Przygotowanie do badań kału
JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO BADAŃ PARAZYTOLOGICZNYCH?
Badanie powinno być wykonywane przed rozpoczęciem leczenia lub po upływie 1-3 tygodni po zakończeniu stosowania leków, chyba że terapia antybiotykowa nie przynosi efektu i lekarz zalecił przeprowadzenie badania w trakcie leczenia – po stosowne informacje należy się zwrócić do lekarza prowadzącego lub punktu pobrań materiału.
- Odbytych podróży w krajach tropikalnych.
- Aktualnych dolegliwości: np. biegunki.
- Przebytych/aktualnej terapii: antybiotykami, lekami przeciwpasożytniczymi jakie, kiedy, jak długo.
- Kał do badania powinien być pobrany trzykrotnie w okresie 10 dni (próbki powinny być pobierane w odstępach 2-3 dniowych),
- Kompletne badanie w kierunku pasożytów jelitowych to kał wraz z wymazem,
- Badanie w kierunku antygenu cyst Giardia lamblia metodą immunoenzymatyczną można wykonać w jednej próbce.
- Zalecane jest wykonanie wymazu okołoodbytniczego pobranego metodą Grahama (przylepcem z taśmy klejącej),
- W przypadku wyniku ujemnego, badanie należy powtarzać trzykrotnie w odstępach 3-5 dniowych.
- Kał powinien być pobierany nawet sześciokrotnie w okresie 14 dni.
- Po powrocie z obszarów tropikalnych kał powinien być pobierany czterokrotnie, przy czym materiał do ostatniego badania powinien być pobierany po przyjęciu środków przeczyszczających.
POBRANIE I TRANSPORT PRÓBKI KAŁU DO BADAŃ W KIERUNKU PASOŻYTÓW JELITOWYCH
- Za pomocą łopatki znajdującej się w plastikowym pojemniku do kału (do nabycia w aptece) pobrać z kilku miejsc stolca porcję kału w ilości ok. 1/3 pojemnika. Kał nie powinien kontaktować się z wodą, moczem lub detergentami.
- W badaniu na obecność jaj pasożytów w kale zaleca się badanie trzech próbek pobieranych w okresie 10 dni w odstępach 2-3 dniowych,
- Kompletne badanie w kierunku pasożytów jelitowych to kał + wymaz,
- Badanie w kierunku antygenu cyst Giardia lamblia metodą immunoenzymatyczną można wykonać z jednej próbki.
- Pobierając próbkę należy zwracać uwagę na obecność w stolcu członów tasiemca, dojrzałych postaci glisty ludzkiej, włosogłówki, owsików bądź podejrzanych struktur, mogących być fragmentami ciała pasożytów i umieścić je w osobnym pojemniku z niewielką ilością wody.
- Pojemnik dokładnie zamknąć, opisać imieniem i nazwiskiem badanego i datą pobrania. Pojemnik umieścić w foliowym woreczku.
- Pobraną próbkę dostarczyć do laboratorium. Dopuszczone jest przechowywanie próbki w temperaturze chłodziarki (2 – 8 st. C) przez okres do 24h.
Pobieranie materiału w kierunku owsicy:
Materiał pobierać rano przed wykonaniem wszelkich czynności higieniczno-fizjologicznych. Rozsunąć jedną ręką pośladki i przykleić taśmę klejącą na 5 sekund do fałd odbytu. Następnie taśmę odkleić i przykleić do otrzymanego szkiełka podstawowego.

POBIERANIE KAŁU DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH
Próbka kału powinna być pobierana jak najwcześniej od wystąpienia objawów biegunki, jeszcze przed rozpoczęciem leczenia przeciwdrobnoustrojowego. W okresie nawrotu biegunki pobrania należy dokonać natychmiast, nie czekając na uformowanie się stolca. Bez względu na wielkość próbki należy pamiętać, aby do badania kał był pobierany z kilku miejsc, szczególnie zawierających materiał patologiczny: śluz, krew lub ropę.
POBIERANIE KAŁU NA POSIEW
Pobieranie próbek kału do pojemnika:
- Przed pobraniem próbki kału należy całkowicie opróżnić pęcherz moczowy.
- Przygotować jałowy, plastikowy pojemnik z nakrętką i łopatką (do nabycia w aptece).
- Oddać kał do jednorazowego jałowego pojemnika.
- Za pomocą łopatki z jałowego pojemnika transportowego, pobrać próbkę wielkości orzecha laskowego (w przypadku kału płynnego 2-3 ml) i umieścić ją w pojemniku.
- Pojemnik szczelnie zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniem, opisać imieniem i nazwiskiem zgodnie ze skierowaniem, włożyć do woreczka foliowego – woreczek zawiązać.
- Przechowywać i transportować w temperaturze pokojowej, dostarczyć do laboratorium w ciągu 2-3 godzin.
- Gdy to niemożliwe, materiał przechowywać w temperaturze chłodziarki (2 – 8 st. C) i dostarczać w czasie nie dłuższym niż 24 godziny od pobrania.
- W przypadku dłuższego czasu transportu – kał pobierać na podłoże transportowe i dostarczać do laboratorium, utrzymując temperaturę pokojową, do 48 godzin (wskazane jest jednak zachowanie 24 godzin) od pobrania.
Pobieranie próbek kału na podłoże transportowe
- Postępować zgodnie z punktami 1-3 (powyżej).
- Próbki kału przenieść na podłoże transportowe Amiesa:
- jałową wymazówką pobierać kał z kilku miejsc,
- zanurzyć wacik wymazówki w materiale kałowym, obrócić kilkakrotnie wymazówką,
- przenieść wymazówkę z pobranym materiałem do probówki z podłożem transportowym (probówka z żelem).
- Podłoże transportowe szczelnie zamknąć, opisać imieniem i nazwiskiem.
- Dostarczać do laboratorium do 72 godzin od pobrania, przechowując i transportując w temperaturze pokojowej.
UWAGA ! W celu zwiększenia wykrywalności czynnika etiologicznego (patogenu) i pewniejszego rozpoznania choroby, zaleca się 2-3 krotne pobieranie materiału w kolejnych dniach.
BADANIE W KIERUNKU NOSICIELSTWA PAŁECZEK SALMONELLA/SHIGELLA DO CELÓW SANITARNOEPIDEMIOLOGICZNYCH (Uzupełnianie książeczek):
- Pobierać trzy porcje kału, z trzech różnych wypróżnień, w ciągu trzech kolejnych dni.
- Kał oddawać do jednorazowego jałowego pojemnika.
- Dalej postępować zgodnie z punktami 4-7 (patrz: Pobieranie próbek kału do pojemnika).
UWAGA: Pobieranie i transport materiału można realizować również według jednego z dwóch poniższych schematów:
- Próbki kału z kolejnych 2 dni mogą być dostarczone jednocześnie, nie później, niż w ciągu 48 godzin od pobrania pierwszej próbki, trzecia próbka pobrana i dostarczona w kolejnym dniu. Próbki do momentu dostarczenia do laboratorium należy przechowywać w warunkach chłodniczych.
- W przypadku braku możliwości pobierania próbek codziennie możliwe jest pobranie i dostarczenie wymazów z kału w pojedynczych dniach, jednakże pobranie kolejnych próbek musi mieć miejsce w okresie czasu nie dłuższym niż 7 dni od daty przekazania pierwszej próbki.
BADANIE W KIERUNKU ROTA/ ADENOWIRUSÓW, NOROWIRUSÓW ORAZ ANTYGENU GDH I TOKSYNY A I B CLOSTRIDIUM DIFFICILE
- Pobierać kał zgodnie z punktami 1-3 (patrz: Pobieranie próbek kału do pojemnika).
- Pobierać z masy kałowej próbkę kału w ilości 2-3 ml lub ok. 2 g i przenieść do jałowego pojemnika; nie jest wskazane badanie stolca uformowanego.
- Pojemnik szczelnie zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniem, opisać imieniem i nazwiskiem zgodnie ze skierowaniem, włożyć do woreczka foliowego – woreczek zawiązać.
- Dostarczać do laboratorium w temperaturze pokojowej w ciągu 2-3 godzin.
- Jeżeli jest to niemożliwe, materiał przechowywać w chłodziarce (2 – 8 st. C) i dostarczać w czasie nie dłuższym niż 24 godziny od pobrania.
- Największa wykrywalność wirusów w kale (od wystąpienia objawów): adenowirusy 3-13 dni, norowirusy 25-72 godziny, rotawirusy 3-5 dni.