FSH

Oznaczanie stężenia hormonu folikulotropowego (FSH) stosowane jest w  diagnostyce niepłodności i impotencji oraz zaburzeń miesiączkowania i dojrzewania. Hormon dojrzewania pęcherzyków (FSH, folitropina) jest gonadotropiną syntetyzowaną przez komórki beta gruczołowej części przysadki mózgowej. FSH zapewnia rozwój i podtrzymuje funkcję tkanek gonadalnych, produkujących i uwalniających hormony steroidowe. Mechanizm wydzielania i regulacji FSH jest charakterystyczny dla danej płci. U kobiet FSH uczestniczy w selekcji i utrzymaniu pęcherzyka dominującego w jajniku oraz reguluje charakterystyczne dla fazy cyklu miesiączkowego zmiany w endometrium. Rosnące stężenie FSH stymuluje pęcherzyki jajnika do produkcji androstendionu, który jest następnie aromatyzowany do estradiolu. Nasilona produkcja estradiolu stymuluje rozwój komórek ziarnistych (poprzez inhibinę), co skutkuje spadkiem produkcji FSH, zapobiegając rozwojowi dodatkowych pęcherzyków. Następnie estradiol i progesteron, produkowane w jajniku przez powstające z pęcherzyka ciałko żółte, oddziałują na podwzgórze, wzmacniając efekt hamowania produkcji FSH na drodze sprzężenia zwrotnego. U kobiet po menopauzie, spadek poziomu estradiolu, związany z upośledzeniem jajników, powoduje wzrost poziomu FSH. U mężczyzn, FSH jest odpowiedzialny za stymulację i podtrzymanie spermatogenezy, działając na komórki Sertoliego. Wydzielanie FSH jest regulowane przez testosteron i estradiol, działające na podwzgórze na drodze ujemnego sprzężenia zwrotnego. Podwzgórze oddziałuje na przysadkę za pomocą hormonu  gonadoliberyny (GnRH). Stężenie FSH u kobiet zależne jest od dnia cyklu miesiączkowego i zmienia się wraz z wiekiem. Wykazuje zmienność dobową z maksimum w godzinach porannych.  Ze względu na związek  zaburzeń stężenia FSH z różnymi etapami oddziaływań osi podwzgórze-przysadka-gonady rozróżnia się:

• hipogonadotropowy hipogonadyzm - stężenie FSH jest obniżone w wyniku zaburzeń funkcji podwzgórza lub przysadki, 
• hipergonadotropowy hipogonadyzm - stężenie FSH jest podwyższone w wyniku zaburzeń funkcji gonad. 

Zaburzenia funkcji osi podwzgórze-przysadka-gonady są jedną z wielu przyczyn zaburzeń płodności. Pomiary stężenia FSH,  łącznie z oznaczeniem stężenia estradiolu i inhibiny B są stosowane w ocenie rezerwy jajnikowej.