Leukocyty w moczu w ciąży. Czy są powodem do niepokoju?

Podwyższona liczba leukocytów w moczu w ciąży może być objawem procesów chorobowych w organizmie – najczęściej jest efektem zakażeń układu moczowego, ale nie tylko. Taka sytuacja wymaga pogłębionej diagnostyki, a w przypadku wykrycia schorzenia – wdrożenia skutecznego leczenia. 

Zakażenia układu moczowego u kobiet

Zakażenie układu moczowego (ZUM) to częste schorzenie, dotykające głównie kobiet – szacuje się, że około 10-60% wszystkich kobiet przynajmniej raz w życiu doświadcza nieprzyjemnych objawów, związanych z rozwojem ZUM. Dlaczego tak się dzieje? Krótsza niż u mężczyzn cewka moczowa sprzyja pojawieniu się infekcji. Czynnikami, które dodatkowo mogą wywołać stan zapalny układu moczowego są między innymi:

• kontakty seksualne,
• nadmierne stosowanie środków do higieny intymnej,
• bliskość odbytu – umożliwiająca kolonizację Escherichia coli, Enterococcus fecalis i Streptococcus species w drogach rodnych i moczowych,
• nietrzymanie moczu,
• zatrzymanie moczu,
• kamica moczowa,
• wady anatomiczne układu moczowego.

Warto podkreślić, że ciąża jest czasem, kiedy kobiety w sposób szczególny narażone są na pojawienie się zakażeń układu moczowego – zmiany hormonalne mogą prowadzić do zmniejszenia populacji pałeczek kwasu mlekowego w pochwie i jej przedsionku, a tym samym do rozwoju infekcji. Dodatkowo, w tym okresie zachodzą zmiany w układzie moczowym (o czym poniżej), które sprzyjają rozwojowi ZUM.

Objawy zakażenia układu moczowego

Do najbardziej typowych symptomów mogących świadczyć o rozwoju zakażenia układu moczowego należą:

• ból, pieczenie podczas oddawania moczu,
• ucisk w podbrzuszu,
• zmiana koloru, zapachu moczu,
• częstomocz,
• krwiomocz,
• ból w okolicy lędźwiowej części kręgosłupa.

Rozpoznanie schorzenia opiera się na wynikach badania moczu. Parametrem, który brany jest pod uwagę w diagnostyce ZUM jest liczba leukocytów w moczu; badaniem potwierdzającym lub wykluczającym ZUM jest mikrobiologiczny posiew moczu. Warto przy tym wspomnieć, że bardzo istotne jest prawidłowe pobranie próbki moczu. Jeśli nie będą przestrzegane określone procedury (pobranie środkowego, porannego strumienia moczu, podmycie krocza przed pobraniem próbki do jałowego pojemnika i szybkie dostarczenie go do laboratorium), w moczu mogą pojawić się bakterie – wówczas mimo prawidłowej liczby leukocytów, wynik posiewu moczu może być dodatni.

Zwiększoną liczbę leukocytów w moczu określa się mianem leukocyturii. Warto pamiętać, że obecność leukocytów i bakterii w moczu czasami nie wiąże się z obecnością wymienionych powyżej objawów i wówczas mamy do czynienia z tzw. bezobjawowym bakteriomoczem (bezobjawową bakteriurią).

Leukocyty w moczu w ciąży

Leukocyty to białe komórki krwi, odpowiedzialne za ochronę organizmu przed atakiem chorobotwórczych drobnoustrojów. Ich ponadnormatywna liczba w moczu w czasie ciąży najczęściej świadczy o procesie chorobowym w drogach moczowych, wywołanym przez bakterie chorobotwórcze. Niekiedy ich wysoki poziom może wskazywać również na rozwój innych schorzeń, do których należą między innymi:

• choroby przenoszone droga płciową,
• infekcje grzybicze układu moczowego,
• choroby onkologiczne,
• kamica dróg moczowych.

Według niektórych opracowań, ZUM jest jedną z najczęściej rozpoznawanych infekcji w ciąży i dotyka nawet 60% ciężarnych. Częściej pojawia się u kobiet z nadciśnieniem indukowanym ciążą. Zakażenie dróg moczowych o charakterze nawrotowym może dotykać co czwartej pacjentki. W sytuacji zakażenia układu moczowego, zaniedbane schorzenie może wywołać poronienie lub przedwczesny poród, niską masę urodzeniową dziecka, a nawet sepsę. Badania dowodzą, że pojawienie się ZUM u ciężarnej jest również czynnikiem ryzyka zakażenia dróg moczowych dziecka.

Leukocyty w moczu w ciąży – norma

Każda kobieta oczekująca potomstwa powinna regularnie wykonywać badanie ogólne moczu. Lekarz może podejrzewać zakażenie dróg moczowych w sytuacji, gdy w osadzie moczu znajduje się więcej niż 5 leukocytów w polu widzenia. Warto jednak pamiętać, że wartości uznawane za normę mogą nieco różnić się w zależności od laboratorium, a ostatecznie wynik powinien zinterpretować lekarz.

Czy nadmiar leukocytów w moczu w ciąży zawsze jest zjawiskiem patologicznym? Trzeba wiedzieć, że w okresie ciąży w organizmie kobiety zachodzi mnóstwo zmian, również w obrębie układu moczowego. Powiększeniu ulega objętość nerek, układ kielichowo-miedniczkowy wraz z moczowodami poszerzają się, wzrasta pojemność pęcherza moczowego. To wszystko może przyczynić się do zmian w osadzie moczu kobiety ciężarnej – pojawienie się nieco większej liczby leukocytów może być zjawiskiem fizjologicznym w prawidłowo przebiegającej ciąży, jednak ich obecność nakazuje diagnostykę, w pierwszej kolejności w kierunku ZUM.

Leukocyty w moczu w ciąży – 3 trymestr

Jak wspomniano wcześniej, ciąża to okres, sprzyjający pojawieniu się zakażenia układu moczowego. W trzecim trymestrze ciąży kobiety są szczególnie narażone na infekcje dróg moczowych – mocz staje się bardziej zasadowy, macica jest już na tyle duża, że uciskając, może powodować zastój moczu w moczowodach czy zwężenie cewki moczowej. Znacznie powiększona pojemność pęcherza moczowego sprzyja kolonizacji drobnoustrojów.

Jak wspomniano wcześniej, w przypadku pojawienia się leukocytów w moczu w ciąży, należy rozpocząć rzetelną diagnostykę, w przypadku wykrycia schorzenia – wdrożyć prawidłowe leczenie.

Leukocyty w moczu w ciąży – jak leczyć?

Leczenie symptomu, jakim są leukocyty w moczu w ciąży, zależy od jego przyczyny. Na podstawie objawów oraz wyników badań diagnostycznych lekarz podejmuje decyzję dotyczącą terapii. Leukocyturia i jałowy posiew moczu wymagają pogłębionej diagnostyki i wdrożenia leczenia – inną terapię zaleci lekarz np. w sytuacji zakażenia chorobą przenoszoną droga płciową, a inną w przypadku infekcji np. o charakterze grzybiczym.

Obecność bakterii i leukocytów w moczu w ciąży jest wskazaniem do szybkiego wdrożenia leczenia – najlepiej, jeśli antybiotykoterapia dobrana jest na podstawie antybiogramu. Leukocyty i erytrocyty w moczu w ciąży? To możliwe. W takiej sytuacji oprócz krwinek białych wykrywane są krwinki czerwone, które barwią mocz na kolor ciemnoczerwony. Powodem takiej sytuacji może być kamica nerkowa, urazy lub choroby nerek – schorzenia wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.