IgA

Immunoglobuliny IgA, są immunoglobulinami wytwarzanymi najobficiej, w ilości przekraczającej 9 g na dobę. Posiadają dwie główne podklasy:  monomeryczną podklasę IgA1 obecną jako główna frakcja IgA w osoczu oraz dimeryczną  IgA2 wydzielaną i obecną na błonach śluzowych, odporną na działanie protez bakteryjnych i proteaz przewodu pokarmowego. IgA wydzielane przez błony śluzowe i posiadające fragment wydzielniczy, nazywane są wydzielniczymi sIgA. Są obecne wydzielinie dróg oddechowych, w drogach moczowych, jelicie, ślinie i łzach. IgA pośredniczą w mechanizmach odpornościowej reakcji humoralnej zachodzących w obrębie błon śluzowych dróg oddechowych i  przewodu pokarmowego (układu GALT, ang. gut-associated lymphoid tissue –  tkanka limfatyczna przewodu pokarmowego  i  MALT,  ang. mucosa-associated lymphoid tissue – tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi)   oraz  układu moczo-płciowego. Niedobory IgA mogą mieć charakter dziedziczny o częstości zależnej od populacji. Niedobory IgA wpływają na obniżenie odporności,  głównie jednakże, w przypadku współistniejących deficytów przeciwciał innych klas, natomiast mogą zwiększać ryzyko chorób autoimmunizacyjnych (tocznia rumieniowatego układowego i celiakii) oraz  zakażeń przewodu pokarmowego. Nefropatia zwiazana z IgA obserwowane jest głównie  u chorych na choroby współistniejące, związane ze wzrostem IgA,  jak choroby wątroby lub celiakia. Porównaj badanie 245.

Immunoglobuliny IgA to jedna z klas przeciwciał występujących w ludzkim organizmie. Oznaczenie całkowitego stężenia IgA we krwi stosowane jest najczęściej podczas diagnozowania niedoborów tego rodzaju immunoglobuliny oraz jako badanie pomocnicze przy rozpoznawaniu niektórych jednostek chorobowych. Jakie są funkcje IgA w organizmie, kiedy należy wykonać badanie IgA całkowite, kto powinien oznaczyć poziom IgA we krwi oraz o czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki tego testu?

Przeciwciała, nazywane także immunoglobulinami to wyspecjalizowane białka produkowane przez określone komórki ludzkiego układu odpornościowego. Uczestniczą one w ochronie ustroju przed zakażeniami m.in. poprzez wiązanie antygenów drobnoustrojów chorobotwórczych, aktywację układu dopełniacza oraz neutralizowanie niektórych toksyn. Wyróżnia się 5 głównych klas przeciwciał. Są to:

• Przeciwciała klasy IgG,
• Przeciwciała klasy IgA,
• Przeciwciała klasy IgM,
• Przeciwciała klasy IgE,
• Przeciwciała klasy IgD.

Przeciwciała klasy IgA znajdują się przede wszystkim w wydzielinie błon śluzowych, stąd ich określenie jako przeciwciała wydzielnicze (sekrecyjne) Ich szczególnie duże stężenia obserwuje się m.in. we łzach, w wydzielinie dróg oddechowych, w przewodzie pokarmowym, w ślinie oraz w drogach moczowo-płciowych. Dzięki tej lokalizacji immunoglobuliny IgA stanowią jedną z pierwszych, naturalnych barier organizmu, gdzie zatrzymywane są potencjalnie chorobotwórcze drobnoustroje, takie jak bakterie lub wirusy. Ze względu na tak istotną funkcję IgA produkowane jest w dość dużych ilościach – u osoby dorosłej może to być nawet 9 gramów na dobę.

W osoczu krwi żylnej IgA stanowi około 15% przeciwciał tam obecnych. Oznaczenie całkowitego poziomu IgA w surowicy oraz ewentualne nieprawidłowości w wynikach tego badania mogą uwidaczniać zarówno zaburzenia w zakresie produkcji tego przeciwciała przez komórki układu odpornościowego, jak i zbyt duże zużycie tych immunoglobulin. Zarówno nadmiar, jak i niedobór IgA może świadczyć o rozwoju licznych schorzeń, które wymagają pilnej diagnostyki oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Przeprowadzenie oznaczenia całkowitego poziomu przeciwciał IgA we krwi zalecane jest m.in. w przypadku podejrzenia niedoborów IgA. Selektywny niedobór IgA to schorzenie wrodzone, wywoływane przez czynniki genetyczne. Choroba ta jest najczęstszą postacią pierwotnego niedoboru odporności. Wrodzony, selektywny niedobór IgA cechuje się występowaniem niskich poziomów immunoglobulin IgA we krwi przy jednoczesnych prawidłowych wartościach przeciwciał klasy IgM oraz IgG. W wielu przypadkach choroba nie prowadzi do uwidocznienia się jakichkolwiek dolegliwości, jednak pewna część chorych może doświadczać nawracających infekcji oraz być narażona na większe ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych.

Kolejną, dość częstą sytuacją kliniczną, w której zlecane jest badanie całkowitego poziomu IgA we krwi jest diagnostyka celiakii. Podstawowe badania w przebiegu tej choroby obejmują oznaczenie poziomu specyficznych przeciwciał IgA przeciwko transglutaminazie tkankowej. Często zaleca się także jednoczasowe oznaczenie całkowitej IgA, jako że u części pacjentów cierpiących na celiakię mogą występować niedobory IgA, co sprawia, że badanie specyficznych dla tej choroby przeciwciał w klasie IgA będzie niemiarodajne.

Badanie całkowitych IgA we krwi może zostać zlecone także w przypadku diagnozowania nowotworów układu kostnego, takich jak niektóre chłoniaki przewodu pokarmowego lub szpiczak mnogi. Nowotwory te mogą prowadzić do nadmiernej produkcji patologicznych przeciwciał klasy IgA. Uwidocznienie tej nieprawidłowości pozwala na zawężenie diagnostyki oraz zaplanowanie optymalnego, dalszego postępowania onkologicznego.

Ze względu na złożoność mechanizmów funkcjonowania układu odpornościowego oraz procesów związanych z produkcją przeciwciał, przed wykonaniem badania IgA należy skonsultować się z lekarzem. Na podstawie wywiadu chorobowego oraz doświadczanych przez pacjenta objawów będzie on w stanie zlecić właściwe badania diagnostyczne, w skład których może wchodzić oznaczenie całkowitego poziomu IgA.

W przypadku selektywnego niedoboru IgA, w ok. 85% - 90% przypadków nie występują jakiekolwiek dolegliwości kliniczne. Częste, nawracające infekcje dróg oddechowych, przewodu pokarmowego oraz różnego typu nadwrażliwości mogą jednak wskazywać na niedobory przeciwciał klasy IgA i mogą one stanowić wskazanie do przeprowadzenia badania całkowitego poziomu tej klasy immunoglobulin we krwi.

Należy zwracać szczególną uwagę na dolegliwości mogące sugerować rozwój nowotworu układu krwiotwórczego, takie jak m.in.:

• Niezamierzony spadek masy ciała,
• Przewlekły stan podgorączkowy,
• Nocne poty,
• Uogólnione osłabienie,
• Powiększenie węzłów chłonnych,
• Bóle kostne,
• Występowanie niskoenergetycznych złamań kości,
• Nawracające, ciężkie infekcje.

W celu interpretacji wyników badania całkowitego poziomu przeciwciał IgA we krwi należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem norm IgA, które umieszczane są na dokumentacji wydawanej pacjentowi. Warto mieć na uwadze, że w wyniki te powinny zostać porównane ze stężeniami innych klas immunoglobulin we krwi oraz wynikami dodatkowych badań diagnostycznych, których zakres zależny jest od podejrzewanej jednostki chorobowej.

Zbyt niskie poziomy przeciwciał IgA we krwi mogą wskazywać na wrodzone niedobory immunoglobulin. W zależności od stężeń pozostałych klas przeciwciał może to być izolowany niedobór IgA, agammaglobulinemia lub inna postać niedoboru odporności. Obniżenie IgA może występować także w przebiegu nowotworów układu chłonnego, na skutek przewlekłego niedożywienia, w przebiegu określonych chorób układu pokarmowego oraz jako powikłanie chemioterapii, radioterapii lub stosowania niektórych leków.

Podwyższone wartości IgA wymagają przeprowadzenia dodatkowych badań, które umożliwią zróżnicowanie przeciwciał na przeciwciała poliklonalne oraz monoklonalne. Nadmiar przeciwciał poliklonalnych w klasie IgA może wskazywać na przewlekły stan zapalny, uszkodzenia wątroby, niektóre choroby autoimmunologiczne lub nowotworowe. Występowanie monoklonalnych immunoglobulin IgA może wynikać z rozwoju szpiczaka plazmocytowego, amyloidozy, niektórych chłoniaków lub też być objawem gammapatii monoklonalnej o nieokreślonym znaczeniu.

Ze względu na złożoność mechanizmów immunologicznych oraz możliwe, poważne, powikłania zdrowotne chorób związanych z nieprawidłowymi poziomami IgA każdorazowo należy skonsultować otrzymane rezultaty z lekarzem odpowiedzialnym za prowadzenie przypadku danego pacjenta, który poza omówieniem wyników będzie w stanie zaplanować także dalszą diagnostykę oraz wdrożyć odpowiednie leczenie.