Łojotokowe zapalenie skóry – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to jedna z częściej występujących chorób dermatologicznych. Jej leczenie nastręcza trudności z uwagi na nawrotowy charakter oraz brak konkretnie określonej farmakoterapii. Typowym objawem ŁZS są zmiany rumieniowo-złuszczające z obecnością tłustych łusek.

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to uciążliwa przypadłość, która może istotnie obniżyć jakość życia. Dotyczy około 5% populacji, przy czym częściej występuje wśród mężczyzn niż kobiet. Sprawdź, jakie czynniki odpowiadają za powstanie ŁZS. Dowiedz się, na czym polega jego leczenie i jakie składniki pokarmowe wspomagają proces terapeutyczny.

Co to jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry – ŁZS, inaczej nazywane jest wypryskiem łojotokowym. To nawracająca, przewlekła choroba, która może wystąpić u ludzi w każdym wieku, jednak najczęściej obserwuje się ją w populacji osób młodych. U niemowląt łojotokowe zapalenie skóry jest powszechną przypadłością, znaną pod nazwą „ciemieniucha”. Szacuje się, że rozwija się u około 70% dzieci w pierwszych miesiącach życia.

Łojotokowe zapalenie skóry – objawy

Objawy łojotokowego zapalenia skóry mają postać zmian rumieniowo-złuszczających, na których znajdują się żółte lub białe, tłuste łuski. W bardziej zaawansowanym postaciach stwierdza się obecność surowiczego wysięku, a nawarstwiony, martwy, wyschnięty naskórek tworzy trudną do usunięcia skorupę. Objawom tym może towarzyszyć różnej intensywności świąd. Zmiany lokalizują się przede wszystkim na skórze twarzy – głównie na czole („korona łojotokowa”) i nosie, klatce piersiowej (szczególnie przy mostku), fałdach skórnych nosowo-policzkowych i zausznych, między łopatkami. Choroba może zająć również owłosioną część głowy, na której pojawiają się duże płatki skóry. Niekiedy rozwijają się nadżerki, przeczosy i następuje wzmożone wypadanie włosów.

Istnieje wiele czynników, które wpływają na intensywność objawów łojotokowego zapalenia skóry. Są to przede wszystkim:

• pora roku – dolegliwości są mniej uciążliwe w porze letniej, przybierają na sile w okresie jesienno-zimowym;
• silne emocje, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, infekcje z gorączką nasilają dolegliwości.

Niepokojące objawy najlepiej skonsultować z dermatologiem. Z uwagi na zbliżony obraz kliniczny łojotokowego zapalenia skóry różnicuje on je z takimi jednostkami chorobowymi, jak: alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, łupież pstry, wyprzenie bakteryjne, przyłuszczyca, łuszczyca, wyprzenie drożdżakowe, łupież różowy, okołoustne zapalenie skóry.

Jakie są przyczyny łojotokowego zapalenia skóry?

Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry nie są do końca poznane. Do możliwych czynników powstania go należą wzmożona aktywność gruczołów łojowych oraz zaburzenia w odnowie komórek naskórka, co skutkuje nadmiernym ich rogowaceniem. Uważa się, że łojotokowe zapalenie skóry może być spowodowane zakażeniem drożdżakami, a dokładnie grzybami z gatunku Malassezia – Malassezia spp., które znane są też jako Pityrosporum ovale. Metabolity tych patogenów, takie jak indolo-3-karbaldehyd, kwasy tłuszczowe, predysponują do powstania reakcji zapalnej i zaburzeń w barierze lipidowej skóry. Należy zaznaczyć, że grzyby z tego gatunku są składnikiem naturalnej flory fizjologicznej skóry, lecz w nadmiarze stają się szkodliwe.

Łojotokowe zapalenie skóry pojawia się w przebiegu wielu innym chorób i stanów, m.in.: choroby Parkinsona, depresji, zaburzeń nastroju i hormonalnych, trądziku (w tym różowatego), padaczki, łuszczycy. Wśród czynników predysponujących do powstania schorzenia wymienia się: zakażenie wirusem HIV, obniżoną odporność, stres, alkoholizm, zaburzenia odżywiania, predyspozycje genetyczne, zanieczyszczenie powietrza, podrażnienia skóry przez kosmetyki i wodę.

Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie

W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry głowy podstawę stanowi farmakoterapia. W tym celu stosuje się preparaty o działaniu przeciwświądowym, przeciwgrzybiczym, przeciwzapalnym, keratolitycznym, które przyczyniają się również do odrostu włosów. Do najczęściej używanych środków zalicza się cyklopiroksolaminę, pirytonian cynku oraz ketokonazol w postaci szamponu. Polecanymi składnikami są również siarka, ichtiol, dziegcie.

W przypadku zmian umiejscowionych na skórze gładkiej zastosowanie znajdują preparaty o działaniu miejscowym z pochodnymi imidazolowymi czy glikokortykosteroidami. Na zmiany w obrębie skóry twarzy wykorzystuje się pochodne kalcyneuryny, takie jak takrolimus i pimekrolimus. Na skórę tułowia stosuje się leki przeciwgrzybicze, m.in. mikonazol, klotrimazol, ekonazol, a przy braku efektów – terbinafinę lub cyklopiroksolaminę.

Zazwyczaj na początku leczenia wskazane jest użycie specjalnego preparatu złuszczającego, aby ułatwić dostęp środkom leczniczym do chorego naskórka. Istotnym elementem leczenia jest właściwa pielęgnacja skóry. Zaleca się stosowanie łagodnych, nawilżających dermokosmetyków, które redukują podrażnienia i wzmacniają barierę ochronną skóry. W opornych na leczenie miejscowe przypadkach łojotokowego zapalenia skóry wprowadza się terapię skojarzoną z wykorzystaniem środków doustnych.

Co pomaga na łojotokowe zapalenie skóry?

Wspomagającą rolę wobec specjalistycznego leczenia odgrywa odpowiednio zbilansowany sposób odżywiania. Dieta na łojotokowe zapalenie skóry powinna być bogata w produkty zawierające nisko nasycone kwasy tłuszczowe, cynk oraz witaminy z grupy B. Kwasy tłuszczowe omega-3 działają przeciwzapalnie, wspomagają pracę układu immunologicznego. Ich duże ilości zawierają ryby morskie i oleje roślinne. Cynk również podnosi odporność organizmu, a dodatkowo działa antyoksydacyjne i wspomaga gojenie się ran. Dobrym jego źródłem są: pestki dyni, ostrygi, sezam, cielęcina. Z kolei witaminy z grupy B pobudzają regenerację i odnowę komórek. Dostarczają ich: nasiona, pestki, orzechy, rośliny strączkowe, podroby, pełnoziarniste produkty zbożowe. Ograniczyć trzeba z kolei spożycie produktów powodujących wzmożoną aktywność gruczołów łojowych. Wśród nich znajdują się: potrawy smażone, słodycze, tłuszcze zwierzęce.

A: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. M. Bednarek, C. Musiał, Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy, „Kosmetologia Estetyczna” 2019, nr 8, s. 393–396.
2. A. Buczek, D. Wcisło-Dziadecka, K. Sierant, Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry, „Postępy Nauk Medycznych” 2018, t. XXXI, nr 1A, s. 49–54.
3. E. Trznadel-Grodzka, E. Tyc-Zdrojewska, A. Kaszuba, Choroby łojotokowe, [w:] Z. Adamski, A. Kaszuba (red.), Metody diagnostyczne w dermatologii, wenerologii i mikologii lekarskiej, t. II, Lublin 2015, s. 235–247.