e-Pakiet alergiczny – objawy atopowego zapalenia skóry

Ilościowe oznaczenie in vitro  w surowicy krwi, w oparciu o ekstrakty alergenowe, przeciwciał klasy IgE specyficznych w stosunku do alergenów wywołujących lub zaostrzających objawy atopowego zapalenia skóry (AZS): (białko jaja, mleko krowie, dorsz, pszenica, orzech ziemny, soja, krewetka, naskórek i łupież kota, naskórek psa, roztocze D. pteronyssinus). Atopowe zapalenie skóry (AZS)  jest dermatozą o podłożu alergicznym, charakteryzującą się stanem zapalnym naskórka. Ma charakter przewlekły i nawrotowy, obejmując etapy zaostrzenia zmian i remisji. Lokalizacja zmian i nasilenie objawów często zależne są od wieku chorego. AZS objawia się: zliszajowaceniem skóry (stan szorstkości skóry, pogrubienie naskórka, wzmożone bruzdowanie i poletkowanie skóry), rumieniem, zaczerwienieniem, pęcherzykami, grudkami, pęknięciami, suchością, którym towarzyszy silny świąd. AZS może być pojedynczym objawem lub towarzyszyć alergicznej reakcji systemowej (ARS - anafilaksji I stopnia) lub anafilaksji  wyższych stopni. Białko jajka (f1), zawierające 23 różne molekularne alergeny białkowe jest najsilniej alergizującym składnikiem jaja. Częstość alergii osiąga  0,5–2,5% u małych dzieci i tylko poniżej 0,25% u dorosłych. Stężenie sIgE dla białka jaja jest markerem uczulenia wskazującym na nasilenie i obraz kliniczny uczulenia. Objawy alergiczne wywołane przez białko jaja mogą obejmować występujące oddzielnie: reakcje żołądkowo-jelitowe; objawy ze strony układu oddechowego i oczu (nieżyt nosa, kaszel, skurcz oskrzeli, trudności w oddychaniu, zapalenie spojówek), reakcje skórne lub różne stadia reakcji narastającej reakcji anafilaktycznej obejmującej sekwencje wymienionych objawów.  Mleko krowie (f2) może wywołać szereg niepożądanych efektów u niemowląt, o mechanizmie niezależnym od przeciwciał IgE.  IgE-zależnie uczulenie na mleko, czyli klasyczna alergia, wykształca się u dzieci atopowych nieco później. IgE zależna alergia na mleko pierwotnie objawia się szybkimi reakcjami żołądkowo-jelitowymi i zmianami skórnymi, które na ogół ulegają remisji. Z wiekiem (4-14 lat), nasilają się objawy ze strony układu oddechowego, łącznie z astmą (kaszel, świszczący oddech). W przypadku diagnostyki alergii na mleko, przydatność testów opartych na pełnych ekstrakcie nie ustępuje testom wykorzystującym alergeny molekularne. Dorsz f3. Częstość alergii na mięso ryb jest wysoka, plasując się po alergii na alergeny jaj, mleka, orzeszków ziemnych i skorupiaków. Objawy są bardzo ciężkie, łącznie z anafilaksją.  Istotne alergeny ryb wykazują termostabilność i lotność. Alergeny dorsza bałtyckiego (Gadus callarias) i atlantyckiego (Gadus morhua) wywołują reakcję alergiczną po ekspozycji drogą pokarmową lub oddechową. Objawy alergii na dorsza mogą dotyczyć jednego narządu, układu lub mieć charakter uogólniony, wykazując charakter od łagodnego do ciężkiej anafilaksji. Wśród objawów wymieniane są objawy skórne. Dochodzi do klinicznej reaktywności krzyżowej alergenów dorsza i szeregu innych ryb.  Pszenica (f4). Reakcje alergiczne na pszenicę dotyczą alergenów obecnych w mące i przetworach mącznych. Częstość alergii na pszenicę zależy od regionu geograficznego i grup wiekowych, ale plasuje się bardzo wysoko wśród alergenów pokarmowych. Do  reakcji alergicznych wywołanych przez alergeny pszenicy (reakcji zależnych od IgE)  zalicza się: alergię pokarmową objawiającą się obrzękiem naczynioruchowym, nudnościami, bólami brzucha i anafilaksją; anafilaksję zależną od pszenicy indukowaną wysiłkiem, WDEIA (ang. wheat dependent exercise-induced anaphylaxis) oraz alergię oddechową (astmę piekarza) i alergię skórną (pokrzywkę kontaktową). Wykazano reaktywność krzyżową między pszenicą, jęczmieniem i żytem. Orzeszki ziemne (orzechy arachidowe), f13, powodują alergię u nawet 10% dzieci. Alergia pierwotna daje silniejsze objawy niż kliniczna alergia krzyżowa z  alergenami roślinnymi:  pyłku lub pokarmowymi. Objawy wykazują szeroką gamę od skórnych do zagrażających życiu anafilaktycznych. Dominujące alergeny są odporne na temperaturę i trawienie, alergenność niektórych może wzrastać w wyniku działania ciepła (pieczenia w temp. 150-170oC).  Alergia na orzeszki ziemne zwykle zaczyna się w dzieciństwie i utrzymuje się przez całe życie. Znaczna część osób uczulonych nie wykazuje klinicznych objawów alergii (sensytyzacja bezobjawowa). Soja, f15, należy do „wielkiej ósemki” alergenów odpowiedzialnych za 90% wszystkich reakcji alergicznych na pokarmy. Poza drogą pokarmową, do uczulenia/alergii na soję dochodzi drogą przezskórną (dzieci) i/lub oddechową. Alergia na soję występuje częściej u dzieci i w 70% przypadków cofa się po 10. roku życia. U dorosłych najczęstszą przyczyną reakcji na soję jest reaktywność krzyżowa z pyłkiem brzozy (uczulenie pierwotne). Najsilniejsze właściwości alergizujące mają niegotowane ziarna soi,  mleko sojowe i tofu. Objawy alergii na soję różnią się osobniczo, a u tej samej osoby, w zależności od  ekspozycji na alergeny. Obejmują łagodne, miejscowe  reakcje w jamie ustnej, obrzęk naczynioworuchowy (główne objawy reakcji krzyżowych), atopowe zapalenie skóry, lecz także (w przypadku uczulenia na alergeny gatunkowo-specyficzne) różne fazy reakcji anafilaktycznej z ciężkimi objawami ze strony układu oddechowego (nieżyt i przekrwienie nosa, świszczący oddech, kaszel i trudności w oddychaniu) i układu sercowo-naczyniowego. Objawy ze stronu układu pokarmowego obejmują: wymioty, bóle brzucha, biegunkę i krwawe stolce. Krewetka, f24, stanowi pokarm wysoce alergizujący, powodujący ciężkie reakcje alergiczne, łącznie z anafilaksją. Ekspozycja na alergeny krewetki dotyczy głównie drogi pokarmowej (mięso), lecz także kontaktu z przetworami w przemyśle spożywczym oraz wdychania alergenów wziewnych emitowanych podczas przetwarzania. Objawy mogą mogą ujawnić się natychmiast lub z opóźnieniem kilku godzin. Alergeny krewetek u osoby uczulonej mogą wywołać objawy miejscowe, na przykład swędzenie jamy ustnej, języka i gardła oraz obrzęk warg; obrzęk naczynioruchowy okołooczodołowy; uogólnione objawy skórne, np. pokrzywkę, objawy żołądkowo-jelitowe i objawy ze strony układu oddechowego (np. nieżyt nosa i astma zawodowa) oraz reakcje anafilaktyczną, obejmującą kolejne etapy z wymienionymi już objawami ogólnymi oraz zapaścią i problemami krążeniowymi. Łupież kota (e1). Alergeny obecne na sierści kota (łupież, naskórek, ślina) posiadają bardzo małe,  lotne, silnie alergizujące i długo utrzymujące się w powietrzu cząstki. Uczulenie na kota wykazuje silną korelację z astmą, zwłaszcza o ciężkim, trudnym do kontrolowania przebiegu. Powoduje również objawy silnego nieżytu nosa i spojówek, rzadziej objawy AZS. Alergia na sierść kota zaczyna się we wczesnym niemowlęctwie i trwa aż do wczesnej dorosłości. Łupież psa (e5), łupież-naskórek-sierść. Uczulenie na psy (sierść, łupież, wydzieliny, wydaliny) w ostatnich dziesięcioleciach wzrasta.  Niewielkie cząstki łupieżu psa są lotne, długo utrzymują się w powietrzu i skutecznie rozpraszają, wnikając do górnych dróg oddechowych, oskrzeli i oskrzelików. Przyczyniają się do rozwoju lub zaostrzenia astmy. Alergeny łupieżu reagują krzyżowo z sIgE dla alergenów innych ssaków, stwarzając trudności diagnostyczne i terapeutyczne. D. pteronyssinus d1, roztocze kurzu domowego,  Dermatophagoides pteronyssinus. Alergia na D. pteronyssinus jest jedną z najczęstszych chorób alergicznych na świecie. Poza bardzo licznymi alergenami D. pteronyssinus, posiada szereg adiuwantów wrodzonej reakcji odpornościowej, również odpowiedzialnej za niepożądane efekty. Źródłem alergenów roztoczy są cząstki kału i w mniejszym stopniu, fragmenty ciał martwych osobników. Kał roztoczy wzbijany jest przejściowo w powietrze podczas zamiatania, odkurzania lub zmiany pościeli. Cząsteczki są na tyle małe, że przenikają do górnych i dolnych dróg oddechowych oraz wchodzą w kontakt ze skórą i oczami. Stwierdzono wysoki stopień reaktywności krzyżowej pomiędzy ekstraktami D. pteronyssinus i D. farinae oraz pomiędzy rodzajem Dermatophagoides  a skorupiakami (krewetki, homary, kraby, raki) i mięczakami (małże, ostrygi, przegrzebki, małże, uchowce, ślimaki, kalmary, ośmiornice, mątwy). Obraz kliniczny nadwrażliwości na alergeny roztoczy wnikające drogą oddechową może obejmować: alergiczny nieżyt nosa wikłany niekiedy przewlekłym zapaleniem  zatok przynosowych; objawy oczne obejmujące: świąd, łzawienie spojówek i powiek, obrzęk powiek; zapalenia górnych i dolnych drogach oddechowych; astma i zaostrzenie objawów astmy;  atopowe zapalenie skóry (AZS). Sugeruje się jednak, że w przypadku atopowego zapalenia skóry główną drogą narażenia jest bezpośredni kontakt fragmentów ciała martwych roztoczy i kału roztoczy ze skórą pacjenta. Przeciwciała klasy IgE uczestniczą w mechanizmie prowadzącym do atopowych, anafilaktycznych reakcji alergicznych (miejscowych lub uogólnionych), określonym jako natychmiastowa reakcja nadwrażliwości typu I. Osoby uczulone na obcy antygen zwany alergenem,  posiadają w krwi co najmniej wykrywalne stężenie IgE swoistych dla tego alergenu, podczas gdy u osób zdrowych przeciwciała IgE o takiej swoistości są  nieobecne lub niewykrywalne. Obecne w miejscu wniknięcia alergenu swoiste IgE wzmacniają odpowiedź na alergen, prowadzącą do miejscowego stanu zapalnego, równocześnie nasilając produkcję specyficznej antygenowo IgE, co wzmocnienia i  (czasami) uogólnia alergiczne reakcje zapalne. Nasilenie reakcji alergicznej jest skorelowane ze stężeniem alergenowo-specyficznej IgE, przy czym korelacja ta jest zależna od alergenu. Oznaczenie in vitro poziomu alergenowo-specyficznej IgE, łącznie z wywiadem klinicznym i wynikami innych badań laboratoryjnych, jest pomocne w identyfikacji alergenu odpowiedzialnego za uczulenie. Oznaczenie IgE in vitro nie stanowi zagrożenia dla badanego, które istnieje w przypadków testów skórnych i prowokacji. Ilościowy wynik stężenia sIgE wyrażony jest w kU/l. W teście wykorzystano ekstrakt alergenów opisanych powyżej źródeł alergenów oznaczonych kodem literowo-cyfrowym.