IGF-BP3

 

Oznaczenie IGF-BP3, białka wiążącego insulinopodobny czynnik wzrostu, najczęściej uzupełnia  oznaczenie IGF-1 w diagnostyce chorób związanych z zaburzeniami wydzielania hormonu wzrostu (GH), w monitorowaniu  ich leczenia oraz w wykrywaniu jatrogennych skutków chemioterapii i radioterapii nowotworów  głowy. Białko nośnikowe 3 – IGFBP-3 (ang. (insulin-like growth factor-binding protein 3)  powstaje w wątrobie pod wpływem hormonu wzrostu i pełni funkcję magazynu IGF-1 w krążeniu. Z IGF-1 wiąże się w stosunku molowym 1:1. IGF-1 w formie związanej z białkiem wiążącym  jest nieaktywny biologicznie, z wyjątkiem  wpływu na proces chondriogenezy niezależnie od IGF1. Pomiar IGFBP-3 wykonywany jest łącznie z pomiarem  IGF-1 w ocenie charakteru niedoboru GH, często również jako  test uzupełniający w teście prowokacji wyrzutu GH. Synteza IGF-1 również zachodzi  w wątrobie,  stymulowana jest przez hormon wzrostu i zależna od stanu odżywienia. Stężenie IGF-1 zależy od wieku: jest śladowe po urodzeniu, osiąga maksimum w trakcie dojrzewania i przyspieszenia wzrostu, utrzymuje się na wysokim poziomie  ok. 40. roku,  po czym powoli opada. Wzrost stężenia obserwowany jest w ciąży. Fizjologicznie IGF-1 wykazuje aktywność analogiczną do insuliny, pobudza wzrost tkanki chrzęstnej, wzmacnia syntezę kolagenu i proteoglikanów oraz utrzymuje homeostazę wapnia, magnezu i potasu. Pomiar IGF-1 jest precyzyjnym wskaźnikiem wydzielania hormonu wzrostu, gdyż jego stężenie odzwierciedla średnią dobową produkcję GH, która odbywa się pulsacyjnie i  zależy od szeregu uwarunkowań innych niż rytm dobowy.  Prawidłowy poziom IGF-1 w osoczu lub w surowicy zdecydowanie eliminuje prawdopodobieństwo obniżonego wydzielania GH, podczas gdy obniżony świadczy o możliwości niedoboru GH i jest przesłanką do wdrożenia specjalistycznej diagnostyki wydzielania GH. Wskazaniem do pomiaru stężenia IGF-1i IGF-BP3  są: zaburzenia wzrostu u dzieci (gigantyzm, karłowatość) i dorosłych (gigantyzm, akromegalia), obecność nowotworu przysadki, zaburzenia masy mięśniowej i zmiana gęstości kości, zaburzenia metaboliczne oraz monitorowanie chorych poddanych długotrwałej chemioterapii (dzieci), radioterapii nowotworów głowy i osób po zabiegach chirurgicznych.  Wykazano ponadto, spadek stężenia IGF-BP3 towarzyszący stopniowemu rakowaceniu łagodnego przerostu prostaty, lecz zależność ta nie jest wykorzystywana klinicznie. Porównaj badania: 190, 192.

Wzrost stężenia: akromegalia, gigantyzm, nowotwór przysadki, oporność na hormon wzrostu (wrodzony – zespół Larona), głęboki sen, głód, leki alfa adrenergiczne, hormony płciowe, stres, hipoglikemia, insulina, arginina, estrogeny, L-DOPA, klonidyna, diazepan, propanolol.

Obniżone stężenie: karłowatość,  kortyzol, leki beta adrenergiczne, hiperglikemia, otyłość, wolne kwasy tłuszczowe, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, niedoczynność podwzgórza, zabiegi chirurgiczne, radioterapia nowotworów głowy, zaburzenia dotyczące podwzgórza, zespół Pradera-Williego.