Hemoglobina glikowana

Oznaczenie hemoglobiny glikowanej A1c (HbA1c) służy do u monitorowania przebiegu cukrzycy i pomocy w decyzjach terapeutycznych. Wynik HbA1c odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w okresie poprzedzających 2-3 miesięcy. Część glukozy we krwi nieenzymatycznie kondensuje z aminokwasem waliną znajdującym się na końcu łańcucha białkowego hemoglobiny A, głównej formy hemoglobiny u dorosłych. Glikozylacja hemoglobiny jest procesem nieodwracalnym, stąd glukoza związana z hemoglobiną pozostaje w erytrocycie do końca życia krwinki. HbA1c stopniowo ulega eliminacji z krążenia w miarę powstawania generacji erytrocytów zawierających hemoglobinę nieglikowaną, sukcesywnie zastępujących erytrocyty starsze. Stężenie HbA1c we krwi jest proporcjonalne do długości życia erytrocytu i stężenia glukozy w krwi. Ze względu na długi czas życia erytrocytów (średnio 120 dni) oznaczone wartości HbA1c odzwierciedlają poziomy glukozy w poprzedzających 6-8 tygodniach. 50% puli odzwierciedla poziom glukozy z miesiąca poprzedzającego badanie, okres poprzedzających 60-120 dni reprezentowany jest przez 25% HbA1c. Gwałtowny wzrost stężenia glukozy wpływa na szybkie zmiany HbA1c w ciągu pierwszych dwóch miesięcy, z następującą później stabilizacją. Przy interpretacji wyników oznaczeń HbA1c należy uwzględnić czynniki interferujące, takie jak zmiany czasu życia erytrocytów, hemoglobinopatie czy chemiczne modyfikacje hemoglobiny. Zaniżony poziom HbA1c obserwowany jest po utracie krwi i w anemii hemolitycznej. W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza występuje podwyższony poziom HbA1c  związany z większym odsetkiem „starych” krwinek. Badanie A1c wykorzystywane jest głównie do kontroli wyrównania poziomu glukozy u chorych na cukrzycę w celu korekty leczenia lub dla ustalenia wysokości poziomu przed leczeniem. Wykonywane jest kilka razy w roku. 

Próbka musi być pozbawiona przejściowej formy hemoglobiny glikowanej.

Inne  modyfikacje hemoglobiny (karbamylowana, acetylowana) mogą zawyżać wyniki HbA1c.

Wzrost stężenia (odsetek HbA1c): wzrost stężenia glukozy (cukrzyca), niedokrwistość z niedoboru żelaza, w niektórych metodach chromatograficznych niewęglowodanowe modyfikacje hemoglobiny (alkoholizm, zatrucie ołowiem, mocznica, długotrwałe stosowanie dużych dawek aspiryny),

Obniżone wartości (odsetek HbA1c): niedokrwistość hemolityczna, utrata krwi, choroby i stany skracające czas przeżycia krwinek np. występowanie nieprawidłowych form hemoglobiny. Zwykle mamy do czynienia z wynikami fałszywie zaniżonymi.