Probiotyki – jak działają i kiedy je stosować?

Probiotyki to kultury bakterii lub drożdży, których spożycie doustne wywiera pozytywny wpływ na różnorodne aspekty zdrowia. Ich korzystne działanie przyczynia się do polepszenia stanu zdrowia w przypadku infekcji jelitowych, poprawy równowagi mikroflory jelitowej oraz wzmacniania odporności organizmu. Probiotyki odgrywają istotną rolę w zapobieganiu infekcjom grzybiczym, co sprawia, że są powszechnie stosowane jako środek wspomagający podczas terapii antybiotykowej. 

Probiotyk – co to jest?

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, głównie bakterie, które mają korzystny wpływ na zdrowie, szczególnie na układ trawienny. Te korzystne bakterie są naturalnie obecne w organizmach ludzkich, zwierzęcych i niektórych produktach żywnościowych. 

Głównym celem probiotyków jest utrzymanie równowagi mikroflory bakteryjnej w jelitach. Poprawiają one trawienie, wchłanianie składników odżywczych, wspierają układ odpornościowy. Mogą mieć także korzystny wpływ na różne problemy zdrowotne, takie jak biegunka, zaparcia, zespół jelita drażliwego czy nawet alergie. 

Najczęściej spożywane probiotyki to bakterie z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium, ale istnieje wiele innych szczepów bakterii probiotycznych, które mogą mieć różnorodne korzyści zdrowotne. Źródła probiotyków obejmują niektóre produkty spożywcze, takie jak jogurty, kefiry, kiszonki (np. kiszona kapusta), a także suplementy diety w postaci tabletek, kapsułek lub proszków.

Rodzaje probiotyków

Istnieje wiele rodzajów probiotyków, z których każdy zawiera różne szczepy bakterii lub drożdży. Oto kilka głównych rodzajów probiotyków:

1. Lactobacillus – jest to jedna z najbardziej znanych i powszechnie stosowanych grup bakterii probiotycznych. Znajdują się naturalnie w produktach mlecznych, takich jak jogurty i kefiry. Poszczególne szczepy Lactobacillus mogą mieć różne korzyści zdrowotne.
2. Bifidobacterium – jest to kolejna popularna grupa bakterii probiotycznych. Przebywają głównie w jelicie grubym i pełnią istotną funkcję w równowadze mikroflory jelitowej.
3. Saccharomyces boulardii – to probiotyczny szczep drożdży, który jest używany w suplementach probiotycznych. Ma potencjał w poprawie zdrowia jelitowego i wspiera system immunologiczny.
4. Streptococcus thermophilus – jest to bakteria, która jest używana w produkcji niektórych rodzajów jogurtów i innych produktów mlecznych. Może być korzystna dla zdrowia jelit.
5. Enterococcus – pomimo kontrowersji, niektóre szczepy Enterococcus są badane pod kątem ich korzystnego wpływu na zdrowie.
6. Bakterie kwasu mlekowego (LAB, lactic acid bacteria) – obejmują różne gatunki bakterii, które wykorzystywane są w fermentacji produktów spożywczych, takich jak kiszone ogórki, kapusta czy kefiry.

Rodzaje probiotyków mogą różnić się w swoich specyficznych korzyściach zdrowotnych i skuteczności w celu wsparcia zdrowia jelitowego oraz ogólnego zdrowia organizmu. Wybór odpowiedniego rodzaju probiotyku zależy od indywidualnych potrzeb zdrowotnych i zaleceń lekarza i (lub) specjalisty dietetyka.

Probiotyk dla dzieci i probiotyk dla dorosłych

Probiotyki mogą być korzystne dla zdrowia dzieci, wspierając ich układ trawienny i odpornościowy. Jednak przed podaniem probiotyków dziecku zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub pediatrą, zwłaszcza jeśli dziecko ma poważne problemy zdrowotne.

Istnieje wiele probiotyków dostępnych na rynku specjalnie przeznaczonych dla dzieci. Wybór odpowiedniego probiotyku dla dziecka zależy od kilku czynników, takich jak wiek dziecka, rodzaj problemów zdrowotnych, które mogą być korygowane przez probiotyki oraz ogólny stan zdrowia. Probiotyki dla dzieci mogą występować w różnych postaciach, takich jak proszki, krople, żele, tabletki do ssania lub preparaty rozpuszczalne. Ważne jest również przestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania odpowiedniej dla wieku dziecka. 

Pamiętaj, że probiotyki nie zawsze są zalecane dla każdego dziecka. Niektóre dzieci mogą nie tolerować określonych szczepów probiotycznych lub mogą mieć specyficzne warunki zdrowotne, które mogą wymagać specjalnego podejścia. Jeśli rozważasz podanie probiotyków swojemu dziecku, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub pediatrą, aby uzyskać odpowiednie zalecenia i wskazówki dotyczące najlepszego wyboru i stosowania probiotyków dla Twojego dziecka.

Probiotyki dla dzieci i dorosłych mogą być przydatne dla zdrowia układu pokarmowego i ogólnego samopoczucia. Istnieje wiele różnych rodzajów probiotyków, które mogą być stosowane zarówno przez dzieci, jak i dorosłych. Poniżej kilka popularnych probiotyków, które są odpowiednie dla obu grup wiekowych:

Lactobacillus acidophilus

Ten szczep bakterii probiotycznych jest powszechnie stosowany zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Pomaga w utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej w jelitach, wspierając trawienie i ogólne zdrowie układu pokarmowego.

Korzyści zdrowotne Lactobacillus acidophilus obejmują:

• Zdrowie jelit – L. acidophilus pomaga w utrzymaniu równowagi flory bakteryjnej w jelitach, co może poprawić trawienie, wspierać zdrowie układu pokarmowego oraz zapobiegać infekcjom jelitowym.
• Trawienie laktozy – ten szczep probiotyczny może wspomagać trawienie laktozy poprzez produkcję enzymów, które pomagają w rozkładzie laktozy (cukru mlecznego), co może być pomocne dla osób z nietolerancją laktozy.
• Wzmocnienie odporności – L. acidophilus może wspierać układ odpornościowy poprzez zwiększenie produkcji przeciwciał i poprawę funkcji barierowej jelit, co może zmniejszyć ryzyko infekcji.
• Zdrowie kobiet – ten szczep bakterii probiotycznych może być korzystny dla zdrowia układu moczowo-płciowego u kobiet, pomagając w zapobieganiu infekcjom dróg moczowych oraz utrzymaniu zdrowej mikroflory pochwy.
• Zespół jelita drażliwego (IBS) – istnieją badania sugerujące, że suplementacja L. acidophilus może pomagać w łagodzeniu objawów związanych z zespołem jelita drażliwego (IBS), takich jak bóle brzucha, wzdęcia czy nieregularne wypróżnianie.

Bifidobacterium lactis

Jest to kolejny popularny szczep bakterii probiotycznych, który jest korzystny dla ogólnego zdrowia oraz działania jelit. Może być stosowany przez dzieci i dorosłych dla wzmocnienia odporności oraz poprawy funkcji trawiennych.

Korzyści zdrowotne Bifidobacterium lactis obejmują:

• Zdrowie jelit – Bifidobacterium lactis wspiera zdrowie jelit poprzez utrzymanie równowagi flory bakteryjnej, co może przyczynić się do poprawy trawienia, redukcji biegunek i zmniejszenia ryzyka infekcji jelitowych.
• Odporność – ten szczep probiotyczny może wspomagać układ odpornościowy poprzez zwiększenie aktywności komórek odpornościowych, co może zmniejszyć ryzyko infekcji i stanów zapalnych.
• Zdrowie kobiet – Bifidobacterium lactis może być korzystny dla zdrowia kobiet, pomagając w zapobieganiu infekcjom dróg moczowych oraz utrzymaniu zdrowej mikroflory pochwy.
• Zespół jelita drażliwego (IBS) – istnieją badania sugerujące, że Bifidobacterium lactis może być skuteczny w łagodzeniu objawów związanych z zespołem jelita drażliwego (IBS), takich jak bóle brzucha, wzdęcia czy nieregularne wypróżnianie.
• Zdrowie ogólne – Bifidobacterium lactis może mieć korzyści ogólne dla zdrowia, w tym wpływać na metabolizm, pomagać w utrzymaniu zdrowego poziomu cholesterolu oraz wspomagać procesy trawienne.

Lactobacillus rhamnosus

Ten szczep bakterii probiotycznych może być korzystny dla obu grup wiekowych poprzez wspieranie zdrowia układu pokarmowego, zmniejszanie ryzyka infekcji i wspomaganie równowagi flory bakteryjnej.

Korzyści zdrowotne Lactobacillus rhamnosus obejmują:

• Zdrowie jelit – ten szczep probiotyczny wspomaga równowagę flory bakteryjnej w jelitach, co może pomóc w poprawie trawienia, zmniejszeniu ryzyka infekcji jelitowych i zapobieganiu biegunce, szczególnie związanej z antybiotykoterapią.
• Wsparcie układu odpornościowego – Lactobacillus rhamnosus może wspierać odporność poprzez regulację reakcji immunologicznych, zmniejszanie stanów zapalnych oraz poprawę funkcji barierowej układu pokarmowego.
• Zespół jelita drażliwego (IBS) i alergie – badania sugerują, że Lactobacillus rhamnosus może być korzystny w przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS) oraz w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia alergii, szczególnie u dzieci.
• Zdrowie kobiet – niektóre badania wskazują, że Lactobacillus rhamnosus może wspierać zdrowie układu moczowo-płciowego u kobiet, zapobiegając infekcjom dróg moczowych i grzybiczym zakażeniom pochwy.
• Zdrowie jamy ustnej – istnieją dowody wskazujące, że Lactobacillus rhamnosus może być korzystny dla zdrowia jamy ustnej poprzez zmniejszanie ryzyka próchnicy i poprawę stanu zdrowia dziąseł.

Bifidobacterium infantis

Jest to szczep bakterii probiotycznych, który jest szczególnie korzystny dla niemowląt i małych dzieci, wspierając zdrowie jelit, szczególnie podczas rozwoju układu trawiennego u niemowląt.

Cechy i korzyści zdrowotnych związane z Bifidobacterium infantis:

Zdrowie jelit niemowląt – Bifidobacterium infantis jest jednym z pierwszych szczepów bakterii probiotycznych, które kolonizują jelita noworodków. Pomaga w budowaniu zdrowej mikroflory jelitowej u niemowląt, co jest kluczowe dla ich zdrowia ogólnego, prawidłowego rozwoju układu odpornościowego i trawienia.

Redukcja kolki niemowlęcej – istnieją badania sugerujące, że Bifidobacterium infantis może być skuteczny w łagodzeniu objawów kolki niemowlęcej, takich jak wzdęcia, płacz i niepokój u niemowląt.

Poprawa zdrowia jelitowego – Bifidobacterium infantis może wspierać zdrowie jelit poprzez utrzymanie równowagi flory bakteryjnej, co może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka różnych problemów trawiennych, takich jak biegunki, zaparcia czy inne zaburzenia układu pokarmowego.

Rola w rozwoju układu odpornościowego – wczesne kolonizowanie jelit przez Bifidobacterium infantis może mieć wpływ na rozwój układu odpornościowego u niemowląt, co może wpłynąć na ich zdolność do zwalczania infekcji.

Probiotyki mieszane

Niektóre preparaty probiotyczne są mieszanką różnych szczepów bakterii probiotycznych, które mogą być odpowiednie dla dzieci i dorosłych, zapewniając szeroki zakres korzyści dla zdrowia układu pokarmowego.

Podczas wyboru probiotyku dla dzieci i dorosłych ważne jest dostosowanie szczepów i dawek do wieku i potrzeb zdrowotnych danej osoby. Zalecane dawki mogą się różnić w zależności od wieku i stanu zdrowia. Zawsze dobrze jest skonsultować się z pediatrą lub lekarzem rodzinnym, aby uzyskać zalecenia dotyczące najlepszego wyboru probiotyku dla konkretnego przypadku. Produkty powinny być przechowywane zgodnie z zaleceniami producenta, aby zachować ich skuteczność.

Probiotyki na jelita

Istnieje wiele probiotyków, które mogą być korzystne dla zdrowia jelit. Probiotyki zawierają żywe mikroorganizmy, które wspierają równowagę bakteryjną w przewodzie pokarmowym, co może mieć korzystny wpływ na funkcjonowanie jelit.

Oto kilka rodzajów probiotyków, które są powszechnie stosowane w celu poprawy zdrowia jelit:

• Lactobacillus – jest to jedna z najczęściej stosowanych grup probiotycznych. Poszczególne szczepy Lactobacillus mogą wspierać różne aspekty zdrowia jelit, takie jak trawienie laktozy, zmniejszanie biegunek oraz ogólną równowagę bakteryjną.
• Bifidobacterium – jest to inna grupa bakterii probiotycznych, która jest naturalnie obecna w jelitach. Szczepy Bifidobacterium pomagają w utrzymaniu równowagi flory bakteryjnej, wspierają trawienie i wzmacniają odporność.
• Saccharomyces boulardii – to drożdże probiotyczne, które mogą wspierać zdrowie jelit poprzez zapobieganie biegunce związanej z antybiotykoterapią, zapobieganie infekcjom jelitowym oraz wspieranie odbudowy zdrowej mikroflory jelitowej.
• Streptococcus thermophilus – jest to inny rodzaj bakterii probiotycznych, który może wspomagać trawienie oraz ogólną równowagę mikroflory w jelitach.

Podczas wyboru probiotyku dla zdrowia jelit warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli istnieją konkretne problemy zdrowotne związane z jelitami, takie jak zespół jelita drażliwego, zaparcia, biegunki, czy inne zaburzenia trawienne. Lekarz może zalecić odpowiednią suplementację probiotyków dostosowaną do indywidualnych potrzeb zdrowotnych.

Warto również pamiętać, że żywienie, dieta bogata w błonnik, regularne spożycie fermentowanych produktów spożywczych (jak jogurt czy kiszonki) mogą także wspierać zdrowie jelit poprzez dostarczanie naturalnych probiotyków i prebiotyków.

Naturalny probiotyk

Probiotyki naturalne to żywe mikroorganizmy, które występują w naturalny sposób w niektórych napojach lub żywności. Te korzystne bakterie mogą wspierać zdrowie układu trawiennego i ogólnie wzmacniać układ odpornościowy. Oto kilka przykładów naturalnych źródeł probiotyków:

• Jogurt – jest to jedno z najpopularniejszych naturalnych źródeł probiotyków. Zawiera żywe kultury bakterii, takie jak Lactobacillus bulgaricus i Streptococcus thermophilus.
• Kefir – kefir to fermentowany napój mleczny, który powstaje w wyniku fermentacji mleka kefirowego. Zawiera różne szczepy bakterii i drożdży probiotycznych.
• Kiszonki – kiszona kapusta, ogórki, kimchi (koreańska kiszona mieszanka warzyw) oraz inne kiszonki to naturalne źródła probiotyków. Fermentacja warzyw zachęca do wzrostu korzystnych bakterii.
• Maślanka – to napój mleczny otrzymywany w wyniku fermentacji mleka przez bakterie kwasu mlekowego i drożdże.
• Tempeh i miso – produkty te są pochodzenia sojowego i zawierają naturalne probiotyki ze względu na proces fermentacji, przez co są bogate w korzystne bakterie.
• Ser koryciński – niektóre odmiany serów, zwłaszcza te wytworzone z mleka surowego, zawierają korzystne bakterie, szczególnie te produkowane w tradycyjny sposób.

Wybierając naturalne źródła probiotyków, należy upewnić się, że są one prawdziwie fermentowane i zawierają żywe kultury bakterii probiotycznych. Dodatkowo zawsze warto sprawdzać datę ważności i przechowywać te produkty zgodnie z zaleceniami producenta, aby utrzymać żywe kultury bakterii.

Jeśli ktoś ma konkretne problemy zdrowotne, zawsze dobrze jest skonsultować się z lekarzem w celu zaleceń dotyczących najlepszych źródeł probiotyków dla konkretnych potrzeb zdrowotnych.

Probiotyk przy antybiotyku

Stosowanie probiotyków podczas przyjmowania antybiotyków może być korzystne, ponieważ antybiotyki, chociaż niszczą szkodliwe bakterie, mogą również zaburzać naturalną równowagę flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Probiotyki mogą pomóc w przywróceniu i wspieraniu tej równowagi poprzez dostarczenie korzystnych bakterii.

Poniżej kilka wskazówek dotyczących stosowania probiotyków w trakcie antybiotykoterapii:

1. Rozważ suplementację: Wybierz probiotyk zawierający różnorodne szczepy bakterii, takie jak Lactobacillus czy Bifidobacterium. Skonsultuj się z lekarzem w celu wyboru odpowiedniego probiotyku.
2. Zachowaj odstęp między dawkami: Staraj się przyjmować antybiotyki i probiotyki w różnych porach dnia, aby uniknąć zakłóceń w działaniu antybiotyku.
3. Regularność spożycia: Przyjmuj probiotyki regularnie zgodnie z zaleceniami dawkowania na opakowaniu lub zgodnie z zaleceniami lekarza.
4. Kontynuuj po zakończeniu antybiotykoterapii: Kontynuuj przyjmowanie probiotyków nawet po zakończeniu antybiotyków, aby wspomóc odbudowę zdrowej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym.
5. Zachowaj ostrożność z antybiotykami o szerokim spektrum działania: Antybiotyki o szerokim spektrum działania mogą bardziej zakłócać naturalną florę bakteryjną. W takich przypadkach szczególnie istotne jest stosowanie probiotyków.

Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny. Niektóre antybiotyki mogą mieć różny wpływ na organizm, a także każdy organizm reaguje inaczej na probiotyki. Dlatego zawsze ważne jest konsultowanie się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji probiotykami podczas przyjmowania antybiotyków, aby uzyskać odpowiednie wskazówki i zalecenia dotyczące konkretnego przypadku.

Mgr Aleksandra Rutkowska