Sine usta u dziecka – co je powoduje?

Sine usta u dziecka mogą oznaczać poważne schorzenia serca czy płuc, ale mogą też towarzyszyć wychłodzeniu organizmu. Warto wiedzieć, co je wywołuje i kiedy zgłosić się do lekarza.

Zasinienie wokół ust u dziecka

Sine usta to objaw sinicy, czyli stanu, gdy skóra przybiera niebieskawo-fioletowy odcień. Pojawia się w miejscach, gdzie skóra jest bardzo cienka i prześwitują przez nią naczynia krwionośne: na wargach, paznokciach, płatkach uszu. Jest widoczna, gdy krew zawiera zwiększone stężenie hemoglobiny pozbawionej tlenu, czyli odtlenowanej.

Zmiana zabarwienia skóry wynika z tego, że krew z dużą zawartością tlenu ma kolor czerwono-różowy, a krew tego tlenu pozbawiona przybiera kolor niebiesko-fioletowy.

Fioletowe usta u dziecka – co jest przyczyną?

W zależności od mechanizmu powstawania wyróżnia się 2 rodzaje sinicy:

• Sinica obwodowa – powodująca zasinienie dłoni i stóp; efekt zwężenia naczyń i zmniejszenia przepływu krwi. Obserwowane jest też zasinienie wokół ust. Jest zjawiskiem fizjologicznym u dzieci, przy ekspozycji na zimno (sine usta i zimne ręce u dziecka). Obecna tylko w zimnych częściach ciała, ustępuje po ogrzaniu. Saturacja, czyli utlenowanie krwi, jest prawidłowe.
• Sinica centralna – widoczna w obrębie tułowia i głowy, spowodowana zmniejszeniem ilości tlenu we krwi w wyniku chorób serca, płuc lub chorób hematologicznych. Lokalizuje się w ciepłych okolicach: błony śluzowe jamy ustnej, spojówki, język. Jest nasilona w obwodowych częściach kończyn, płatkach uszu, na koniuszku nosa. Utlenowanie krwi jest obniżone.

Mechanizm powstawania sinicy centralnej polega na zaburzeniu procesów utlenowania krwi w wyniku np. chorób płuc, w tym infekcji, niewydolności krążenia. W efekcie krew odtlenowana pozostaje w krążeniu, co prowadzi do sinego zabarwienia skóry i błon śluzowych. W przypadku wrodzonych wad serca dochodzi do mieszania się krwi odtlenowanej z utlenowaną. Sinica centralna wymaga zawsze wizyty u lekarza, a niekiedy pilnej interwencji medycznej.

W przypadku sinicy obwodowej, w naczyniach krwionośnych dochodzi do zwiększonego pozbywania się tlenu przez hemoglobinę bądź skurczu naczyń krwionośnych i utrudnionego przepływu krwi.

Sinica u noworodków ma nieco inne przyczyny i mechanizmy powstawania, co wynika z odrębności fizjologicznych organizmu. Jednocześnie, częściej niż u starszych dzieci, sinica noworodków może być stanem zagrożenia życia.

Fizjologicznie skłonność do sinicy u noworodków w pierwszej dobie życia wynika z policytemii (zwiększonej liczby krwinek czerwonych we krwi), zwiększonego stężenia hemoglobiny odtlenowanej.

Przyczyną może być: wstrząs, niedrożność naczyń tętniczych lub żylnych, choroba serca, zapalenie płuc, ale również może powstać w wyniku ekspozycji na zimno.

Przyczyny sinicy centralnej

• Choroby układu oddechowego: zapalenie płuc, odma.
• Choroby układu krążenia: niewydolność mięśnia sercowego, wady serca.
• Choroby krwi: zwiększona ilość hemoglobiny, nieprawidłowa budowa hemoglobiny, obecność methemoglobiny.
• Obniżenie ciśnienia tlenu we wdychanym powietrzu, np. podczas przebywania na dużych wysokościach.

Przyczyny sinicy obwodowej

• Zaburzenia przepływu przez obwodowe naczynia krwionośne: sepsa, niewydolność krążenia, zmiany zapalne naczyń, zmiany zakrzepowe naczyń, zaburzenia naczynioruchowe np. na tle nerwowym.
• Choroby krwi prowadzące do tworzenia agregatów krwinek czerwonych w naczyniach włosowatych: choroba zimnych aglutynin, krioglobulinemia.
• Wychłodzenie ciała.

Małe dzieci mają mniejszą zdolność regulacji temperatury ciała niż osoby dorosłe. Jeśli zasinienie wokół ust związane jest z ekspozycją na zimno, np. kąpielą w zimnej wodzie i nie towarzyszą mu inne niepokojące objawy, a zasinienie ustępuje po ogrzaniu dziecka – nie powinno budzić niepokoju.

Kluczowe jest więc odróżnienie sinicy obwodowej, która w większości wypadków nie jest stanem groźnym i wymagającym interwencji medycznej, od sinicy centralnej, która może zagrażać życiu.

Sinica obwodowa zwykle występuje w okolicach zimnych, ocieplenie skóry znosi zasinienie, a przy pocieraniu sinego płatka ucha sinica ustępuje.

Jeśli natomiast zasinieniu ust towarzyszy zasinienie błon śluzowych, języka oraz głowy i tułowia, wtedy mamy do czynienia z sinicą centralną, nieustępującą po ogrzaniu. 

Sine usta u dziecka przy gorączce

U małych dzieci częstą przyczyną zasinienia ust w mechanizmie sinicy centralnej jest infekcja dróg oddechowych wywołana np. wirusem RSV z towarzyszącą gorączką.

Jeśli dziecko ma problemy z oddychaniem lub straciło przytomność, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub wezwać pogotowie. Jeśli u dziecka wystąpiło zasinienie bez oznak wyziębienia, ale zachowuje się normalnie i nie wykazuje problemów z oddychaniem, też należy skontaktować się z lekarzem celem ustalenia przyczyny.

Mgr Renata Grzelik