Kiła – przyczyny, objawy i diagnostyka

Artykuły
Redakcja Diagnostyki
Udostępnij
Spis treści:

Kiła, inaczej syphilis, to choroba wywołana przez bakterię, krętka bladego (Treponema pallidum). Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą płciową. Nieleczona kiła prowadzi do poważnych konsekwencji dla zdrowia. Zobacz, kiedy należy wykonać badania w kierunku kiły i jak diagnozuje się chorobę.

Kiła – co to jest za choroba?

Kiła (syphilis) to układowa choroba zakaźna, przenoszona drogą płciową. Patogenem odpowiedzialnym za rozwój choroby jest krętek blady Treponema pallidum. Rok 2006 zapoczątkował ponowny wzrost przypadków kiły. W Polsce w 2010 roku odnotowano 933 przypadki, natomiast 6 lat później oficjalne statystyki podają już 1596 zachorowań.

Kiła – badanie o diagnostyka

Lekarzem specjalizującym się w rozpoznaniu i leczeniu chorób przenoszonych drogą płciową jest wenerolog (najczęściej specjalista chorób skórno-wenerycznych). Przebieg diagnostyki zależy od stanu klinicznego i stadium choroby. Poza wykonywaniem preparatów ze zmian chorobowych przeprowadza się diagnostykę laboratoryjną wykorzystującą, w pierwszym etapie serologiczne testy niekrętkowe:

  • test USR − klasyczny test serologiczny w diagnostyce kiły, wykorzystywany jako badanie przesiewowe; charakteryzuje się niedużą swoistością i może wykazywać wyniki fałszywie dodatnie.
  • VDRL − test nieswoisty, może dawać wyniki fałszywie dodatnie w przebiegu schorzeń uwalniających antygeny lipidowe (np. toczeń, przewlekłe zapalenie wątroby).

Wynik dodatni tych testów, z uwagi na ich niską swoistość, należy zweryfikować stosując swoiste testy krętkowe: FTA ABS, TPHA, TPI. W DIAGNOSTYCE oprócz wymienionych testów wykonać można  oznaczenie przeciwciał w klasie IgG i IgM swoistych w stosunku do antygenów T. pallidum.

Każda osoba, u której zdiagnozowano kiłę, powinna wykonać badania w kierunku zakażenia wirusem HIV, a każdy zakażony HIV winien wykonać testy przesiewowe w kierunku infekcji Treponema pallidum. Współwystępowanie tych chorób może wpłynąć na opóźnienie postawienia właściwej diagnozy, co stwarza ryzyko zaistnienia niebezpiecznych dla życia powikłań.

Kiła − przyczyny. Jak można się zakazić?

Wrotami zakażenia są uszkodzone powłoki skórne lub nieuszkodzone błony śluzowe. T. pallidum może przedostać się bezpośrednio do krwiobiegu na skutek transfuzji krwi lub styczności ze skażonym materiałem biologicznym. Najczęściej do zakażenia dochodzi podczas stosunków płciowych, także oralnych i analnych.

Kiła jest najbardziej zakaźna w pierwszych 2 latach od momentu wniknięcia krętka bladego do organizmu. Wynika to z obecności sączących zmian skórnych u chorych, a także z nasilonej bakteriemii (obecności bakterii we krwi) w tym okresie. Późniejsze stadia kiły cechują się istotnym spadkiem zakaźności.

Istnieje ryzyko zainfekowania płodu krętkiem bladym, jeśli matka choruje na kiłę. Drogą zakażenia jest w tym przypadku łożysko, a ryzyko zakażenia płodu związane jest ze stadium kiły, w jakim znajduje się matka. Jeśli kobieta ciężarna choruje na kiłę wczesną, która jest etapem zwiększonej zakaźności, to ryzyko przeniknięcia T. pallidum przez łożysko może sięgać nawet 95%.

Kiła – objawy

Wyróżnia się 3 stadia  kiły:

  • Kiła pierwszorzędowa: 3-9 tydzień od zakażenia

Cechą charakterystyczną jest powstanie objawu pierwotnego (wrzodu twardego, tzw. wrzodu Huntera) w miejscu wniknięcia bakterii do ustroju. U kobiet wrzód lokalizuje się zazwyczaj na wargach sromowych, szyjce macicy, bądź w okolicach krocza. U mężczyzn objaw pierwotny umiejscawia się najczęściej na prąciu lub odbycie. Wrzód jest zwykle niebolesny i pojedynczy. Po kliku dniach od pojawienia się objawu pierwotnego do symptomów choroby dołącza powiększenie węzłów chłonnych.

  • Kiła drugorzędowa: 9 tygodni − 2 lat od zakażenia

To stadium choroby cechuje się występowaniem osutki kiłowej skóry i błon śluzowych. Wysypka usytuowana jest symetrycznie na tułowiu i kończynach górnych, utrzymuje się do 3 tygodni i znika bez pozostawiania blizn. Od 4. miesiąca do 1 roku od zakażenia mogą występować nawroty osutki kiłowej, które lokalizują się (oprócz tułowia i kończyn) na dłoniach, podeszwach stóp i skórze twarzy. Wykwity nawrotowe mogą pozostawiać blizny.

  • Kiła trzeciorzędowa: powyżej 2 lat od zakażenia

To stadium kiły występuje po kilku/kilkunastu latach od zakażenia i dotyka osób, które nie przebyły leczenia we wcześniejszych etapach choroby lub u których leczenie okazało się niewystarczające. T. pallidum zaburza funkcjonowanie narządów wewnętrznych, co początkowo może nie dawać objawów i przebiegać w sposób utajony. Faza późnoobjawowa cechuje się zmianami w układzie sercowo-naczyniowym (głównie występowanie tętniaków aorty wstępującej), do których może dojść nawet po 30 latach od wniknięcia krętka bladego do organizmu.

Rzadziej występującymi zmianami są tzw. kilaki dotykające skóry, kości i narządów wewnętrznych. Są to twarde, niebolesne wykwity, występujące zwykle pojedynczo, a ich ustępowaniu towarzyszy pozostawienie blizn. Zmiany w kościach długich najczęściej dotyczą piszczeli, obojczyka i kości udowych. Kiła może zaatakować układ nerwowy, co przejawia się pod postacią ostrego kiłowego zapalenia mózgu, kiły oponowo-naczyniowej, kiły miąższowej (porażenie postępujące rdzenia), kiły kilakowej mózgu i rdzenia.

Kiła wrodzona − co to jest?

Do zainfekowania płodu może dojść już w 9-10 tygodniu ciąży lub przy porodzie. Rozróżniamy kiłę wrodzoną wczesną, gdy objawy pojawią się do 2. roku życia i późną, gdy wystąpią po 2. roku życia.

Objawy wczesne obserwowane u noworodka to:

  • sapka kiłowa powstająca w wyniku owrzodzeń błony śluzowej nosa, która utrudnia oddychanie i jedzenie;
  • stopniowo ciemniejąca wysypka plamisto-grudkowa na skórze;
  • stan zapalny mięśnia sercowego, nerek, narządu wzroku (zapalenie siatkówki, zaćma);
  • hepatosplenomegalia (powiększenie śledziony) wraz z żółtaczką;
  • niedokrwistość hemolityczna, małopłytkowość, zaburzenia krzepliwości krwi.

Wielonarządowy, przewlekły proces zapalny prowadzi do rozwoju kiły wrodzonej późnej, której objawami są:

  • zaburzenia słuchu – najczęściej pojawiające się około 10. roku życia, stanowiące  przyczynę głuchoty;
  • śródmiąższowe zapalenie rogówki mogące doprowadzić do ślepoty;
  • zaburzenia rozwoju psychoruchowego, porażenia, napady drgawek związane ze stanem zapalnym układu nerwowego,;
  • zmiany kształtu zębów i zaburzony proces szkliwienia (tzw. zęby Hutchinsona).

Kiła – leczenie

Kiłę leczy się za pomocą domięśniowych aplikacji penicyliny, a w przypadku alergii na ten lek stosuje się erytromycynę. Jeśli masz dodatkowe pytania lub chcesz dowiedzieć się więcej na temat testów laboratoryjnych wykonywanych w celu rozpoznania kiły, możesz skorzystać z konsultacji online oferowanych przez DIAGNOSTYKĘ.

Bibliografia:

Jakie badania po COVID-19 należy wykonać?
TSH – funkcja i rola w organizmie hormonu tyreotropowego. Badania i normy