Ostra choroba retrowirusowa – jakie objawy jej towarzyszą i jak jest rozpoznawana?

Ostra choroba retrowirusowa to zespół objawów pojawiający się zazwyczaj w pierwszej fazie zakażenia HIV. Diagnoza ostrej choroby retrowirusowej jest wyzwaniem ze względu na niespecyficzne objawy. Jednak zastosowanie nowoczesnych testów diagnostycznych (w tym testów na RNA HIV i antygen p24) umożliwia wczesne wykrycie zakażenia. Przeczytaj więcej na ten temat.

Czym jest ostra choroba retrowirusowa?

Ostra choroba retrowirusowa, ACR, znana również jako zespół ostrej infekcji retrowirusowej, ARS (ang. acute retroviral syndrome), to zespół objawów występujących w początkowej fazie zakażenia wirusem HIV, który atakuje układ odpornościowy. Po wejściu do organizmu wirus namnaża się w dużej liczbie ilościach, co prowadzi do reakcji układu odpornościowego. Organizm zaczyna produkować przeciwciała i inne komórki układu odpornościowego w odpowiedzi na obecność wirusa, co powoduje rozwój objawów klinicznych.

📌 Przeczytaj również: Wirus HIV – objawy, drogi zakażenia, leczenie.

Do infekcji wirusem HIV może dojść:

• podczas kontaktu seksualnego bez zabezpieczenia,
• podczas kontaktu z zanieczyszczoną krwią (np. używania wspólnych igieł, transfuzji krwi),
• w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią (dziecko zaraża się w ten sposób od matki).

Ostra choroba retrowirusowa jest więc wczesnym stadium zakażenia HIV, które może być mylone z innymi infekcjami wirusowymi. To ważne, by osoby, które podejrzewają, że mogą być zakażone HIV, skonsultowały się z lekarzem w celu przeprowadzenia testów diagnostycznych.

Jak długo trwa ostra choroba retrowirusowa?

Ostra choroba retrowirusowa zazwyczaj trwa od kilku dni do kilku tygodni. Średnio objawy utrzymują się przez 1–2 tygodnie, chociaż u niektórych osób mogą trwać dłużej (nawet do 4 tygodni). Po tym czasie objawy zazwyczaj ustępują samoistnie, jednak wirus HIV pozostaje w organizmie, a zakażenie może przejść w fazę przewlekłą (bezobjawową), dopóki nie dojdzie do dalszego osłabienia układu odpornościowego. Nie wszyscy zakażeni wirusem HIV doświadczają objawów ostrej choroby retrowirusowej. U niektórych osób zakażenie przebiega bezobjawowo lub objawy są bardzo łagodne, co utrudnia rozpoznanie zakażenia w tym wczesnym etapie.

Objawy ostrej choroby retrowirusowej

Objawy ostrej choroby retrowirusowej przypominają objawy innych infekcji wirusowych, takich jak grypa czy mononukleoza. U większości osób występuje gorączka. Typowe są umiarkowane lub silne bóle głowy i ból gardła, przypominający ten pojawiający się w czasie przeziębienia. Dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych, szczególnie w okolicach szyi, pachwin czy pach. Pojawia się wysypka skórna, która może mieć postać czerwonych plam. Zmiany skórne zazwyczaj obserwuje się na tułowiu, ale mogą wystąpić wszędzie. Kolejne objawy ostrej choroby retrowirusowej to dreszcze i uczucie zimna, uczucie wyczerpania i ogólnego osłabienia. U pacjentów mogą pojawić się bóle mięśni i stawów, sztywność w stawach, ból brzucha, biegunka i nudności.

📌 Zobacz także: Jakie są objawy AIDS? Jakie badania wykonać?

Jak diagnozowana jest ostra choroba retrowirusowa?

Ostra choroba retrowirusowa jest trudna do rozpoznania wyłącznie na podstawie objawów, ponieważ mogą one być podobne do objawów innych infekcji wirusowych, takich jak grypa czy mononukleoza. Dlatego opiera się na połączeniu wywiadu klinicznego, objawów klinicznych oraz testów diagnostycznych w kierunku zakażenia wirusem HIV. 

Lekarz zbiera szczegółowy wywiad dotyczący ewentualnych ryzykownych zachowań (np. niezabezpieczonego kontaktu seksualnego bez  względu na formę, dzielenia się igłami do wstrzykiwań, kontaktu z zakażoną krwią), objawów, które mogą sugerować ostry etap zakażenia HIV, i czasu ich wystąpienia (zwykle w ciągu 2-4 tygodni po potencjalnym narażeniu na zakażenie).

Następnie lekarz przeprowadza badanie kliniczne. Na podstawie objawów, takich jak gorączka, powiększone węzły chłonne, bóle głowy, bóle gardła, wysypka, zmęczenie i inne, może podejrzewać ostrą chorobę retrowirusową. Jednak objawy te są niespecyficzne i występują także w innych chorobach wirusowych.

Ostateczna diagnoza opiera się na badaniach laboratoryjnych w kierunku HIV. Wykonywany jest test na obecność przeciwciał HIV. Jednak w pierwszych tygodniach infekcji poziom przeciwciał może być zbyt niski, aby je wykryć, dlatego w przypadku ostrej choroby retrowirusowej mogą wystąpić fałszywie negatywne wyniki. Lekarz zleca test na HIV Ag/Ab Combo (test przesiewowy). Antygen p24 to białko wirusa, które uwidacznia się we krwi już w pierwszych tygodniach zakażenia, zanim pojawią się przeciwciała. Testy wykrywające antygen p24 mogą być stosowane w tym okresie, ponieważ są w stanie wykryć HIV wcześniej niż standardowe testy na przeciwciała. Do zastosowania jest też HIV-1 RNA met. real time RT-PCR – test. Test na RNA HIV (test PCR) wykrywa materiał genetyczny wirusa (RNA) i jest w stanie wykryć infekcję już w pierwszych dniach po zakażeniu, zanim pojawią się przeciwciała lub antygen p24. To najbardziej czuły test, który może wykryć HIV w najwcześniejszym etapie zakażenia.

Po początkowej diagnozie lekarz może zlecić dalsze badania w celu monitorowania stanu zdrowia, oceny stopnia uszkodzenia układu odpornościowego oraz ustalenia, czy leczenie antywirusowe jest konieczne.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Konsultacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela