07 kwietnia 2023 - Przeczytasz w 4 min

Premenopauza – czym jest, kogo dotyczy, jak ją zdiagnozować?

Z definicji Światowej Organizacji Zdrowia menopauza jest ostatnią miesiączką, po której przez kolejne 12 miesięcy nie wystąpiło fizjologiczne (tzn. naturalne) krwawienie. W związku z powyższym premenopauza, nazywana również jako perimenopauza, jest okresem poprzedzającym menopauzę. Z jakimi objawami wiąże się premenopauza, w jakim wieku można się jej spodziewać i czy należy zwalczać jej objawy?

premenopauza

Premenopauza – w jakim wieku?

Wg danych statystycznych menopauza występuje najczęściej między 45 a 55 rokiem życia, średnia dla Polek to 51 lat. Zatem premenopauza jest okresem przed wystąpieniem ostatniej miesiączki, czasowo – trudnym do określenia. U niektórych kobiet pierwsze objawy sygnalizujące możliwość zbliżającej się menopauzy występują 5-6 lat wcześniej przed ustaniem krwawienia, u innych jest to okres nawet 10 lat, u jeszcze innych w ogóle niedostrzegalne są objawy premenopauzy.

Premenopauza objawy

Czas poprzedzający wystąpienie ostatniej miesiączki, wiąże się z szeregiem hormonalnych i metabolicznych zmian zachodzących w organizmie kobiety. Przede wszystkim dochodzi do stopniowego wygaszania czynności jajników, a co za tym idzie zmniejszenia stężenia produkowanych w nich estrogenów. Skutki wygaszania czynności jajników mogą być odczuwalne jako brak energii, który zniechęca do wykonywania dodatkowych aktywności, problemy ze snem, zaburzenia natury psychicznej, obniżenie libido i nerwowość. Poza odczuwalnym i najbardziej doskwierającym wpływem na psychiczne aspekty życia kobiety, obniżony poziom estrogenów ma niekorzystny wpływ na tempo zachodzących przemian metabolicznych. Funkcję hormonalną niewydolnych jajników stara się przejąć tkanka tłuszczowa, której ilość musi kompensacyjnie zwiększyć się (pojawia się nadwaga) po to, by wyprodukować wystarczająco dużą ilość estronu, czyli hormonu uzupełniającego działanie nieprodukowanego już estrogenu. Niekorzystnie zmienia się także profil lipidowy (wzrost stężenia cholesterolu LDL i trójglicerydów), co z kolei nasila tworzenie blaszek miażdżycowych i zwiększa ryzyko chorób sercowo – naczyniowych.

Podsumowując, do objawów premenopauzy zalicza się:

  • Zmienione miesiączki – długość cyklu może się wydłużyć lub skrócić, a objętość wydalanej krwi zmniejszyć lub zwiększyć.
  • Uderzenia gorąca – to nieprzyjemne uczucie przepływającego falowo przez ciało gorąca, odczuwane najczęściej w okolicy głowy i szyi. 
  • Problemy ze snem – często ich przyczyną jest nadmierna potliwość, która wybudza ze snu.
  • Zmiany nastroju – chwiejność emocjonalna to przede wszystkim wynik spadku estrogenów, ale także konsekwencja innych, wpływających negatywnie na psychikę objawów.
  • Problemy z pęcherzem – spadek poziomu estrogenów zwiększa ryzyko i częstotliwość infekcji układu moczowego, czyli zapalenia pęcherza; u kobiet w okresie premenopauzy częściej pojawia się także problem nietrzymania moczu.
  • Spadek satysfakcji seksualnej – związany jest z suchością pochwy, zanikowym zapaleniem pochwy oraz obniżonym libido.
  • Utrata gęstości kości – oszacowano, że osteoporoza, czyli choroba cechująca się zmniejszoną gęstością kości i zwiększonym ryzykiem przypadkowych złamań dotyczy 30% kobiet powyżej 50 roku życia. Jej bezpośrednią przyczyną jest wygaszenie czynności hormonalnej jajników, starzenie się układu szkieletowego oraz niedobory wapnia i witaminy D3.
  • Wysoki cholesterol – niższy poziom estrogenów zwiększa stężenie LDL, tzw. złego cholesterolu. Wpływa to na wzrost ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo – naczyniowego, w tym zawału serca.

Konsekwencje zmniejszonego stężenia estrogenów są dla kobiet bardziej odczuwalne, wówczas, kiedy ich tryb życia znacząco odbiegał od pojęcia „zdrowego stylu życia”.

Premenopauza a miesiączka

Jak wspomniano powyżej, w okresie premenopauzy utrzymuje się krwawienie miesięczne, jednak jego nieprzewidywalność może przyprawić o przysłowiowy zawrót głowy. Miesiączka może mieć charakter plamienia oraz mniej lub bardziej obfitego krwawienia. Krwawienia mogą mieć charakter regularny lub całkiem zdezorganizowany. Warto obserwować swoje cykle i mierzyć między nimi odległość. Co raz dłuższe przerwy między miesiączkami, trwające np. 60 dni, świadczą o późnym i zaawansowanym etapie premenopauzy i nieodległym całkowitym ustaniu krwawienia miesięcznego.

Premenopauza a ból brzucha

Premenopauza a ból brzucha? Jak najbardziej. Szereg zmian towarzyszący temu okresowi może być przyczyną bólu brzucha, podbrzusza, ale także zwiększonej tkliwości i obrzęku piersi.  

Premenopauza a płodność

W okresie premenopauzy płodność kobiety jest znacznie ograniczona, choć nie wykluczona jest możliwość zajścia w ciąże. Ponieważ występują krwawienia miesięczne, między nimi może wystąpić owulacja. Uwolnienie komórki jajowej zdolnej do zapłodnienia oraz stosunek płciowy bez zabezpieczenia mogą skutkować zapłodnieniem i powstaniem zarodka. Co ciekawe, ciąża w późnym wieku bardzo często mylona jest przez kobiety z objawami zbliżającej się menopauzy! Dlatego też, jeżeli kobieta w tym okresie chce czuć się pewnie i nie obawiać się niechcianej ciąży, bezwzględnie powinna stosować skuteczną metodę antykoncepcji.

Premenopauza – leczenie

Brak jakiejkolwiek reakcji i tolerowanie objawów menopauzy jest dużym błędem. Doskwierające kobietom objawy, wiążące się z obniżeniem poziomu hormonów płciowych wyłącznie w negatywny sposób oddziałują na psychiczne jak i fizyczne aspekty zdrowia, zatem nie należy ich lekceważyć. W momencie dostrzeżenia niepokojących objawów należy udać się do ginekologa, który wyjaśni ewentualne sposoby radzenia sobie z objawami premenopauzy oraz po zebraniu wywiadu i wykonaniu badań przepisze najbardziej przyjazną dla pacjentki farmakoterapię.

Wśród leków stosowanych do łagodzenia objawów menopauzy wymienia się:

  • Leki hormonalne, mające za zadanie podniesieni poziomu estrogenów. Mogą zostać zaordynowane w postaci tabletek, plastrów, zastrzyków lub dopochwowego żelu.
  • Leki przeciwdepresyjne zmniejszają dokuczliwość uderzeń gorąca oraz rozdrażnienia emocjonalnego. Poprawiają także komfort snu.

Do nieoczywistych metod radzenia sobie z premenopauzą należą metody relaksacyjne, masaże, medytacja i akupunktura. W znoszeniu doskwierających dolegliwości pomóc mogą również suplementy, zawierające zwykle estrogenny roślinne (fitoestrogeny), witaminy i minerały oraz zioła wpływające na funkcjonowanie układu nerwowego. Żeby być pewną czy stosowane przez Ciebie specyfiki nie wchodzą ze sobą w interakcję, zabierz na wizytę do lekarza wszystkie leki, suplementy i zioła, które zażywasz. Upewnij się czy można je ze sobą bezpiecznie łączyć i czy nie wchodzą ze sobą w interakcje. Łączenie kilku preparatów może prowadzić do wystąpienia groźnych działań niepożądanych, dlatego przyjmuj leki i suplementy wyłącznie z zaleceniami lekarskimi.

Autor: Dr n.med. Beata Skowron

Bibliografia:

  1. Contraception During Perimenopause. Grandi G, Di Vinci P, Sgandurra A, Feliciello L, Monari F, Facchinetti F. Practical Guidance. Int J Womens Health. 2022 Jul 15;14:913-929. doi: 10.2147/IJWH.S288070. PMID: 35866143; PMCID: PMC9296102.
  2. Premenopauza – problemy diagnostyczne i terapeutyczne.
    Od kiedy hormonalna terapia zastępcza, do kiedy antykoncepcja? Warenik – Szymankiewicz A, Słopień R. Ginekologia i Położnictwo 4 (10) 2008.
  3. http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2015/1/93_1_55_2015.pdf
  4. https://d2931px9t312xa.cloudfront.net/menopausedoctor/files/information/483/Perimenopause%20and%20HRT%20v15-03.pdf

Podobne artykuły

Powiązane pakiety

e-PAKIET BADAŃ DLA KOBIET DOJRZAŁYCH
Dedykowany dla: Kobiet miesiączkujących, w okresie menopauzy lub po menopauzie, zwracających uwagę na profilaktykę osteoporozy i kobiecych nowotworów – jajnika oraz raka piersi. Wskazany: → W diagnostyce pogorszenia ogólnego stanu zdrowia, przewlekłego zmęczenia, labilności emocjonalnej, nieuzasadnionego przybierania na wadze, zwiększonej zapadalności na infekcje → Profilaktycznie, do ogólnej oceny stanu zdrowia Pamiętaj przed pobraniem: *Na badania dla kobiet należy zgłosić się w godzinach porannych *Kobiety miesiączkujące powinny wykonać badania pomiędzy 1-3 dniem cyklu *Do punktu pobrań zgłoś się na czczo   Badania dla kobiet dojrzałych – czyli jakich? Trudno zdefiniować dojrzałość kobiety, gdyż dojrzałość możemy rozpatrywać pod względem społecznym, emocjonalnym ale także biologicznym. Doniesienia naukowe, uwzględniające wiele różnych aspektów (m.in. doświadczenia życiowe, psychikę, inteligencję, fizjologię), statystycznie za dojrzałą - uznają już kobietę trzydziestodwuletnią. Z medycznego punktu widzenia, tak naprawdę każdy wiek jest właściwy do podejmowania działań profilaktycznych i zadbanie o swoje zdrowie. Badania laboratoryjne wykonywane regularnie, nawet mimo braku objawów choroby, są jednym z przykładów profilaktyki, którą warto uwzględniać w kalendarzu dojrzałej kobiety.       Jakie badania dla dojrzałych kobiet? e-PAKIET BADAŃ DLA KOBIET DOJRZAŁYCH uwzględnia badania oceniające ogólną kondycję organizmu oraz te, istotne w diagnostyce „kobiecych” chorób nowotworowych:  morfologia krwi, OB, glukoza, lipidogram, ALT, GGTP, kreatynina, kwas moczowy, mocznik, elektrolity, magnez, wapń, fosfor nieorganiczny, witamina D 25(OH) metabolit, P1NP, CRP, TSH, estradiol, CA 125, CA 15-3. Dojrzałość w ciele kobiety odznacza się na wiele różnych sposobów. Pierwszymi  zauważalnych oznakami upływu czasu są siwe włosy i zmiany zachodzące głównie na skórze twarzy. Metabolizm jest wolniejszy, zaczyna spadać poziom estrogenu, który określany jest mianem naturalnego paliwa kobiety. Skutkami tych zmian jest coraz bardziej odczuwalne zmęczenie i spadek chęci do podejmowania aktywności. Może pojawić się problem z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, ale również wahania nastroju. Te początkowo subtelne zmiany mają tendencję do nasilania się wraz z upływem kolejnych lat. Regularne badania profilaktyczne to dobry sposób na monitorowanie swojego stanu zdrowia i wychwycenie zmian, które nie zawsze są wynikiem upływającego czasu.     Poznaj znaczenie badań krwi dla kobiet dojrzałych uwzględnionych w pakiecie: Morfologia krwi jest badaniem, które pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu kobiety oraz wnosi wiele istotnych informacji na temat niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii oraz etiologii toczących się infekcji. Pozwala także na wykluczenie choroby nowotworowej układu krwiotwórczego lub zaburzeń odporności. OB jest badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi, które obserwuje się również w chorobach nowotworowych. Podwyższony OB może towarzyszyć wielu chorobom i zaburzeniom, takim jak: bakteryjne choroby zakaźne, choroby zapalne tkanki łącznej (kolagenozy) i naczyń, choroby nerek, niedobory białkowe, zespoły utraty białka, nowotwory układu krwionośnego ( szpiczak, białaczki, czerwienica) oraz nowotwory nabłonkowe. Glukoza to badanie, na podstawie którego, wg kryteriów opracowanych przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, możliwe jest rozpoznanie zaburzeń metabolizmu glukozy. Wysokie stężenie glukozy na czczo wynika zwykle z podstępnej, obarczonej szeregiem powikłań choroby metabolicznej – cukrzycy. Lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG) to zestaw badań służący monitorowaniu gospodarki lipidowej organizmu i oszacowaniu ryzyka zachorowania na choroby sercowo – naczyniowe np. miażdżycę i nadciśnienie tętnicze. Nieprawidłowy wynik lipidogramu świadczy o dyslipidemii, czyli zaburzeniu które nadal stanowi najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia. ALT i GGTP to zestaw badań, na podstawie których oceniana jest funkcja wątroby i dróg żółciowych. Kreatynina wraz z wyliczanym na jej podstawie współczynnikiem eGFR, wykorzystywana jest w ocenie funkcji filtracyjnej nerek. Na podstawie uzyskanych wyników wnioskuje się o wydolności lub stopniu niewydolności narządu. Kwas moczowy pozwala na rozpoznanie choroby metabolicznej: dny moczanowej i jest pomocny w rozpoznawaniu zagrożenia kamicą nerkową. Uznany jest również za niezależny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Pomiar stężenia mocznika we krwi dostarcza istotnych informacji na temat funkcjonowania nerek. Jest on równie ważnym badaniem w diagnostyce chorób wątroby oraz zaburzeń w obrębie metabolizmu białek. Elektrolity (Na, K). Zaburzenia elektrolitowe często wynikają z zaburzonej funkcji filtracyjnej nerek, stanowią również skutek odwodnienia. Mogą prowadzić do szeregu powikłań, m.in. zaburzeń rytmu serca, są także przyczyną powstawania obrzęków. Magnez bierze udział w przekazywaniu impulsów nerwowo – mięśniowych, wpływa również na poprawne funkcjonowanie przytarczyc, czyli gruczołów odpowiedzialnych za utrzymywanie prawidłowego poziomu wapnia w organizmie. Oznaczenie magnezu jest niezbędne w ustaleniu przyczyny nawracających skurczy mięśniowych, drżenia lub/i osłabienia mięśni oraz uczucia mrowienia, ale także zaburzeń rytmu serca. Szacuje się, że niedobór magnezu może dotyczyć nawet 10% populacji. Wapń całkowity. Prawidłowe stężenie wapnia we krwi warunkuje właściwą budowę kośćca i zębów, pracę mięśni i układu nerwowego, ale także układu krzepnięcia. Jego niskie stężenie (hipokalcemia) wiąże się ze zwiększoną pobudliwością nerwowo – mięśniową (drganie i przykurcze mięśni), zwiększonym ryzykiem kamicy nerkowej, zwiększoną podatnością na złamania (osteoporoza) oraz objawami arytmii i zaburzeniami widzenia. Prowadzi także do objawów dermatologicznych: suchej i łuszczącej się skóry, kruchych paznokci, cienkich i szorstkich włosów. W niektórych przypadkach hipokalcemia odpowiedzialna jest za objawy psychiatryczne, takie jak lęk, depresja i niestabilność emocjonalna. Fosfor nieorganiczny jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, mięśniowego i kostnego. Wskazaniem do jego oznaczenia są: niedobór witaminy D, objawy osłabienia mięśni i kości, zaburzenia neurologiczne, ale także choroby nerek (przewlekła niewydolność i kamica nerkowa) i przytarczyc. Witamina D 25(OH) metabolit to uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego oraz ważny element diagnostyki krzywicy i osteoporozy. Niedobór witaminy D może sprzyjać rozwojowi zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. Doniesienia naukowe potwierdzają również wpływ witaminy D na płodność. Jej prawidłowe stężenie warunkuje właściwy rozwój komórek jajowych, wpływa także na zagnieżdżenie i rozwój zarodka w macicy. Udowodniono również, że prawidłowe stężenie witaminy D jest istotnym czynnikiem w profilaktyce niektórych typów nowotworów (raka piersi, jelita grubego). P1NP jest markerem procesu kościotworzenia i zmian zachodzących w mineralnej gęstości kości. Badanie stężenia P1NP stosowane jest w diagnostyce i monitorowaniu leczenia chorób i zaburzeń układu kostnego m.in. osteoporozy i choroby Pageta. CRP to niespecyficzny wskaźnik stanu zapalnego, którego stężenie wzrasta najczęściej w przebiegu infekcji bakteryjnej. Wzrasta ponadto po doznanych urazach, w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jak reumatoidalne zapalenie stawów i nieswoiste zapalne choroby jelit oraz w chorobach nowotworowych. TSH jest hormonem przysadkowym nadzorującym pracę tarczycy. Na podstawie zmian w stężeniu TSH wnioskuje się o nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Schorzenia te wiążą się z bezpośrednim wpływem na metabolizm (odpowiednio utrata lub przybieranie na wadze nieuzasadnione zmianami w diecie, sucha skóra lub nadpotliwość, zaparcia lub biegunki), płodność, a nawet równowagę emocjonalną. Estradiol (E2) produkowany w jajnikach reguluje dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, wpływa na grubość błony śluzowej macicy, ale również na układ kostno – szkieletowy. Nieprawidłowy poziom E2 może objawiać się zaburzeniami w miesiączkowaniu, zatrzymywaniem wody w organizmie, osłabieniem struktury kości, pogorszeniem kondycji skóry i włosów, depresją i stanami lękowymi. CA 125 jest markerem raka jajnika. Podniesiony poziom CA 125 stwierdzany jest ponadto w przypadkach raka trzustki, płuca, żołądka i w chłoniakach. Wzrost stężenia CA 125 obserwuje się również w stanach fizjologicznych: w ciąży, w trakcie miesiączki i w połogu oraz w stanach patologicznych, jak endometrioza, zapalenie jajowodu, mięśniaki macicy, zapalenie osierdzia, niewydolność wątroby, sarkoidoza, czy też choroby tkanki łącznej. CA 15-3 jest markerem raka piersi. Podwyższone wartości CA-15.3 występują również w innych nowotworach złośliwych oraz w wielu łagodnych stanach chorobowych. Wzrost stężenia CA-15.3 obserwowany jest w nowotworach trzustki, płuc, jajników i wątroby oraz innych, nienowotworowych chorobach piersi i wątroby (np. w marskości i zapaleniach wątroby). Ze względu na szereg zależności występujących między analizowanymi parametrami oraz wpływ innych, niż nowotworowe, schorzeń na stężenia analizowanych markerów nowotworowych wyniki uzyskanych badań należy skonsultować z lekarzem.     Co może mieć wpływ na wynik: *Od osób suplementujących biotynę w dawce >5mg/dobę, materiał do badania należy pobierać najwcześniej po 8 godz. od ostatniego zażycia biotyny. *Miesiączka wpływa nieznacznie na wartości parametrów czerwonokrwinkowych oraz płytkowych (morfologia krwi), ostatecznie nie ma jednak wpływu na wartość diagnostyczną wyniku.      Jak się pobiera materiał do badania? Do wykonania badań uwzględnionych w pakiecie badań dla kobiet dojrzałych niezbędna jest próbka krwi.     Ile czeka się na wyniki? Od 1 do 4 dni.* *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.
Powiązane badania

Lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG)
Lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG). Lipidogram - ilościowa ocena frakcji cholesterolu i trójglicerydów, przydatna w diagnostyce dyslipidemii oraz w ocenie ryzyka miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.

Podobne artykuły