Nietypowe objawy raka – na co należy zwrócić uwagę?

Zdarza się, że choroba nowotworowa rozwija się w organizmie latami, nie dając jednoznacznych i charakterystycznych objawów. Wiele z nowotworów daje subtelne, niespecyficzne dolegliwości, które łatwo pomylić z innymi, mniej groźnymi chorobami. Wczesne wykrycie raka znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie, dlatego warto zwrócić uwagę na nietypowe symptomy, które mogą wskazywać na rozwój choroby nowotworowej. W tym artykule omówione zostały nietypowe objawy jednych z najczęstszych nowotworów: raka piersi, jelita grubego, żołądka, jajnika oraz wątroby, a także inne niespecyficzne symptomy nowotworów, które mogą budzić niepokój. 

Nietypowe objawy nowotworów

Niektóre objawy ogólnego osłabienia samopoczucia mogą wskazywać na różne nowotwory, jednak często są one bagatelizowane. Do takich objawów należą:

• Przewlekłe zmęczenie i osłabienie bez uchwytnej przyczyny,
• Niewyjaśniona utrata masy ciała,
• Utrzymująca się gorączka bez wyraźnej infekcji,
• Przewlekły kaszel i chrypka trwające dłużej niż trzy tygodnie,
• Powiększone węzły chłonne, które nie zmniejszają się przez dłuższy czas,
• Nawracające bóle głowy lub zawroty głowy,
• Nocne poty,
• Niepokojące zmiany skórne – nietypowe pieprzyki, nagłe pojawienie się zmian barwnikowych.

Nietypowe objawy raka piersi

Rak piersi jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych u kobiet na całym świecie. Może rozwijać się bezobjawowo przez długi czas, dlatego tak ważne są regularne samobadania oraz profilaktyczne badania mammograficzne i USG piersi. Od 1 listopada 2023 roku w Polsce program profilaktyki raka piersi został rozszerzony, umożliwiając bezpłatne badania mammograficzne dla kobiet w wieku od 45 do 74 lat. Badanie to jest finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) i nie wymaga skierowania. Standardowo mammografię w ramach tego programu można wykonywać co dwa lata. Jednakże, jeśli u pacjentki występują czynniki ryzyka, takie jak obciążenie genetyczne (np. rak piersi wśród najbliższych członków rodziny), lekarz może zalecić częstsze badania, nawet co 12 miesięcy. Dodatkowo, od 1 stycznia 2024 roku z bezpłatnej mammografii będą mogły skorzystać także kobiety po pięciu latach od zakończenia leczenia raka piersi. Dobrym uzupełnieniem diagnostyki raka piersi u kobiet jest również wykonywanie badania USG piersi mniej więcej raz do roku. 

Chociaż najbardziej charakterystycznym objawem raka piersi jest wyczuwalny guzek, to może manifestować się on również w mniej oczywisty sposób, np. poprzez zmiany w wyglądzie skóry, brodawki sutkowej czy nietypowe wydzieliny. Wczesne wykrycie nowotworu znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i powrót do zdrowia. Do nietypowych objawów raka piersi należą:

• Wciągnięcie skóry lub brodawki sutkowej,
• Zmiana koloru skóry piersi – zaczerwienienie, zasinienie,
• Przewlekły świąd i łuszczenie się skóry wokół brodawki,
• Niewyjaśniony wyciek z brodawki sutkowej (zwłaszcza krwisty),
• Pojawiająca się nagle asymetria piersi
• Uczucie ciepła i obrzęk piersi.

Nietypowe objawy raka jelita grubego

Rak jelita grubego to jeden z najczęstszych nowotworów, który rozwija się zwykle powoli (nawet kilka lat), początkowo nie dając wyraźnych objawów. Czynniki ryzyka obejmują niezdrową dietę ubogą w błonnik, siedzący tryb życia, palenie tytoniu, a także predyspozycje genetyczne. Wczesne symptomy mogą obejmować zmianę rytmu wypróżnień, krew w stolcu, niewyjaśnioną anemię czy ból brzucha. Regularne badania przesiewowe, takie jak kolonoskopia, pozwalają wykryć chorobę we wczesnym stadium, znacznie zwiększając szanse na skuteczne leczenie. W Polsce program bezpłatnych badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego, finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), oferuje refundowaną kolonoskopię dla określonych grup wiekowych:

• Osoby w wieku 50–65 lat: mogą skorzystać z badania bez dodatkowych warunków.
• Osoby w wieku 40–49 lat: jeśli u krewnego pierwszego stopnia (rodzic, rodzeństwo, dziecko) zdiagnozowano nowotwór jelita grubego.

Aby skorzystać z programu, nie jest wymagane skierowanie. Wystarczy zgłosić się do placówki medycznej realizującej program przesiewowy. Aktualna lista takich placówek dostępna jest na stronie NFZ. Warto pamiętać, że kolonoskopia w ramach programu może być przeprowadzona w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, w zależności od wskazań medycznych, co minimalizuje dyskomfort pacjenta podczas badania.

Do nietypowych objawów raka jelita grubego należą: 

• Zmiana kształtu stolca (np. węższy niż zwykle),
• Naprzemienne biegunki i zaparcia,
• Niewyjaśniona niedokrwistość i osłabienie,
• Stałe uczucie niepełnego wypróżnienia,
• Śluz w kale,
• Niejasne bóle brzucha, które mogą przypominać objawy zespołu jelita drażliwego.

Nietypowe objawy raka żołądka

Rak żołądka to złośliwy nowotwór rozwijający się w błonie śluzowej żołądka, który przez długi czas może pozostawać bezobjawowy lub powodować niespecyficzne dolegliwości gastryczne. Choć jego dokładne przyczyny nie są do końca znane, istotną rolę odgrywają tu czynniki genetyczne, dieta bogata w sól i konserwanty, infekcja bakterią Helicobacter pylori oraz palenie tytoniu. Wczesne wykrycie raka żołądka jest kluczowe dla skutecznego leczenia, dlatego warto zwracać uwagę na przewlekłe dolegliwości trawienne, utratę apetytu, anemię czy nieuzasadnioną utratę masy ciała. Diagnostyka obejmuje badania endoskopowe, obrazowe oraz analizę markerów nowotworowych.

Do nietypowych objawów raka żołądka należą:

• Przewlekłe uczucie pełności nawet po spożyciu niewielkiej ilości jedzenia,
• Nieuzasadniona utrata apetytu,
• Trwałe odbijanie i zgaga,
• Niewyjaśniona anemia wynikająca z mikrokrwawień w przewodzie pokarmowym,
• Czarne, smoliste stolce (mogą świadczyć o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego),
• Nagła niechęć do niektórych pokarmów, zwłaszcza mięsa.

Nietypowe objawy raka jajnika

Rak jajnika to jeden z najbardziej podstępnych nowotworów kobiecych, często rozwijający się bez wyraźnych objawów we wczesnym stadium, nazywany jest przez to „cichym zabójcą”. Jego nietypowe symptomy, takie jak wzdęcia, uczucie pełności, bóle podbrzusza czy częstsze oddawanie moczu, mogą być mylone z nieszkodliwymi dolegliwościami układu pokarmowego. Czynniki ryzyka obejmują m.in. mutacje genów BRCA1 i BRCA2, historię rodzinną oraz długotrwałą ekspozycję na estrogeny. Wczesne wykrycie jest kluczowe dla skutecznego leczenia, dlatego warto wykonywać regularne badania ginekologiczne.

Do nieoczywistych symptomów raka jajnika należą:

• Wzdęcia i uczucie pełności w jamie brzusznej,
• Nieokreślone bóle podbrzusza,
• Częste oddawanie moczu lub uczucie parcia na pęcherz,
• Zmiany w rytmie wypróżnień – zaparcia lub biegunki bez wyraźnej przyczyny,
• Nieuzasadniona utrata lub przyrost masy ciała,
• Przewlekłe zmęczenie.

Nietypowe objawy raka wątroby

Rak wątroby to jeden z agresywnych nowotworów, który często rozwija się bezobjawowo we wczesnych stadiach. Może być pierwotny (rozwijający się w samej wątrobie) lub wtórny (przerzutowy, pochodzący z innych narządów). Do głównych czynników ryzyka należą przewlekłe choroby wątroby, takie jak marskość czy zakażenie wirusami zapalenia wątroby typu B i C, a także nadużywanie alkoholu i otyłość. Objawy mogą obejmować żółtaczkę, wodobrzusze, bóle w prawym podżebrzu oraz niewyjaśnioną utratę masy ciała. Wczesna diagnostyka, obejmująca badania obrazowe i oznaczenie markerów nowotworowych, odgrywa kluczową rolę w skutecznym leczeniu. W diagnostyce raka wątroby wykorzystuje się różne markery, czyli substancje obecne we krwi, które mogą wskazywać na rozwój nowotworu. Najczęściej oznaczanym markerem jest alfa-fetoproteina (AFP), której podwyższony poziom może sugerować obecność raka wątrobowokomórkowego (HCC), zwłaszcza w połączeniu z badaniami obrazowymi, takimi jak USG, tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI).

Do nietypowych objawów raka wątroby należą: 

• Przewlekłe swędzenie skóry
• Żółtaczka – zażółcenie skóry i białkówek oczu,
• Uczucie rozpierania pod prawym łukiem żebrowym,
• Powiększony obwód brzucha wynikający z gromadzenia się płynu w jamie otrzewnej (wodobrzusze),
• Niewyjaśniona utrata masy ciała,
• Ciemniejsze, pieniste mocze wynikające z problemów z metabolizmem bilirubiny.

Do jakiego lekarza się zgłosić i czym jest karta DiLO?

Jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy, w pierwszej kolejności warto zgłosić się do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wywiad i w razie potrzeby skieruje na dalsze badania do specjalisty, takiego jak onkolog, gastrolog, ginekolog czy hematolog.

W Polsce pacjenci z podejrzeniem nowotworu mogą skorzystać z tzw. karty DiLO (Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego), która umożliwia szybszy dostęp do specjalistycznej diagnostyki i leczenia w ramach tzw. szybkiej ścieżki onkologicznej. Kartę DiLO wystawia lekarz POZ lub specjalista, jeśli stwierdzi podejrzenie nowotworu.

Diagnostyka nowotworów – jak ją wspomóc?

Wczesne wykrycie nowotworów jest kluczowe dla ich skutecznego leczenia, dlatego warto korzystać z dostępnych narzędzi diagnostycznych. Jednym z nowoczesnych badań wspomagających diagnostykę jest Oncoseek, które analizuje różne markery i może pomóc w wykrywaniu zmian nowotworowych na wczesnym etapie. Markery nowotworowe to substancje – białka, enzymy lub inne cząsteczki – które organizm produkuje w odpowiedzi na obecność nowotworu lub które są wydzielane przez same komórki nowotworowe. Ich wykrywanie we krwi, moczu lub innych płynach ustrojowych może pomóc w diagnozowaniu, monitorowaniu postępów leczenia oraz ocenie ryzyka nawrotu choroby. Jednak podwyższony poziom markerów nie zawsze oznacza nowotwór – może być wynikiem stanów zapalnych lub innych chorób, dlatego zawsze powinien być interpretowany w kontekście badań obrazowych i oceny klinicznej.

Należy jednak pamiętać, że Oncoseek nie zastępuje standardowych badań przesiewowych i diagnostycznych. Jego wyniki powinny być traktowane jako element uzupełniający, a nie jako samodzielne narzędzie do potwierdzania lub wykluczania nowotworu. Test ten może być przydatny w monitorowaniu leczenia i ocenie ryzyka, ale ostateczna diagnoza zawsze wymaga pełnej oceny klinicznej przez lekarza oraz dodatkowych badań obrazowych i laboratoryjnych. Jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy, nie zwlekaj – skonsultuj się z lekarzem.

Lek. med. Katarzyna Lizak