Wakacyjna wizyta na basenie a uczulenie na chlor

Uczulenie na chlor daje przede wszystkim dolegliwości skórne. Towarzyszą mu takie objawy, jak: pieczenie, zaczerwienienie, świąd. W jaki sposób ustrzec się przed nimi? Osoby uczulone na chlor powinny unikać kąpieli w basenach z chlorowaną wodą. Leczenie opiera się przede wszystkim na odpowiedniej pielęgnacji skóry.

Zabawy w basenie to jedna z częstszych aktywności w czasie wakacji. Pluskanie się w wodzie w upalny dzień zapewnia wiele przyjemności. Wyjątkiem są osoby uczulone na chlor. W ich przypadku korzystanie z tej formy relaksu wiąże się z nieprzyjemnymi dolegliwościami. Sprawdź, jakie są objawy uczulenia na chlor i w jaki sposób można uniknąć ich powstania.

Alergia na chlor w wodzie – czy jest możliwa?

Chlor to gaz cięższy od powietrza, o silnym, duszącym zapachu, należący do substancji niebezpiecznych, który jednocześnie ma wszechstronne zastosowanie. Wykorzystywany jest przede wszystkim jako środek dezynfekcyjny – wykazuje dużą skuteczność w likwidacji chorobotwórczych patogenów, używany jest do oczyszczania ścieków czy uzdatniania wody. U części osób po kontakcie z chlorowaną wodą pojawiają się objawy skórne, a niekiedy i inne dolegliwości. Dlaczego? Okazuje się, że osoby te zmagają się z nadwrażliwością na chlor. Przypadłość powszechnie nazywana jest uczuleniem na chlor. Podkreślić trzeba, że jest to błędne określenie, omawiany pierwiastek nie posiada właściwości charakterystycznych dla alergenu, a mechanizm uczulenia nie odpowiada mechanizmowi typowej alergii.

W jaki sposób chlor z wody może wniknąć do organizmu?

Chlor może wniknąć do organizmu różnymi drogami. Przede wszystkim przedostaje się przez skórę. Może również przedostać się do wnętrza ciała przez oczy i drogi oddechowe. W sposób szczególny objawy uczulenia na chlor pojawiają się po kontakcie z wodą basenową, w której znajduje się jego duże stężenie. Nasilenie dolegliwości będzie mniejsze w przypadku korzystania z domowych źródeł wody. Uczulenie na chlor może rozwinąć się u każdego – zarówno u małych dzieci, jak i u osób dorosłych.

Uczulenie na chlor – jak szybko pojawiają się objawy?

To, jak szybko pojawią się objawy uczulenia na chlor, jest kwestią indywidualną. Wiele zależy od stopnia stężenia tego pierwiastka w wodzie – im będzie on większym, tym dolegliwości nie tylko okażą się cięższe, ale i rozwiną się szybciej. U niektórych osób z „alergią” na chlor nieprzyjemne odczucia występują już w czasie korzystania z wody. Są to zazwyczaj katar i zmiany skórne.

Jakie są objawy uczulenia na chlor?

Najczęściej obserwowanymi objawami „alergii” na chlor są zmiany skórne. U części osób rozwija się świąd, delikatne zaczerwienienie, niewielka pokrzywka. Niekiedy objawy są poważniejsze. Skóra staje się podrażniona, pomarszczona, sucha, łuszczy się i piecze. Pojawia się wysypka, która wyzwala odruch drapania, a to dodatkowo podrażnia skórę i wiąże się z ryzykiem jej uszkodzenia. Powstałe w ten sposób otarcia sprzyjają nadkażeniom bakteryjnym i rozwojowi stanu zapalnego.

Dolegliwości skórne to niejedyne objawy, jakie mogą towarzyszyć uczuleniu na chlor. Przypadłość ta może powodować podrażnienie błon śluzowych nosa, oczu, gardła. W konsekwencji obserwuje się takie objawy, jak: suchy kaszel, chrypka, trudności w mówieniu, wodnisty katar. W następstwie podrażnienia układu oddechowego występują: ból i ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech, problemy z oddychaniem oraz duszność. Chorzy mogą mieć podrażnione, zaczerwienione, załzawione oczy.

U osób z „alergią” na chlor mogą rozwinąć się bóle i zawroty głowy oraz objawy ze strony układu pokarmowego, w tym zwłaszcza: ból brzucha, wymioty, nudności. Wszystko to sprawia, że osoby wrażliwe  na chlor muszą uważać nie tylko w czasie wakacyjnego odpoczynku nad basenem, ale i na co dzień. Objawy uczulenia na chlor ograniczają ich funkcjonowanie.

Uczulenie na chlor, a może na wodę lub miejscowa reakcja alergiczna na kosmetyki?

Z uwagi na podobny obraz kliniczny uczulenie na chlor powinno być różnicowane z bardzo rzadkim  uczuleniem na wodę (czysta H₂O) – pokrzywką wodną (łac. aquagenic urticaria) oraz z miejscową reakcją alergiczną, jaka rozwinąć się może w wyniku kontaktu z kosmetykami do pielęgnacji ciała. Do odróżnienia uczulenia na wodę od nadwrażliwości na inne substancje (w tym substancje rozpuszczalne w wodzie) pomocny okazuje się test z wodą destylowaną. Wystarczy polać na niewielką ilość czystej skóry wodę destylowaną, która pozbawiona jest pierwiastków, takich jak chlor. Pojawienie się objawów oznacza wrażliwość na wodę. Do odróżnienia miejscowej kontaktowej reakcji na chlor od reakcji (nadwrażliwości) na inne substancje można zastosować tzw. próby prowokacyjne. Polegają ekspozycji skóry  na niewielkie ilości substancji, podejrzewanych o wywołanie reakcji alergicznej (test płatkowy). Jeżeli nie ma objawów skórnych po kontakcie z nimi, nadwrażliwość najpewniej dotyczy chloru w chlorowanej wodzie.

Uczulenie na chlor – jak leczyć?

Leczenie „alergii” na chlor skupia się zwłaszcza na ograniczeniu kontaktu z wodą chlorowaną. Czy jest to możliwe, skoro chlor znajduje się w wodzie płynącej nawet w rurach naszych domów? Ależ owszem. Aby zmniejszyć narażenie na ten pierwiastek, zaleca się korzystanie z filtrów oczyszczających. Innym rozwiązaniem jest zamontowanie systemów oczyszczających wodę domową. Osoby z uczuleniem na chlor w celu zmniejszenia objawów skórnych, zanim wejdą pod wodę, powinny aplikować na ciało kosmetyki na bazie oleju, które ograniczają wnikanie chloru dzięki tworzeniu ochronnej powłoki.

W przypadku „alergii” na chlor niewskazane jest uczęszczanie na basen, korzystanie z kurtyn wodnych, jacuzzi itp. Miłośnicy pływania mogą wybrać się na pływalnie, gdzie woda jest ozonowana, ewentualnie ozonowana i chlorowana, stąd poziom chloru jest znacznie mniejszy, niż gdyby była tylko chlorowana. Po skorzystaniu z pływalni ciało powinno się spłukać pod prysznicem.

Jak wcześniej wspomniano, chlor nie jest alergenem w ścisłym tego słowa znaczeniu, stąd w leczeniu uczulenia na chlor nie  stosuje się swoistej immunoterapii alergii , czyli odczulania. Na chorą skórę lekarz zalecić może maści sterydowe. W łagodzeniu objawów pomocne są leki antyhistaminowe. Uciążliwy świąd i pieczenie zmniejszą emolienty lub żel aloesowy.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

1. M. Bożym, M. Wzorek, I. Kłosok-Bazan, Stopień narażenia korzystających z pływalni na działanie wybranych toksycznych produktów dezynfekcji wody, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2017, nr 1, s. 55–64.
2. W. Mędrala, Podstawy alergologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006.
3. K. Sitarek, Chlor. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego, „Podstawy i Metody Ocen Środowiska Pracy” 2008, t. 1, nr 55, s. 73–95.
4. J. Szepietowski, A. Reich, Świąd – patomechanizm, klinika, leczenie, TerMedia, Poznań 2010.