APTT

APTT (czas częściowej tromboplastyny po aktywacji)  służy do oceny aktywności czynników wewnątrzpochodnej drogi aktywacji układu krzepnięcia (czynniki: XII, XI, X, IX, VIII, V, II, fibrynogen, wielkocząsteczkowy kininogen oraz prekalikreina). Jest badaniem wykorzystywanym do monitorowania leczenia heparyną niefrakcjonowaną, przydatnym  w diagnostyce przyczyn krwawień i nadkrzepliwości związanych z niedoborami i zaburzeniami funkcji czynników krzepnięcia,  np. niedoboru czynnika VIII (hemofilia A), niedoboru czynnika IX (hemofilia B) czy niedoboru czynnika XI (hemofialia C), wtórnego niedoboru czynnika VIII (choroby von Willebranda).  APTT jest wykorzystywany w przesiewowej diagnostyce obecności antykoagulantu toczniowego (przedłużony czas APTT in vitro) i diagnostyce zespołu rozsianego wykrzepiania  wewnątrznaczyniowego (z ang. DIC).

Przedłużony czas APTT: niedobory czynników wewnątrzpochodnej drogi aktywacji układu krzepnięcia, hemofilia A i B, choroba von Willebranda, leczenie heparyną niefrakcjonowaną, antykoagulant tocznia, DIC, leczenie doustnymi antykoagulantami.
Skrócony czas APTT: aktywacja krzepnięcia.

Lipemia, wysoka bilirubina, hemoliza, doustne antykoagulanty, heparyna niefrakcjonowana.

Badanie APTT to jeden z podstawowych testów laboratoryjnych, które wykorzystywane są do diagnozowania różnego typu zaburzeń krzepnięcia krwi. Podczas badania APTT mierzony jest czas potrzebny do wytworzenia skrzepu. Właściwy przebieg procesów biochemicznych warunkujących krzepnięcie jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu krwionośnego oraz całego organizmu. Na czym dokładnie polega badanie APTT, kiedy należy wykonać badanie APTT oraz o czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki badania APTT?

Badanie APTT, czyli czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (activated partial thromboplastin time) to test laboratoryjny przeprowadzany w próbce krwi żylnej pacjenta. Badanie to polega na pomiarze czasu, który potrzebny jest do skrzepnięcia osocza osoby badanej. Parametr ten wykorzystuje się do oceny aktywności czynników krzepnięcia I (fibrynogenu), II (protrombiny), V, VIII, IX, X, XI oraz XII. Dzięki temu test ten pozwala na pośrednią ocenę aktywności czynników uczestniczących zarówno w zewnątrzpochodnej, jak i wewnątrzpochodnej drodze krzepnięcia. Ze względu na wykorzystywane laboratoryjnie odczynniki badanie to dawniej bywało określane jako „czas kaolinowo-kefalinowy”.

Badanie APTT stanowi jeden z najważniejszych testów wykonywanych w celu oceny skuteczności procesów krzepnięcia krwi. Test ten może zostać zlecony zarówno w przebiegu diagnozowania wrodzonych zaburzeń krzepliwości, jak i w celu monitorowania leczenia z wykorzystaniem określonych leków wpływających na procesy formowania skrzepów krwi. Na występowanie zaburzeń krzepliwości krwi może wskazywać szereg objawów, których nasilenie zależne jest od dokładnego rodzaju nieprawidłowości prowadzącej do rozwoju zmian chorobowych.

Warto pamiętać, że w większości przypadków proces diagnostyczny wymaga przeprowadzenia kilku badań laboratoryjnych oraz zestawienia ich rezultatów z szerszym obrazem klinicznym. Z tego powodu przed wykonaniem badania APTT warto skonsultować się z lekarzem, który zaplanuje optymalny zakres diagnostyki oraz będzie w stanie zinterpretować wyniki i poprowadzić dalsze leczenie pacjenta.

Przeprowadzenie badania APTT zalecane jest w przypadku podejrzenia występowania zaburzeń krzepliwości krwi. Omawiany test diagnostyczny będzie w stanie wykryć zarówno obniżenie aktywności procesów krzepnięcia krwi, jak i ich zbyt duże nasilenie (czyli tzw. nadkrzepliwość). Zarówno zbyt słabe, jak i zbyt intensywne krzepnięcie krwi może stanowić znaczące zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.

Krzepnięcie krwi to skomplikowany proces biochemiczny, w którym uczestniczy wiele czynników i substancji. Dzięki prawidłowemu krzepnięciu organizm jest w stanie zabezpieczać się przed utratą krwi w przypadku różnego typu urazów i zranień. Głównym celem procesu krzepnięcia jest uformowanie skrzepu, który będzie w stanie bezpośrednio zatamować powstałe w wyniku uszkodzenia krwawienie. Dla prawidłowego działania tego mechanizmu niezbędne jest utrzymywanie prawidłowych ilości poszczególnych czynników krzepnięcia. Niedobory poszczególnych czynników w sposób istotny mogą zaburzać przebieg formowania skrzepu oraz prowadzić do wydłużonych czasów krwawień. Dzięki wykonaniu badania APTT możliwe jest wykrycie tych nieprawidłowości oraz wdrożenie stosownego postępowania medycznego.

Najczęstsze wskazania do oznaczenia parametru APTT obejmują:

• Diagnozowanie wrodzonych oraz nabytych skaz krwotocznych,
• Monitorowanie leczenia przeciwkrzepliwego, m.in. z wykorzystaniem heparyny niefrakcjonowanej,
• Diagnostyka poszczególnych stanów nadkrzepliwości.

Poza diagnozowaniem opisanych powyżej schorzeń badanie APTT przeprowadzane jest także rutynowo przed zabiegami operacyjnymi w celu oceny ryzyka nadmiernego krwawienia oraz kwalifikacji pacjenta do interwencji chirurgicznej.

Przeprowadzenie badania APTT ma szczególne znaczenie w czasie ciąży. Obniżone wartości APTT mogą wskazywać na zwiększoną skłonność do krwawienia, co może prowadzić do wystąpienia niebezpiecznych powikłań zdrowotnych – zarówno dla matki, jak i jej dziecka. Badanie to powinno także zostać wykonane przed przeprowadzeniem planowanego cięcia cesarskiego, jako że jest to procedura chirurgiczna związana z koniecznością dosyć rozległego naruszenia ciągłości tkanek.

Różnego typu skazy krwotoczne często prezentują podobny zestaw objawów. Na ich występowanie mogą wskazywać m.in. dolegliwości takie jak:

• Samoistne krwawienia, np. z nosa lub dróg rodnych,
• Pojawianie się charakterystycznych wybroczyn na skórze,
• Zwiększona tendencja do powstawania siniaków, nawet przy urazach niskoenergetycznych,
• Przedłużony czas krwawienia w przypadku urazu naruszającego ciągłość skóry.

Badanie APTT nie wymaga szczególnego przygotowania. Test ten przeprowadzany jest w próbce krwi żylnej, która najczęściej pobierana jest z naczynia podskórnego w okolicy dołu łokciowego.

Każde laboratorium diagnostyczne może wykorzystywać nieznacznie różniące się metody laboratoryjne do przeprowadzania poszczególnych testów. Z tego powodu w celu interpretacji wyników badania APTT należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem referencyjnym, który umieszczany jest na wydawanej pacjentowi dokumentacji.

Podwyższone APTT (określane także jako APTT wysokie) oznacza, że czas potrzebny na uformowanie skrzepu jest dłuższy niż przyjęta wartość referencyjna. Oznacza to, że proces krzepnięcia nie zachodzi z wystarczającą skutecznością. Przyczyną tego zjawiska mogą być m.in. niedobory poszczególnych czynników krzepnięcia w przebiegu wrodzonych skaz krwotocznych lub też inne zaburzenia funkcjonowania organizmu, takie jak m.in.:

• Schorzenia prowadzące do zaburzeń pracy wątroby,
• Zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC),
• Choroby autoimmunologiczne, takie jak np. toczeń rumieniowaty układowy,
• Niedobór witaminy K,
• Zaburzenia krzepnięcia po intensywnych przetoczeniach krwi.

APTT niskie oznacza, że skrzep krwi powstaje zbyt szybko. Wskazuje to na nadmierną krzepliwość krwi, co także jest zjawiskiem niepożądanym, związanym ze zwiększonym ryzykiem rozwoju różnego typu powikłań zakrzepowo-zatorowych.

Skrócony czas krzepliwości krwi może być obserwowany m.in. w przebiegu niektórych chorób takich jak RZS (reumatoidalne zapalenie stawów), nasilone stany zapalne jelit lub określone choroby nowotworowe. Warto jednak zauważyć, że w większości przypadków skrócone APTT nie posiada zbyt dużej wartości diagnostycznej i konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań w celu potwierdzenia lub wykluczenia występowania poszczególnych jednostek chorobowych.