Tyramina – jakie jest jej działanie?

Tyramina jest organicznym związkiem chemicznym obecnym w pokarmach, który wchodzi w interakcję ze składnikami niektórych leków, stosowanych w leczeniu chorób o charakterze neurologicznym czy psychiatrycznym. Warto więc przyglądać się uważnie ulotkom przyjmowanych farmaceutyków i wiedzieć, jakie są objawy nadmiernej kumulacji tyraminy w organizmie. W jakich produktach spożywczych ją znajdziemy?

Czym jest tyramina?

Tyramina czyli 4-hydroksyfenyloetyloamina jest pochodną tyrozyny – jednego z najważniejszych naturalnych aminokwasów w organizmie człowieka. Podobnie jak histamina, putrescyna i kadaweryn, należy do grupy amin biogennych. Tyramina jest związkiem chemicznym, który znajduje się w wielu produktach spożywczych pochodzenia zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego.

Tyramina wchłaniana jest w jamie ustnej oraz jelitach. Wpływa między innymi na nasilenie spalania tłuszczu zapasowego.

Tyramina – produkty

Zawartość tyraminy w poszczególnych produktach spożywczych jest różna, jednak jej nawet wysokie stężenie w pożywieniu nie stanowi zagrożenia dla zdrowego człowieka. Na ilość aminy wpływa między innymi jakość surowca, warunki higieniczne podczas jego przetwarzania, temperatura i czas przechowywania żywności. Z reguły, niewiele tyraminy znajduje się w produktach świeżych, zdecydowanie najwięcej tego związku chemicznego występuje w produktach długodojrzewających, fermentowanych i zanieczyszczonych mikroorganizmami.

Tyraminę znajdziemy więc w szczególności w długodojrzewających kiełbasach i szynkach (np. szynce serrano, jamon, szwarcwaldzkiej, kiełbasie polskiej, chorizo itp.). W świeżym mięsie jej ilość nie jest duża, wzrasta natomiast pod koniec okresu ważności produktu (szczególnie w mięsie czerwonym); duże ilości tyraminy może zawierać przechowywana zbyt długo wątróbka. Tyramina zawarta jest również w rybach marynowanych, solonych, wędzonych (np. w puszkowanych sardynkach, tuńczyku, wędzonej makreli), sosach rybnych czy sosach z owoców morza.

Większe ilości tyraminy można znaleźć również w nabiale produkowanym z mleka pasteryzowanego, szczególnie w różnego rodzaju serach (takich jak np. ser błękitny, camembert, parmezan, cheddar, ementaler). Związek ten zawierają również fermentowane warzywa, takie jak np. kiszone ogórki czy kiszona kapusta (ilość tyraminy wzrasta wraz z czasem przechowywania warzyw).

Mniejsze stężenie tyraminy zawierają między innymi:

• napoje alkoholowe, takie jak np. piwo, wino, szampan i likiery,
• herbata,
• czekolada,
• przejrzałe warzywa, takie jak np. pomidory, kapusta, papryka,
• przejrzałe owoce typu banan, awokado, figa, papaja,
• niektóre suplementy diety, wspomagające odchudzanie i preparaty pobudzające.

Tyramina – działanie i interakcja z lekami

Dzięki działaniu enzymów monoaminooksydazy (głównie MAO-A oraz w mniejszym stopniu MAO-B), tyramina w organizmie człowieka ulega degradacji – jest metabolizowana do związków, które nie mają negatywnego wpływu na zdrowie. Dlatego spożywanie produktów bogatych w ten związek nie jest zagrożeniem dla organizmu. Kiedy może pojawić się problem? Tyramina wchodzi w interakcję z lekarstwami, które hamują aktywność enzymów monoaminooksydazy, blokują ich metabolizm (inhibitory MAO) – jest to tzw. efekt serowy, który na skutek kumulacji tyraminy w organizmie prowadzi do niepożądanych skutków ubocznych.

Do leków tego rodzaju zaliczamy środki zawierające np. moklobemid (stosowany w terapii np. depresji atypowej), selegilinę i rasagilinę (wykorzystywane w leczeniu choroby Parkinsona) izoniazyd (zawarty w lekarstwach przeciwgruźliczych) oraz furazolidon (będący składnikiem niektórych leków przeciwbakteryjnych). Z uwagi na fakt groźnych interakcji, większość inhibitorów MAO nie jest już wykorzystywana do produkcji leków, jednak niektóre z nich nadal są stosowane jako skuteczne środki do leczenia chorób psychicznych (depresji atypowej) czy neurologicznych (choroby Parkinsona).

Nadmiar tyraminy – jak uniknąć?

W trakcie przyjmowania leków zawierających wyżej wymienione substancje, nie należy spożywać nadmiernej liczby produktów bogatych w tyraminę, gdyż może dojść do niekorzystnej dla zdrowia kumulacji aminy w organizmie, a w efekcie do wystąpienia nieprzyjemnych objawów i groźnych powikłań. Żywność oraz napoje powinny być świeże, warto unikać ich długotrwałego przechowywania. Nie zaleca się również spożywania posiłków w lokalach gastronomicznych wątpliwej jakości.

Istnieje wiele produktów o niskiej zawartości tyraminy, ale zjedzenie ich w większej liczbie może wpłynąć na ogólną podaż aminy w diecie. Dlatego osoby, które ze względów zdrowotnych są zmuszone przyjmować środki zawierające inhibitory MAO lub mają wrodzone upośledzenie wydzielanie enzymów MAO, powinny swój jadłospis skonsultować z doświadczonym dietetykiem klinicznym.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/badania-przed-dieta-co-warto-zbadac-gdy-chcemy-zaczac-diete/

Nietolerancja tyraminy

W piśmiennictwie medycznym nieczęsto pojawiają się informacje na temat izolowanej nietolerancji tyraminy – można spotkać się również z wieloma mitami na ten temat, niepopartymi wynikami badań. Znacznie częściej opisywane są wyżej wspomniane interakcje pomiędzy tą biogenną aminą a lekami, które hamują proces jej rozkładu w organizmie.

Tyramina – czym skutkuje jej nadmiar?

Nadmierna kumulacja tyraminy w organizmie może skutkować konsekwencjami zdrowotnymi, takimi jak np.:

• gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego, który w skrajnych przypadkach może prowadzić do śródczaszkowych krwawień,
• ból głowy,
• ból zamostkowy,
• tachykardia,
• wymioty, biegunka,
• zaburzenia widzenia, rozszerzenie źrenic,
• nadwrażliwość na zapachy i hałas,
• zaburzenia koncentracji, spowolnione myślenie,
• zaburzenia ruchowe,
• uczucie niepokoju,
• sztywność karku,
• nadmierne pocenie się, dreszcze,
• rzadko: śpiączka, udar, niewydolność i zawał serca.

Objawy kliniczne pojawiają się od około 30 minut do kilku godzin po spożyciu produktów zawierających tyraminę; najczęściej mijają po około 24 godzinach.