13 stycznia 2020 - Przeczytasz w 4 min
Ukąszenie przez kleszcza – co dalej?

W mediach wiele mówi się o groźnych konsekwencjach, jakie niesie za sobą ukąszenie przez kleszcza. Niestety większość z tych doniesień jest prawdziwa. Z naszych obserwacji wynika, że przynajmniej 30% kleszczy przenosi boreliozę. A to nie jedyna choroba, którą ten pajęczak może nas zainfekować.
Ukąszenie przez kleszcza – objawy
Borelioza to najczęstsza choroba przenoszona przez kleszcze. Nie leczona prowadzi do:
- uszkodzenia stawów
- uszkodzenia mięśnia sercowego
- uszkodzenia układu nerwowego
- przewlekłego, zanikowego zapalenia skóry
- zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.
Koinfekcje odkleszczowe – jakie występują?
Ponadto, kleszcze przenoszą też inne czynniki chorobotwórcze, powodujące tzw. koinfekcje odkleszczowe, takie jak:
- wirus odkleszczowego zapalenia mózgu (TBE)
- Mycoplasma pneumoniae
- Chlamydia pneumoniae
- Yersinia enterocolitica
- Babesia microti,
- Anaplasma phagocitophilum,
- Bartonella henselae,
- Bartonella Quintana
- Ehrlichia chaffeensis
Ukąszenie przez kleszcza – jak postępować?
Laboratoryjna diagnostyka boreliozy opiera się na wykrywaniu przeciwciał klasy IgM i IgG przeciw krętkom Borrelia we krwi pacjenta. Aktualnie obowiązującymi zaleceniami dotyczącymi diagnostyki boreliozy są zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych z 2018 r.
W klinicznie typowej postaci przebiegającej z rumieniem wędrującym, czyli charakterystyczną zmianą skórną pojawiającą się wokół miejsca ukąszenia, rozpoznanie choroby opiera się wyłącznie na obrazie klinicznym.
W przypadkach bez rumienia wędrującego, przebiegających np. z bólem stawów lub problemami kardiologicznymi obraz kliniczny potwierdza się wynikami badań laboratoryjnych.
Badanie przeciwciał w surowicy – badania IgM i IgG
W przypadku podejrzenia zakażenia w odstępie nie krótszym niż 3-4 tygodni od ukąszenia (optymalnie po 8 tygodniach), pacjent powinien wykonać badania przeciwciał w surowicy Borelioza IgM https://diag.pl/sklep/badania/borelioza-igm/ lub/i IgG https://diag.pl/sklep/badania/borelioza-igg/ czułą przesiewową metodą ELISA/CLIA. Ujemny wynik badania uzyskany tymi metodami uznaje się za wiarygodny i nie należy weryfikować go z użyciem innej metody. Metoda ELISA/CLIA jest bardzo czuła, co umożliwia wykrycie nawet niewielkiej ilości przeciwciał, ale nie jest w pełni swoista.
Oznacza to, że dodatni wynik badania może być spowodowany infekcją inną niż borelioza, bądź też innymi czynnikami interferującymi. Dlatego w przypadku wyniku pozytywnego lub nierozstrzygającego, konieczne jest zweryfikowanie go przez powtórzenie badania Borelioza IgM https://diag.pl/sklep/badania/borelioza-igm-met-western-blot/ lub/i IgG https://diag.pl/sklep/badania/borelioza-igg-met-western-blot/ swoistą metodą Westernblot. Ze względu na możliwość uzyskania fałszywie dodatnich wyników testów (wykrycie choroby mimo jej braku) nie należy rozpoczynać diagnostyki od wykorzystania metody Westernblot.
Test LymeDetect – innowacyjny test diagnostyki boreliozy
Do możliwie najszybszej diagnostyki boreliozy (<3tyg. od ukąszenia) wykorzystuje się innowacyjny test LymeDetect https://diag.pl/sklep/pakiety/borelioza-test-lymedetect-odpowiedz-humoralna-i-komorkowa/. Przez pomiar w surowicy stężenia interferonu ɤ produkowanego przez limfocyty T, ocenia się wczesną odpowiedź komórkową na zakażenie. Dodatkowo test obejmuje ocenę odpowiedzi humoralnej, czyli diagnostykę swoistych przeciwciał Borelioza IgM i IgG.
Test wykonywany w pierwszych 3 tygodniach od ukąszenia zwiększa o 25% czułość wykrywania boreliozy w odniesieniu do zalecanej diagnostyki choroby.
Badanie kleszcza – obecność krętków Borrelia
Istnieje także możliwość potwierdzenia obecności materiału genetycznego krętków Borrelia w kleszczu usuniętym z miejsca wkłucia Badanie kleszcza – Borrelia burgdorferi DNA met. real time PCR – Pakiety Badań – Sklep DIAGNOSTYKI – Online kupisz badania w obniżonych cenach.
W rzadkich, określonych przypadkach klinicznych, lekarz może zalecić oznaczenie materiału genetycznego krętka Borrelia we krwi, płynie stawowym lub płynie mózgowo – rdzeniowym pacjenta z użyciem zaawansowanych metod molekularnych (PCR).
Rodzaje koinfekcji boreliozy
Kleszcze poza krętkami Borrelia, odpowiedzialnymi za rozwój boreliozy mogą być nosicielami innych patogenów chorobotwórczych. Wielopatogenowe nosicielstwo kleszcza oznacza, że w konsekwencji ukąszenia w organizmie człowieka rozwinie się więcej niż jedna infekcja (np. borelioza i anaplazmoza). Obserwuje się również przypadki współwystępowania boreliozy z innymi chorobami nieprzenoszonymi przez kleszcze (np. borelioza i chlamydioza), które ze względu na występowanie objawów podobnych do boreliozy, stanowią dla lekarza duży problem diagnostyczny. W trudnych do zdiagnozowania przypadkach możliwe jest potwierdzenia toczącego się w organizmie wielopatogenowego zakażenia badaniem w kierunku koinfekcji https://diag.pl/sklep/badania/panel-koinfekcji-w-boreliozie-met-elisa-iif/
Ukąszenie kleszcza – koinfekcje
Odkleszczowe zapalenie mózgu (TBE)
- https://diag.pl/sklep/badania/tbe-wirus-kleszczowego-zapalenia-mozgu-igm-met-elisa/
- https://diag.pl/sklep/badania/tbe-wirus-kleszczowego-zapalenia-mozgu-igg-met-elisa/
- https://diag.pl/sklep/pakiety/panel-infekcji-odkleszczowych-tbev-bburgdorferi-sensu-lato-anaplasmaehrlichia-met-pcr/
Babeszjoza (Babesia microti)
Anaplazmoza (Anaplasma phagocytophilum)
- https://diag.pl/sklep/badania/anaplasma-phagocytophilum-igg-met-iif/
- https://diag.pl/sklep/badania/anaplasma-phagocytophilum-igm-met-iif/
Bartonelloza (Bartonella henselae, Bartonella quintana)
Mykoplazmoza (Mycoplasma pneumoniae)
- https://diag.pl/sklep/badania/mycoplasma-pneumoniae-igm/
- https://diag.pl/sklep/badania/mycoplasma-pneumoniae-igg/
- https://diag.pl/sklep/badania/mycoplasma-pneumoniae-dna-met-real-time-pcr-jakosciowo/
Chlamydioza (Chlamydia pneumoniae)
- https://diag.pl/sklep/badania/chlamydia-pneumoniae-igm/
- https://diag.pl/sklep/badania/chlamydia-pneumoniae-igg/
- https://diag.pl/sklep/badania/chlamydia-pneumoniae-dna-met-real-time-pcr-jakosciowo/”pneumoniae
Jersinioza (Yersinia enterocolitica)
- https://diag.pl/sklep/badania/yersinia-enterocolitica-i-pseudotuberculosis-igg-met-elisa/
- https://diag.pl/sklep/badania/yersinia-enterocolitica-i-pseudotuberculosis-igg-met-elisa/”enterocolitica
Parwowiroza (Parvowirus B19)
W usuniętym z miejsca ukąszenia kleszczu można potwierdzić obecność krętków Borrelia, ale także innych patogenów odpowiedzialnych za koinfekcje https://diag.pl/sklep/pakiety/panel-infekcji-odkleszczowych-tbev-bburgdorferi-sensu-lato-anaplasmaehrlichia-met-pcr/. Świadomość pacjenta dotycząca nosicielstwa chorób przez wyizolowanego kleszcza, zwiększa znacznie jego czujność na ewentualne wystąpienie szczególnie niespecyficznych, bardzo subtelnych objawów, świadczących o możliwym toczącym się zakażeniu oraz pomaga w podjęciu decyzji o dalszej diagnostyce chorób.
Wszystkie choroby przenoszone przez kleszcze mogą być poważnym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia. Choroby odkleszczowe i koinfekcje boreliozy są szczególnie niebezpieczne w przypadku osób o obniżonej oporności: nosicieli HIV, chorych na AIDS, w leczeniu immunosupresyjnym, osób starszych i dzieci, zwłaszcza w przypadku zbyt późnego włączenia terapii.
UWAGA! W przypadku badań serologicznych (badanie przeciwciał), należy pamiętać o zjawisku okienka serologicznego. Przeciwciała skierowane przeciwko danemu patogenowi mogą pojawić się dopiero 2-4 tygodnie od zainfekowania, dlatego w optymalnym czasem na wykonanie badań serologicznych, także w przypadku diagnostyki boreliozy i innych chorób odkleszczowych, jest okres około 8 tygodni po ukąszeniu. Czytaj również artykuł Uwaga kleszcz