tlo strony pacjenta
Znajdź badanie, pakiet lub artykuł

ASO, ilościowo

Kod badania: 65Kod ICD: U75

Kategoria badań

Badania podstawowe i biochemiczne

Infekcje

Ogólnopolski czas oczekiwania na wynik 1-2 dni.

Opis badania

ASO, ilościowo. Diagnostyka serologiczna zakażeń i innych stanów chorobowych wywołanych przez Streptococcus pyogenes (S. pyogenes).

Więcej informacji

 

ASO, ilościowo. Pomiar ASO (antystreptolizyny O) jest przydatny w ustaleniu, czy objawy chorobowe spowodowane są zakażeniem Streptococcus pyogenes. Zakażenie S. pyogenes jest jedną z najczęstszych przyczyn m.in. ostrego zapalenia gardła, zakażeń skóry, zapalenia migdałków (anginy), zapalenia płuc i szkarlatyny,  ponadto 10 spośród  80 serotypów paciorkowca ma właściwości reumatogenne. Badanie polega na pomiarze stężenia (miana)  przeciwciał ASO – antystreptolizyny O.  Są to przeciwciała swoiste dla egzotoksyny  O wytwarzanej w dużej ilości przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A (w skrócie: PBHGA). ASO  pojawiają się w surowicy już 1 do 3 tygodni po zakażeniu paciorkowcem,  a najwyższe ich stężenie odnotowuje się w 3 do 6 tygodnia po zakażeniu. Streptolizyna O, toksyna  działaniu hemolitycznym  i cytotoksycznym,   ułatwia rozprzestrzenianie się paciorkowca w zaatakowanym organizmie. Test jest szczególnie przydatny w diagnostyce ostrego zapalenia wsierdzia, streptokokowego szoku toksycznego, ostrej gorączki reumatycznej i ostrego zapalenia kłębuszkowego nerek. Czułość kliniczna badania  wynosi 50-80%.  Około 20%  chorych nie jest zdolnych do wytwarzania ASO  w  mierzalnej ilości,  a około 5% zdrowych ludzi ma miano ASO stale podwyższone.  W przypadku zakażenia  błon śluzowych zaleca się wykonanie wymazu mikrobiologicznego.  Podstawę do rozpoznania  zakażenia S. pyogenes  stanowi stwierdzenie wysokiego stężenia ASO  lub jego znacznego wzrostu. W przypadku objawów klinicznych, którym towarzysz niewielki wzrost  ASO,  test należy powtórzyć po 2-3 tygodniach.  Stężenie  ASO  do 200 IU/ml (jednostek międzynarodowych na mililitr) uważane jest za prawidłowe. Za podwyższone uważa się miano przekraczające 250 IU w przypadku dorosłych i 333 IU w przypadku dzieci.  

 

Wyższe stężenia u noworodków niż ich matek, wzrost w przypadku zapalenia wątroby.

Przyczyny wzrostu stężenia: zakażenie  S. pyogenes: zapalenie wsierdzia, angina, zakażenie skóry, zapalenie kłębuszków nerkowych, szkarlatyna, reumatyczne zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie gardła, zapalenie płuc, zespół szoku toksycznego, ostra gorączka reumatyczna.

Paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A, czyli Streptococcus pyogenes to patogen odpowiedzialny przede wszystkim za rozwój anginy. Choroba ta może jednak prowadzić do rozwoju innych jednostek chorobowych (często wtórnych do anginy) oraz wystąpienia szeregu poważnych powikłań zdrowotnych. Wczesne rozpoznania zakażenia wywoływanego przez paciorkowce jest kluczowe w skutecznym zapobieganiu tym niekorzystnym zjawiskom zdrowotnym. Dzięki wykonaniu badania ASO możliwe jest precyzyjne wykrycie paciorkowcowego czynnika etiologicznego wywołującego zakażenie u danego pacjenta oraz wdrożenie właściwego postępowania leczniczego. Na czym polega badanie ASO, kiedy należy wykonać badanie na paciorkowca z krwi, jakie objawy mogą wskazywać na zakażenie paciorkowcem ropnym oraz o czym mogą świadczyć podwyższone wartości ASO we krwi?

Badanie ASO to test ilościowy, który polega na pomiarze stężenia antystreptolizyny O w próbce krwi żylnej. Antystreptolizyna O (ASO) to swoiste przeciwciała skierowane przeciwko egzotoksynie O produkowanej przez bakterie z grupy paciorkowców beta-hemolizujących A. Przeciwciała te wytwarzane są przez wyspecjalizowane komórki układu odpornościowego człowieka na skutek kontaktu organizmu z toksynami bakteryjnymi. Przeciwciała pojawiają się we krwi już po ok. tygodniu od momentu zakażenia, a najwyższe ich poziomy występują pomiędzy 3, a 6 tygodniem od początku infekcji.

Zakażenie przez Streptococcus pyogenes (S. pyogenes) najczęściej objawia się jako ropne zapalnie gardła, czyli tzw. angina bakteryjna. Choroba ta może przebiegać ze zróżnicowanymi dolegliwościami, stąd też precyzyjne określenie czynnika etiologicznego jedynie na podstawie obrazu klinicznego w wielu przypadkach bywa dość utrudnione. Na skutek zakażenia paciorkowcem z tej grupy może dochodzić także do rozwoju innych chorób, które stanowią większe zagrożenie dla zdrowia pacjenta niż zapalenia gardła. Poza anginą, Streptococcus pyogenes odpowiedzialny jest za wywoływanie schorzeń takich jak m.in. róża oraz płonica (częściej nazywana szkarlatyną).

Jako powikłanie zakażenia omawianym patogenem może dochodzić również do rozwoju gorączki reumatycznej. Jest to ogólnoustrojowe schorzenie wywoływane przez zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego. Na skutek podobieństwa antygenów paciorkowca S. pyogenes oraz antygenów niektórych ludzkich komórek dochodzi do uruchomienia przeciwko nim procesów autoimmunizacyjnych, w konsekwencji  postępującej destrukcji określonych tkanek. Ryzyko rozwoju gorączki reumatycznej występuje przede wszystkim u pacjentów z nierozpoznaną oraz nieleczoną anginą paciorkowcową. Poza gorączką reumatyczną, na skutek zakażenia paciorkowcowego może dojść do ostrego zapalenia kłębuszków nerkowych oraz związanych z nim zaburzeń funkcji nerek.

Wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak m.in. test ASO pozwala na precyzyjne określenie, czy u danej osoby doszło do zakażenia przez Streptococcus pyogenes. Stanowi to niezwykle istotny element diagnostyki, który w wielu przypadkach warunkuje dalsze postępowanie lecznicze.

Przeprowadzenie badania poziomu antystreptolizyny A we krwi może zostać zlecone w przebiegu diagnozowania choroby zakaźnej o nieznanym podłożu, która może być wywoływana przez paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A. Należy mieć na uwadze, że do produkcji specyficznych przeciwciał przeciwko egzotoksynom paciorkowców dochodzi dopiero po pewnym czasie od początku infekcji. Z tego względu badanie to często zlecane jest dopiero w dość zaawansowanej fazie choroby lub w momencie, gdy pojawią się powikłania mogące wskazywać na przebyte zakażenie S. pyogenes. Dzięki mechanizmom funkcjonowania ludzkiego układu odpornościowego przeciwciała te utrzymują się we krwi nawet po ustąpieniu infekcji, przez co wykonanie badania ASO pozwala na wykrycie zakażenia przebytego w przeszłości. Pomimo faktu, że powikłania zakażenia paciorkowcowego, takie jak gorączka reumatyczna lub ostre zapalenie kłębuszków nerkowych, nie są bezpośrednio wywoływane przez bakterie z tej grupy, to wykrycie przebytej infekcji stanowi niezwykle istotny element w rozpoznaniu tych jednostek chorobowych oraz w wyborze metody leczenia.

Warto zaznaczyć, że podwyższony poziom ASO we krwi niekoniecznie wskazuje na aktywną infekcję lub też objawowe przebycie choroby. Do pojawienia się tych przeciwciał (w pewnej, dość niskiej ilości) może dochodzić na skutek bezobjawowego kontaktu z bakteriami S. pyogenes. W niektórych sytuacjach klinicznych, gdy rozpoznanie nie jest jasne może występować konieczność kilkukrotnego oznaczenia stężenia ASO we krwi, w celu obserwacji dynamiki zmian wartości tego parametru.

Przeprowadzenie badania ASO w przypadku choroby u dziecka jest szczególnie istotne, jako że dzieci są o wiele bardziej narażone na poważne powikłania zakażeń paciorkowcowych. Szczyt zapadalności na gorączkę reumatyczną przypada na grupę wiekową pomiędzy 6 a 15 rokiem życia. W przypadku ostrego, poinfekcyjnego, zapalenia kłębuszków nerkowych są to dzieci między 2, a 12 rokiem życia. Oba te schorzenia mogą w krótkim czasie prowadzić do gwałtownego pogorszenia się stanu klinicznego pacjenta, a także do rozwoju ciężkich, permanentnych komplikacji zdrowotnych. Odpowiednio wczesne wykonanie badania ASO umożliwia wykrycie paciorkowcowej etiologii danego schorzenia oraz wdrożenie postępowania, które zminimalizuje ryzyko ciężkich zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Wykonanie badanie ASO zlecane jest w celu diagnozowania chorób wywoływanych przez Streptococcus pyogenes oraz ich możliwych powikłań. W przypadku anginy paciorkowcowej badanie ASO posiada ograniczone zastosowanie, ze względu na dość krótki czas trwania choroby. Może ono zostać przeprowadzone w celu diagnozowania przedłużającego się zakażenia. Objawy wskazujące na paciorkowcowy charakter anginy to m.in.:

  • Nagły początek choroby,
  • Silny ból gardła, szczególnie przy połykaniu,
  • Gorączka,
  • Rozpulchnione, czerwone migdałki z obecnością ropnego nalotu,
  • Brak kaszlu,
  • Brak kataru,
  • Ból głowy,
  • Powiększenie przednich szyjnych węzłów chłonnych.
Oznaczenie stężenia ASO może być przydatne podczas diagnozowania innych chorób wywoływanych przez paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A, przede wszystkim róży i szkarlatyny. W przebiegu szkarlatyny (płonicy) w większości przypadków we wczesnych etapach choroby objawy przypominają anginę paciorkowcową. Z czasem dochodzi do uwidocznienia się dodatkowych, charakterystycznych dolegliwości, z których najbardziej typowe są:
  • Wysypka skórna – drobnoplamista, zlokalizowana na twarzy, kończynach oraz tułowiu. Typowy jest brak zmian skórnych na obszarze pomiędzy nosem, a górną wargą – tzw. trójkąt Fiłatowa,
  • Liniowe wybroczyny w zgięciach stawów – tzw. linie Pastii, wywoływane przez zwiększoną tendencję do uszkadzania ścian naczyń.
Róża to zakażenie skóry oraz tkanki podskórnej. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do nagłego pojawienia się obrzęku, zaczerwienienia, zwiększonego ucieplenia oraz bolesności zajętych obszarów skóry. Dodatkowo objawom towarzyszy występowanie objawów grypopodobnych i gorączki. W powikłanych, nieleczonych postaciach róży może dochodzić do rozwoju martwicy zajętej tkanki oraz rozwoju głębokich ran.

Jednym z bardziej niebezpiecznych powikłań zakażeń paciorkowcowych jest gorączka reumatyczna. W celu rozpoznania tego schorzenia często wykonywane jest badanie ASO. Choroba ta może dotyczyć wielu narządów oraz układów. Najczęstsze objawy gorączki reumatycznej to m.in.:

  • Stan zapalny dużych stawów – ból, obrzęk, zwiększone ucieplenie okolicznych tkanek;
  • Zapalenie tkanek serca – może występować zarówno zapalenie wsierdzia, zapalenie osierdzia, jak i zapalenie mięśnia sercowego. Powikłaniem tego stanu chorobowego mogą być zaburzenia rytmu serca, występowanie bloku przedsionkowo-komorowego lub przewlekły rozwój niedomykalności zastawek;
  • Pląsawica Sydenhama – mimowolne skurcze mięśni, uogólnione osłabienie, zaburzenia neurologiczne;
  • Zmiany skórne w postaci tzw. guzków podskórnych Meyneta lub rumienia brzeżnego.
Objawy gorączki reumatycznej zazwyczaj uwidaczniają się w przeciągu ok. 3 tygodni od początku pierwotnego zakażenia paciorkowcowego, choć niektóre z nich mogą pojawić się nawet kilka miesięcy po przebytej chorobie – stąd niezwykle istotna jest dokładna diagnostyka laboratoryjna zakażeń wywoływanych przez Streptococcus pyogenes.

Ostre, poinfekcyjne kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN), podobnie jak gorączka reumatyczna, ujawnia się najczęściej ok. 1 do 3 tygodni od początku anginy paciorkowcowej. Choroba ta wynika z uszkodzeń struktur nefronów przez odkładające się tam kompleksy immunologiczne, powstające podczas zakażenia paciorkowcowego. Typowe objawy ostrego KZN to:

  • Uogólnione obrzęki,
  • Nagły rozwój nadciśnienia tętniczego,
  • Obecność krwinek czerwonych w moczu,
  • Uogólnione pogorszenie samopoczucia,
  • Zaburzenia snu,
  • Nudności i wymioty.
W przypadkach nasilonego KZN może dojść do poważnych zaburzeń funkcji nerek oraz rozwoju ostrego uszkodzenia tych narządów (AKI, ang. acute kidney injury). W tym przypadku konieczne może być nawet wdrożenie leczenia nerkozastępczego w postaci hemodializ.

W celu interpretacji wyników badania poziomu ASO we krwi należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem referencyjnym dla tego parametru, który umieszczany jest na dokumentacji wydawanej pacjentowi. Należy mieć na uwadze, że normy dla poziomu ASO we krwi różnią się, w zależności od wieku osoby badanej. Samo wykrycie podwyższonych stężeń ASO niekoniecznie wskazuje na paciorkowcową etiologię choroby. W każdym przypadku otrzymane dane należy zestawić ze stanem klinicznym pacjenta, jego historią choroby oraz ewolucją dolegliwości w czasie. W niektórych przypadkach konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych badań lub też powtórzenie oznaczenia ASO za jakiś czas. Dalsze postępowanie po otrzymaniu wyników każdorazowo ustalane jest indywidualnie prze lekarza prowadzącego.

Opis badania

Więcej informacji

Artykuły powiązane

Badanie dostępne w pakietach:
e-Pakiet reumatologiczny
310,01 PLN
232,00 PLN
Sprawdź
e-Pakiet dla maluchów
431,52 PLN
265,00 PLN
Sprawdź
e-Pakiet badania kontrolne po infekcji
248,54 PLN
158,00 PLN
Sprawdź