Sarkopenia – przyczyny, objawy, leczenie

Sarkopenia to schorzenie związane z utratą siły i masy mięśniowej, które nie tylko utrudnia codzienne życie, ale zwiększa także ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych. Dowiedz się, jakie są główne przyczyny i objawy sarkopenii, a także jak ją zdiagnozować i leczyć.

Sarkopenia – co to jest?

„Sarkopenia” to termin medyczny, odnoszący się do postępującej utraty masy mięśniowej oraz siły mięśniowej. Zjawisko to zazwyczaj wiąże się z procesem starzenia się organizmu. Jest to złożony problem zdrowotny, który znacząco wpływa na jakość życia osób starszych oraz ich zdolność do wykonywania codziennych czynności. Sarkopenia dotyka nie tylko osób w podeszłym wieku, alerównież młodszych, szczególnie jeśli prowadzą one siedzący tryb życia lub mają ograniczoną aktywność fizyczną.

Sarkopenię można podzielić na pierwotną i wtórną. Sarkopenia pierwotna to utrata masy mięśniowej związana głównie z procesem starzenia się organizmu. Sarkopenia wtórna wynika z innych czynników, takich jak: choroby przewlekłe, niedobory hormonów, niedożywienie, brak aktywności fizycznej lub zażywanie niektórych leków. Znajomość mechanizmów różnych typów sarkopenii jest kluczowe dla skutecznej diagnozy, leczenia i zapobiegania postępowi schorzenia.

Objawy sarkopenii

Objawy sarkopenii początkowo mogą być niezauważalne, ale narastają wraz z postępem schorzenia. Osoby dotknięte sarkopenią często doświadczają stopniowej utraty siły mięśniowej i wytrzymałości, co prowadzi do trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak wstawanie z krzesła, chodzenie po schodach czy nawet utrzymanie równowagi. Osłabienie mięśni skutkuje spadkiem aktywności fizycznej oraz zmniejszeniem zaangażowania w życie społeczne. Osoby z sarkopenią mogą również doświadczać zmniejszonej sprawności fizycznej, spowolnienia tempa chodu oraz wzrostu ryzyka upadków i urazów. Zmniejszenie masy mięśniowej prowadzi do zmiany sylwetki ciała, spadku masy ciała oraz osłabienia kości.

W zaawansowanej sarkopenii występują problemy związane z funkcjonowaniem układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, co znacząco wpływa na jakość życia i ogólne zdrowie. Warto zauważyć, że objawy sarkopenii różnią się w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia oraz indywidualnych cech chorego. Wczesne rozpoznanie objawów i skuteczne zarządzanie sarkopenią pomoże w zminimalizowaniu negatywnych skutków i poprawie jakości życia osób dotkniętych tym schorzeniem.

Przyczyny sarkopenii

Sarkopenia jest złożonym zjawiskiem, które może być spowodowane przez różne czynniki. Są to m.in.:

1. Starzenie się organizmu: proces starzenia się organizmu prowadzi do naturalnej utraty masy mięśniowej i siły mięśniowej. Z wiekiem zmniejsza się zdolność organizmu do syntezy białek oraz regeneracji mięśni, co przyczynia się do postępującej sarkopenii.
2. Niedożywienie: niewłaściwa lub niezrównoważona dieta może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, niezbędnych do utrzymania masy mięśniowej. Niedobory białka, aminokwasów, witamin (szczególnie witaminy D) oraz minerałów mogą przyczynić się do osłabienia mięśni i rozwoju sarkopenii.
3. Brak aktywności fizycznej: regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza trening siłowy, umożliwia utrzymanie masy mięśniowej i siły. Brak regularnego ruchu oraz aktywności fizycznej prowadzi do zaniku mięśni i sprzyja rozwojowi sarkopenii.
4. Niedobór hormonów: zmiany hormonalne związane ze starzeniem się organizmu, takie jak spadek poziomu testosteronu czy hormonu wzrostu, mogą przyczynić się do utraty masy mięśniowej i siły. Niedobór tych hormonów zwiększa ryzyko rozwoju sarkopenii.
5. Choroby przewlekłe: choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego, przewlekłe choroby płuc czy choroby układu pokarmowego, mogą prowadzić do utraty masy mięśniowej i siły. Często choroby te wpływają negatywnie na apetyt, absorpcję składników odżywczych oraz zdolność organizmu do utrzymania zdrowej masy mięśniowej.
6. Czynniki genetyczne: dziedziczne predyspozycje mogą odgrywać rolę w rozwoju sarkopenii. Osoby, których rodzice cierpieli na sarkopenię lub miały skłonność do utraty masy mięśniowej, są bardziej narażone na rozwój tego schorzenia.

Rozpoznanie i leczenie sarkopenii wymaga rozważenia tych różnorodnych przyczyn oraz podejmowania działań mających na celu zarówno zapobieganie chorobie, jak i jej leczenie. Świadomość czynników ryzyka oraz promowanie zdrowego stylu życia, obejmującego aktywność fizyczną i odpowiednią dietę, są kluczowe dla zapobiegania sarkopenii oraz poprawy jakości życia osób dotkniętych tym schorzeniem.

Powikłania sarkopenii

Powikłania sarkopenii mają znaczący wpływ na zdrowie i jakość życia osób dotkniętych tym schorzeniem. Konsekwencjami sarkopenii są  m.in.:

• zwiększone ryzyko upadków,
• ryzyko osteoporozy i złamań kości,
• ograniczenia w wykonywaniu codziennych czynności,
• spadek mobilności i sprawności fizycznej,
• wzrost ryzyka powikłań związanych z innymi chorobami, takimi jak: cukrzyca, choroby serca czy nadciśnienie tętnicze.

Sarkopenia – diagnostyka i leczenie

Proces diagnostyczny sarkopenii zwykle obejmuje ocenę historii choroby, badania fizykalne, ocenę masy mięśniowej oraz siły mięśniowej, a także analizę czynników ryzyka i objawów klinicznych. Istotne jest również wykluczenie innych chorób, mogących powodować utratę masy mięśniowej.

Leczenie sarkopenii opiera się na kilku głównych filarach. Po pierwsze istotna jest regularna aktywność fizyczna. Szczególnie trening siłowy pomaga w utrzymaniu i zwiększeniu masy mięśniowej oraz siły. Program ćwiczeń powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta, z uwzględnieniem stopnia zaawansowania sarkopenii oraz obecnych ograniczeń fizycznych.

Kolejnym ważnym aspektem leczenia jest odpowiednia dieta. Pacjenci z sarkopenią powinni mieć zbilansowaną dietę bogatą w białko, niezbędną do budowy i regeneracji mięśni. Ważne jest również dostarczanie odpowiedniej ilości kalorii oraz składników odżywczych wspierających zdrowie mięśni.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy sarkopenia jest wynikiem niedoborów hormonalnych, może być konieczna terapia hormonalna. Suplementacja witaminami i minerałami bywa również skutecznym elementem leczenia, szczególnie jeśli sarkopenia wiąże się z niedoborami pokarmowymi.

Ważne, aby leczenie sarkopenii było kompleksowe i indywidualnie dostosowane do potrzeb pacjenta. Regularna ocena postępów leczenia oraz wynikające z niej modyfikowanie planu terapii są kluczowe dla osiągnięcia pożądanych rezultatów. Edukacja chorych na temat znaczenia aktywności fizycznej, zdrowej diety oraz regularnych badań kontrolnych jest również istotnym elementem skutecznego zarządzania sarkopenią.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian