Wyprysk pieniążkowaty – przyczyny i domowe sposoby radzenia sobie

Wyprysk pieniążkowaty to przewlekła choroba skóry, która objawia się wypukłymi, okrągłymi plamami na skórze przypominającymi monetę. Zmiany swędzą, a czasami wydziela się z nich przeźroczysty płyn, który może zasychać i tworzyć strupy. Choroba zazwyczaj dobrze reaguje na leczenie, ale niestety może nawracać. Przeczytaj poniższy artykuł, aby dowiedzieć się, jak zapobiegać i łagodzić zaostrzenia wyprysku pieniążkowatego.

Wyprysk pieniążkowaty – czym jest?

Wyprysk pieniążkowaty (rumień pieniążkowaty, liszaj pieniążkowaty, łac. eczema nummulare) to odmiana wyprysku kontaktowego. Charakteryzuje się okrągłymi ogniskami zapalnymi, które mogą być rozsiane w różnych miejscach ciała. Zmiany wykazują tendencję do sączenia się i tworzenia strupów. Plamy mogą utrzymywać się przez wiele tygodni, a zaostrzenia mogą powtarzać się przez długi czas.

Jakie są objawy wyprysku pieniążkowatego?

Zmiany skórne spowodowane liszajem pieniążkowatym zazwyczaj pojawiają się na ramionach, nogach, dłoniach lub tułowiu. Wczesne objawy to małe pęcherzyki, które z czasem mogą się połączyć, tworząc kształt monety o rozmiarze od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Często z pęcherzyków wycieka przeźroczysty płyn, który następnie zmienia się w zaschnięty strup. Plamki mogą być suche, popękane i łuszczyć się. Czasami środek strupa pokrywającego wyprysk złuszcza się, pozostawiając pierścień przebarwionej skóry, który można pomylić z grzybicą. Typowy jest intensywny świąd. Skóra może także piec lub szczypać. Kolor zmian może się różnić, w zależności od odcienia skóry. Mogą one być różowe, czerwone lub brązowe.

Wyprysk pieniążkowaty może dotknąć każdego, ale najczęstszy jest u:

• kobiet w wieku od 15 do 25 lat,
• mężczyzn w wieku od 50 do 65 lat.

Wyprysk pieniążkowaty a grzybica

Zarówno grzybica, jak i rumień pieniążkowaty wywołują okrągłe, bardzo podobne zmiany na skórze, jednak przyczyny i leczenie tych schorzeń są różne. Grzybica jest zakaźnym zapaleniem, a wyprysk pieniążkowaty skóry to rodzaj egzemy. Grzybica zazwyczaj pojawia się jako jedna lub dwie plamy na skórze, a wyprysk pieniążkowaty powoduje zmiany bardziej rozsiane. Jednak odróżnienie tych chorób jest trudne i należy skorzystać z konsultacji dermatologicznej.

Wyprysk pieniążkowaty – przyczyny

Naukowcy nie są pewni, jaki jest dokładny mechanizm powstawania zmian w wyprysku pieniążkowatym. Jedną z możliwych przyczyn jest osłabienie bariery skórnej skóry przesuszonej w stosunku do działania substancji mających z nią kontakt. Może to spowodować podrażnienie skóry przez wcześniej nieszkodliwą substancję, taką jak mydło. Ważne jest, aby uważnie przyjrzeć się wszystkim substancjom chemicznym zawartym w stosowanych kosmetykach i przyborach toaletowych.  U niektórych osób cierpiących na liszaj pieniążkowaty występuje również wyprysk atopowy.

Wśród przyczyn rumienia pieniążkowatego wymienia się:

• alergie,
• ekspozycję na szorstkie tkaniny (np. wełnę),
• bardzo suchą skórę i suche powietrze,
• częste kąpiele lub prysznice w gorącej wodzie,
• obrażenia, takie jak oparzenie, zadrapanie lub ukąszenie owada,
• użycie wysuszających mydeł.

Czy rumień pieniążkowaty jest wywołany przez stres?

Stres nie przyczynia się bezpośrednio do powstania wyprysku, jednak niektóre badania wskazują, że może powodować zaostrzenie jego przebiegu.

Czy liszaj pieniążkowaty jest zaraźliwy?

Rumień pieniążkowaty nie jest zaraźliwy i nie można przenieść go na inną osobę.

Jak wygląda diagnostyka wyprysku pieniążkowatego?

W celu diagnozy warto odwiedzić dermatologa – lekarza specjalizującego się w chorobach skórnych. Dermatolog jest w stanie rozróżnić plamy towarzyszące grzybicy, łuszczycy, atopowemu zapaleniu skóry, wypryskowi pieniążkowatemu i innym rodzajom zmian skórnych. Konieczne może być wykonanie testów alergologicznych, pobranie zeskrobin ze zmian i badanie mikroskopowe w celu wykluczenia grzybicy lub wykonanie preparatu histopatologicznego pobranego fragmentu skóry.

Wyprysk pieniążkowaty – leczenie

Leczenie ma na celu:

• wyleczenie lub zapobieganie nadkażeniom zmian (antybiotyki);
• łagodzenie objawów (np. przyjmowanie leków przeciwhistaminowych w celu złagodzenia swędzenia i dyskomfortu);
• przywrócenie naturalnej bariery skórnej i nawilżenia skóry, dla zapobieżenia przyszłym zaostrzeniom (ważnym składnikiem pielęgnacji są emolienty – środki, które odbudowują płaszcz hydrolipidowy naskórka – na ogół tłuszcze roślinne: olej macadamia, olej canola, masło shea, oliwa z oliwek).

W przypadku uporczywych objawów lekarz może zalecić leki miejscowe w postaci kremów lub maści stosowanych na zmienioną skórę, zawierające:

• kortykosteroidy,
• antybiotyki,
• leki immunosupresyjne (np. takrolimus).

Osobom, które mają zmienioną znaczną powierzchnię skóry lekarz może zalecić terapię światłem ultrafioletowym – dwa do trzech razy w tygodniu lub doustne kortykosteroidy.

Wyprysk pieniążkowaty – domowe sposoby

W celu zmniejszenia ryzyka zaostrzeń choroby stosuj wymienione poniżej, uniwersalne, strategie pielęgnacyjne:

• unikanie produktów do pielęgnacji skóry i detergentów do prania zawierających substancje zapachowe lub barwniki;
• unikanie obcisłej odzieży i drażniących tkanin;
• środki nawilżające skórę, nakładane na skórę wilgotną po kąpieli lub prysznicu;
• zapobieganie otarciom skóry;
• krótkie (pięciominutowe), letnie prysznice;
• unikanie gorących kąpieli;
• stosowanie łagodnych środków myjących zawierających substancje nawilżające,
• unikanie stosowania szorstkich ręczników lub gąbek; 
• techniki relaksacyjne, minimalizujące stres, który może przyczyniać się do zaostrzeń;

Oto kilka przepisów na domowe środki nawilżające skórę, bez zapachu, które zawierają emolienty:

• Masło shea i olej kokosowy

Składniki:

– 1/4 szklanki masła shea,

– 1/4 szklanki oleju kokosowego.

Instrukcja przygotowanie i stosowania:

1. W małym rondelku połącz masło shea i olej kokosowy.

2. Podgrzewaj na małym ogniu, mieszając, aż masło shea się rozpuści i składniki się połączą. 

3. Zdejmij z ognia i pozostaw do ostygnięcia.

4. Gdy mieszanina zacznie lekko tężeć, przelej do słoiczka.

5. Używaj jako naturalny krem nawilżający.

• Olej jojoba i olej migdałowy

Składniki:

– 1/4 szklanki oleju jojoba,

– 1/4 szklanki oleju migdałowego.

Instrukcja przygotowanie i stosowania:

1. Wlej olej jojoba i olej migdałowy do butelki z atomizerem.

2. Wstrząśnij, aby składniki się połączyły.

3. Spryskuj skórę po kąpieli lub prysznicu, gdy jest jeszcze lekko wilgotna, aby zatrzymać wilgoć.

• Mleko kokosowe i gliceryna roślinna

Składniki:

– 1/4 szklanki mleka kokosowego,

– 1 łyżka gliceryny roślinnej.

Instrukcja przygotowanie i stosowania:

1. W małej miseczce połącz mleko kokosowe z gliceryną roślinną.

2. Mieszaj, aż składniki się dobrze połączą.

3. Przechowuj w butelce z dozownikiem.

4. Używaj po kąpieli lub prysznicu, delikatnie wmasowując w wilgotną skórę.

Preparaty przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, w chłodnym i suchym miejscu, aby zachować ich świeżość i skuteczność.

Perspektywy/prognoza

Proces gojenia się wyprysku pieniążkowatego zazwyczaj trwa od jednego do kilku tygodni. Plamy rozjaśniają się i znikają. Jednakże liszaj pieniążkowaty jest schorzeniem przewlekłym, co oznacza, że po udanym leczeniu mogą wystąpić dodatkowe epizody. Możesz doświadczyć zaostrzeń co kilka miesięcy lub lat.

Wyprysk pieniążkowaty – kiedy pilnie zgłosić się do lekarza?

Podczas leczenia pilnie skontaktuj się z lekarzem w przypadku wystąpienia objawów infekcji, takich jak:

• odczuwanie bólu lub tkliwości na, lub w pobliżu zmienionych obszarów;
• czerwone lub brązowe smugi na skórze w pobliżu zmian;
• obrzęk;
• żółty mętny płyn sączący się ze zmian, wskazujący na nadkażenie i obecność ropy;
• gorączka lub dreszcze.

Dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz