Angina wirusowa a bakteryjna – kompleksowe kompendium wiedzy

Angina to powszechne schorzenie, które charakteryzuje się ostrym zapaleniem gardła i migdałków, wywołanym przez różnorodne czynniki chorobotwórcze. Kluczowe znaczenie ma właściwe rozpoznanie przyczyny dolegliwości – czy za jej wystąpienie odpowiadają wirusy, czy bakterie. Tylko taka diagnoza umożliwia wdrożenie skutecznego leczenia. Poznaj różnice między anginą wirusową a bakteryjną.

Co to jest angina?

Angina to ostra infekcja górnych dróg oddechowych, polegająca na zapaleniu błony śluzowej gardła oraz migdałków podniebiennych. Jest to jedna z najczęstszych dolegliwości, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza. W zależności od etiologii wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje anginy: wirusową oraz bakteryjną.

Angina wirusowa

Wirusowe zapalenie gardła stanowi zdecydowaną większość przypadków anginy, sięgającą nawet 80% wszystkich zachorowań. Najczęstszymi sprawcami tej postaci choroby są takie wirusy, jak: wirusy paragrypy, rinowirusy, koronawirusy czy adenowirusy. Angina wirusowa charakteryzuje się stopniowym, powolnym narastaniem objawów, z łagodniejszym przebiegiem w porównaniu do postaci bakteryjnej.

Kluczowe objawy anginy wirusowej to:

• ból oraz zaczerwienienie i obrzęk gardła,
• gorączka, zwykle nieprzekraczająca 38°C,
• kaszel, chrypka oraz nieżyt nosa,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• biegunka,
• w późniejszym stadium choroby – pojawienie się pęcherzyków i owrzodzeń na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła.

Warto podkreślić, że w przebiegu anginy wirusowej nie występuje charakterystyczny biały nalot na migdałkach, który jest typowy dla postaci bakteryjnej.

Angina bakteryjna

Zakażenia bakteryjne odpowiadają za znacznie mniejszy odsetek przypadków anginy, sięgający jedynie 15-30% u dzieci oraz 5-10% u dorosłych. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest tutaj paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A (Streptococcus pyogenes), wywołujący tak zwaną anginę paciorkowcową. Określa się ją też anginą ropną. Choroba ta cechuje się nagłym początkiem oraz gwałtownym nasileniem objawów.

Główne objawy anginy bakteryjnej to:

• wysoka gorączka, często przekraczająca 38°C,
• silny ból gardła, utrudniający połykanie,
• biały, włóknisty nalot na migdałkach,
• powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne,
• brak towarzyszącego kaszlu.

Dodatkowo w przypadku anginy paciorkowcowej język chorego przyjmuje niekiedy malinowy odcień, a na skórze mogą pojawić się drobne czerwone plamki.

Różnice w przebiegu anginy wirusowej i bakteryjnej

Kluczową różnicą między obiema postaciami anginy jest dynamika rozwoju choroby. Angina wirusowa charakteryzuje się stopniowym, powolnym narastaniem objawów, podczas gdy angina bakteryjna, a zwłaszcza paciorkowcowa, rozpoczyna się nagle i przebiega gwałtownie.

Ponadto objawy anginy wirusowej są zwykle łagodniejsze – gorączka rzadko przekracza 38°C, a ból gardła, mimo że uciążliwy, nie jest tak dokuczliwy jak w postaci bakteryjnej. Z kolei angina bakteryjna cechuje się wysoką gorączką, silnym bólem gardła utrudniającym połykanie oraz charakterystycznym białym nalotem na migdałkach.

Istotne różnice dotyczą również towarzyszących objawów. W przebiegu anginy wirusowej często występują kaszel, chrypka oraz nieżyt nosa, czego nie obserwuje się w postaci bakteryjnej. Ponadto angina wirusowa może wiązać się z dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, takimi jak biegunka.

Angina wirusowa nie wymaga stosowania antybiotyków, ponieważ nie jest wywoływana przez bakterie. Leczenie tej postaci choroby ma charakter objawowy. Podstawą leczenia anginy bakteryjnej są antybiotyki.

Angina bakteryjna czy wirusowa? Diagnostyka 

Rozpoznanie rodzaju anginy opiera się na kompleksowej ocenie stanu pacjenta, obejmującej szczegółowy wywiad oraz badanie fizykalne. Lekarz bierze pod uwagę takie czynniki, jak:

• nagłość lub stopniowość rozwoju objawów,
• wysokość gorączki,
• charakter nalotu na migdałkach,
• obecność lub brak towarzyszących objawów, takich jak kaszel czy chrypka.

W przypadku wątpliwości co do etiologii lekarz może zlecić:

• szybki test na obecność antygenu paciorkowca beta-hemolizującego grupy A,
• wymaz z gardła w kierunku anginy wirusowej – posiew materiału z gardła w celu identyfikacji drobnoustroju sprawczego

Wyniki tych testów diagnostycznych pozwalają lekarzowi na postawienie właściwej diagnozy i wdrożenie adekwatnego leczenia.

Jak radzić sobie z anginą?

Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen, pomagają złagodzić ból i obniżyć gorączkę. Jeśli angina jest spowodowana przez bakterie (najczęściej przez paciorkowce), lekarz może przepisać antybiotyki. Ważne jest, aby ukończyć pełny cykl antybiotyku, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej. W przypadku wirusowej anginy leczenie jest zwykle objawowe, ponieważ antybiotyki nie działają na wirusy. Bez względu na to, czy masz anginę bakteryjną, czy wirusową, pamiętaj o:

1. Odpoczynku – pozwól swojemu ciału się regenerować.
2. Nawadnianiu – pij dużo płynów, aby utrzymać gardło nawilżone i uniknąć odwodnienia. Ciepłe płyny, takie jak herbata z miodem, mogą być szczególnie kojące.
3. Płukaniu gardła solą fizjologiczną – rozpuść pół łyżeczki soli w szklance ciepłej wody i płucz gardło kilka razy dziennie.
4. Unikaniu dymu i drażniących substancji – dym papierosowy i inne substancje drażniące mogą pogarszać objawy.

Pamiętaj, że choć domowe metody mogą pomóc złagodzić objawy, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, aby uzyskać odpowiednie leczenie.

📌 Przeczytaj również: Wirusowe zapalenie gardła – jak sobie z nim radzić?

Powikłania anginy

Nieleczona lub niewłaściwie leczona angina może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:

• ropień okołomigdałkowy,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie zatok przynosowych,
• zapalenie płuc,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie wsierdzia,
• zapalenie szyjnych węzłów chłonnych.

Ponadto w przypadku anginy paciorkowcowej istnieje ryzyko rozwoju powikłań o charakterze immunologicznym, takich jak gorączka reumatyczna czy kłębuszkowe zapalenie nerek. Dlatego tak ważne jest właściwe leczenie anginy, szczególnie postaci bakteryjnej, w celu zapobiegania groźnym konsekwencjom.

Profilaktyka anginy

Aby uniknąć zachorowania na anginę, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny:

1. Często myć ręce, szczególnie przed posiłkami i po kontakcie z osobami chorymi.
2. Unikać bliskiego kontaktu z osobami przeziębionymi lub chorymi na anginę.
3. Dbać o prawidłową higienę jamy ustnej i gardła.
4. Wzmacniać odporność poprzez zdrową dietę, aktywność fizyczną i odpowiedni odpoczynek.

Ważne jest również, aby nie lekceważyć stanu zapalnego w obrębie górnych dróg oddechowych, lecz jak najszybciej zgłosić się do lekarza w celu właściwej diagnozy i leczenia.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska