprowadza otolaryngolog lub chirurg szczękowo-twarzowy, który nacina przewód wyprowadzający, usuwa kamień i zszywa przewód w taki sposób, aby zachować jego drożność.

Usuwanie kamieni ślinianek metodą endoskopową polega na wprowadzeniu specjalnego urządzenia do kanału ślinianki, co umożliwia bezpośrednie zlokalizowanie i usunięcie złogu przy minimalnej ingerencji w tkanki. Zabieg ten jest małoinwazyjny, zwykle wykonywany w znieczuleniu miejscowym, pozwalający zachować funkcję ślinianki.

Na popularności zyskuje również zewnątrzustrojowa litotrypsja, czyli rozbijanie kamieni ultradźwiękami. Jeśli kamica nawraca lub rozwija się w miąższu ślinianki, lekarz może zaproponować choremu usunięcie całego gruczołu.

W razie konieczności, specjalista zleca farmakoterapię, polegającą na podaniu antybiotyku i/lub środków przeciwzapalnych.

Kamica ślinianki – domowe sposoby

Jeśli złogi w przewodach wyprowadzających nie są duże, wskazane jest regularne nawadnianie organizmu oraz spożywanie pokarmów powodujących większe wydzielanie śliny (np. produktów kwaśnych). Takie postępowanie sprzyja wypłukiwaniu złogów. Bardzo ważna jest codzienna higiena jamy ustnej.