Polip Elstera – objawy, przyczyny, leczenie

Polip Elstera to łagodna zmiana rozwijająca się w śluzówce żołądka. Zwykle jest wykrywana przypadkowo podczas gastroskopii i najczęściej nie daje objawów. Na jej pojawienie się zwykle narażone są osoby z niektórymi zespołami genetycznymi lub przyjmujące długotrwale inhibitory pompy protonowej. Polip Elstera charakteryzuje się bardzo niskim potencjałem nowotworowym, ale większe zmiany mogą wymagać usunięcia. Diagnostyka opiera się na badaniu endoskopowym i ocenie histopatologicznej.

Polipy żołądka

Polipy żołądka to niewielkie uwypuklenia błony śluzowej, która wyścieła wnętrze żołądka. Najczęściej mają charakter łagodny i przez długi czas mogą nie dawać żadnych objawów. W większości przypadków są wykrywane przypadkowo podczas gastroskopii wykonywanej z innych powodów, takich jak bóle brzucha, niestrawność czy niedokrwistość. Częstość występowania polipów żołądka w populacji ogólnej szacuje się na 2%, ale doniesienia są zróżnicowane.

Nie wszystkie polipy są takie same – różnią się budową, przyczyną powstania oraz ryzykiem transformacji w nowotwór złośliwy. Z tego względu zawsze wymagają oceny lekarza, a niektóre typy – usunięcia lub dalszej obserwacji.

Do najczęstszych rodzajów polipów żołądka należą:

• polipy hiperplastyczne,
• polipy z gruczołów dna żołądka,
• polipy gruczolakowate.

Polip Elstera – co to jest?

Polip Elstera, zwany również polipem z gruczołów sklepienia żołądka (ang. fundic gland polyp, FGP), to najczęściej diagnozowany polip żołądka w krajach rozwiniętych. Należy do grupy łagodnych nabłonkowych polipów żołądka (ang. benign epithelial gastric polyps, BEGP). Swoja nazwę zawdzięcza Kurtowi Elsterowi, który po raz pierwszy opisał go w 1976 roku.

Polipy Elstera najczęściej mają niewielkie rozmiary (poniżej 1 cm średnicy), rzadko występują jako pojedyncze twory. Mają szeroką podstawę, bez wyraźnej szypuły. Cechują się gładką, błyszczącą powierzchnią i są zwykle pokryte niezmienioną, prawidłowo wyglądającą błoną śluzową, której kolorystyka nie odbiega od otaczających tkanek. Niemal zawsze diagnozuje się je w górnych partiach żołądka, a więc w obrębie jego dna i trzonu.

Polip Elstera – przyczyny

Powstawanie polipów Elstera niekiedy wiąże się z przewlekłym stosowaniem leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku czyli inhibitorów pompy protonowej (IPP) – wówczas mówimy o sporadycznych polipach Elstera. Zwykle diagnozuje się je u osób w wieku 40-70 lat, częściej u kobiet. Ten typ polipów cechuje mały potencjał zezłośliwienia.

Znacznie częściej zmiany mają związek z zespołami genetycznymi, takimi jak np. zespół rodzinnej polipowatości gruczolakowatej (ang. familial adenomatous polyposis, FAP) – schorzenie to  zwiększa ryzyko licznego występowania polipów gruczołu sklepienia żołądkowego. Tego typu zmiany diagnozuje się głównie u ludzi młodych, poniżej 40. roku życia. Mogą one prowadzić (choć rzadko) do rozwoju nowotworu złośliwego żołądka.

Bardzo rzadko przyczyną powstawania polipów Elstera w żołądku są mutacje aktywujące genu dla β-kateniny.

Polip Elstera – objawy

Polipy Elstera zazwyczaj nie wywołują objawów klinicznych. Jeśli symptomy występują, są nieswoiste i często przypisuje się je innym schorzeniom, takim jak np. choroba wrzodowa czy zapalenie błony śluzowej żołądka. Jeżeli na powierzchni polipa powstanie nadżerka lub owrzodzenie, może dojść do drobnego krwawienia. Często ma ono charakter utajony i wiąże się z niedokrwistością, której objawy to między innymi: osłabienie, zmęczenie, bladość skóry.

Niekiedy mogą pojawić się również dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak:

• ból lub dyskomfort w nadbrzuszu,
• nudności,
• uczucie pełności po spożyciu niewielkich ilości pokarmu,
• wymioty (w bardzo rzadkich przypadkach, zwłaszcza gdy polip jest duży).

Zmiany podejrzane o dysplazję lub nowotworzenie często mają cechy towarzyszące, które można zobaczyć endoskopowo, takie jak: zaczerwienienie (zmiana barwy) czy nieregularna powierzchnia polipa.

Polip Elstera – diagnostyka

FGP to polipy o łagodnym przebiegu klinicznym, zazwyczaj bezobjawowe, przypadkowo wykrywane podczas gastroskopii wykonywanej z innych wskazań. Gastroskopia to badanie polegające na  obserwacji wnętrza przełyku, żołądka i początkowego odcinka jelita cienkiego za pomocą giętkiego endoskopu zakończonego kamerą. Procedura pozwala na diagnozowanie zmian chorobowych oraz pobranie wycinków do badań.

Doświadczony lekarz może rozpoznać polipy Elstera już w trakcie przeprowadzania gastroskopii, jednak najczęściej pobierany jest materiał biologiczny ze zmiany, który w następnej kolejności poddawany jest badaniu histopatologicznemu. Gdy polip ma średnicę powyżej 1 cm, posiada owrzodzenia lub umiejscowiony jest w części przedodźwiernikowej żołądka, lekarz decyduje o jego całkowitym usunięciu.

Polip Elstera – leczenie

Leczenie polipa Elstera zwykle polega na jego chirurgicznym usunięciu. Osobom przyjmującym przewlekle inhibitory pompy protonowej, u których zdiagnozowano polipy Elstera powyżej 1 cm czy liczne zmiany (powyżej 20 sztuk), zaleca się konsultację z lekarzem dotyczącą redukcji dawki leku. Gdy polip ulegnie zmniejszeniu, warto rozważyć przyjmowanie innego rodzaju IPP lub nowego, skutecznego leku.

Polip Elstera – dieta

W przypadku polipów Elstera nie ma potrzeby stosowania specjalnej diety. Jednak to co spożywamy, może odgrywać znaczącą rolę w łagodzeniu ogólnych dolegliwości żołądkowych, jeśli takie się pojawiają – na przykład uczucia ciężkości, wzdęć, zgagi czy odbijania. W takich przypadkach warto stosować dietę lekkostrawną. Rekomendowanym sposobem obróbki cieplnej produktów jest gotowanie na parze, duszenie lub pieczenie bez dodatku tłuszczu (należy unikać smażenia). Warto spożywać mniejsze porcje, ale częściej, co pomaga w lepszym trawieniu i zmniejsza uczucie ciężkości. Należy ograniczyć tłuste, ciężkostrawne potrawy, ostre przyprawy oraz produkty, które mogą powodować wzdęcia, takie jak kapusta czy rośliny strączkowe. W diecie powinno dominować chude mięso, ryby, dobrze ugotowane warzywa i lekkostrawne kasze. Odradza się jedzenie fast foodów, tłustych przekąsek i słodyczy. Do picia najlepsza jest woda czy ziołowe herbaty. Taki sposób odżywiania pomaga zmniejszyć dolegliwości żołądkowe i wspiera regenerację błony śluzowej przewodu pokarmowego.