Lipoproteina Lp(a)

Lipopoliproteina (a), w skrócie Lp (a) jest zmodyfikowaną formą LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości, ang. low density lipoprotein), w której cząsteczka LDL wiąże się ze  specyficzną apolipoproteiną(a), izoformą apo(a). Lp(a) stanowi frakcję LDL. Lipoproteiny o niskiej gęstości – LDL –  oznaczane są w rutynowym badaniu profilu lipidowego. Różnice stężenia Lp(a), niekiedy nawet tysiąckrotne, w ok. 90% uwarunkowane są genetycznie, a głównym czynnikiem dziedzicznym, decydującym o stężeniu jest wielkość (ciężar molekularny) izoformy apo(a). Ciężar apo(a) jest odwrotnie proporcjonalny do stężenia Lp(a) we krwi – posiadanie mniejszych cząsteczek wiąże się z wyższym stężeniem. Na pozostałe 10% przyczyn różnic stężenia składają się: dieta (np.: dieta niskowęglowodanowa, bogata w tłuszcze nasycone, przy czym rekomendacje dietetyczne powinny być personalizowane); zaburzenia hormonalne (postmenopauzalna terapia hormonalna, ciąża); zaburzenia nerek i wątroby. Stężenie Lp(a) u kobiet jest średnio o 10% wyższe niż u mężczyzn.  Wg szacunków globalnych, podwyższony poziomu Lp(a) ≥50 mg/dl (≥125 nmol/l) stwierdzany jest u >1,5 miliarda osób. Mimo wytycznych Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego i pięciu innych towarzystw naukowych z roku 2021, pomiar stężenia  Lp(a)  w Polsce wykonywany jest zbyt rzadko. Wytyczne dotyczące postępowania u osób z podwyższonymi poziomami lipoproteiny(a) zostały opublikowane przez Europejskie Towarzystwo Miażdżycowe oraz Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne w 2022 r. Wskazuje się, że Lp(a) jest silnym i niezależnym wskaźnikiem miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej, ASCVD (ang. atherosclerotic cardiovascular disease); wskaźnikiem ryzyka zwężenia zastawki aortalnej, AVS (ang. aortic valve stenosis) i  wskaźnikiem choroby tętnic obwodowych, PAD (ang. peripheral artery disease). W mniejszym  stopniu stężenie Lp(a)  wiąże się z udarem niedokrwiennym mózgu, IS (ang. ischemic stroke) i niewydolnością serca, HF (ang. heart failure). Wyższe poziomy Lp(a) mogą być powiązane ze zwiększonym ryzykiem migotania przedsionków, AF (ang. atrial fibrillation).