Badania na Helicobacter pylori – jakie wybrać?

Helicobacter pylori jest bakterią bytującą w żołądku człowieka. Zakażenie Helicobacter pylori może przebiegać długotrwale bezobjawowo, ostatecznie jednak wiąże się ze stanem zapalnym błony śluzowej żołądka i bolesnymi owrzodzeniami, jest także czynnikiem ryzyka rozwoju gruczolakoraka i chłoniaka żołądka (MALT). Wykrycie Helicobacter pylori powinno bezwzględnie wiązać się z antybiotykoterapią zwalczającą bakterie, nawet mimo braku objawów towarzyszących zakażeniu. Oferta badań laboratoryjnych diagnozujących zakażenie Helicobacter pylori jest szeroka. Jak nie pogubić się w ofercie i wybrać właściwe badanie diagnozujące zakażenie?

Co może sugerować zakażenie Helicobacter pylori?

Diagnostykę w kierunku zakażenia Helicobacter pylori należy rozważyć wówczas, kiedy doskwierają nam następujące objawy:

• zgaga,
• odbijanie,
• dyskomfort po posiłkach,
• bóle żołądka, brzucha,
• brak apetytu, 
• wzdęcia, 
• mdłości, wymioty, 
• nieuzasadniona dietą utrata masy ciała.

Jakie badanie na Helicobacter pylori?

W diagnostyce zakażenia bakterią Helicobacter pylori wykorzystywane są testy inwazyjne i nieinwazyjne. 

1. Testy inwazyjne, to badania na Helicobacter pylori wymagające pobrania wycinka z żołądka:

• Test ureazowy. Pobrane w trakcie gastroskopii wycinki błony śluzowej żołądka umieszcza się na specjalnym polu testu oraz wyciska z wycinków płyn tkankowy, po to by wsiąknął w specjalną bibułę. Zakażenie bakterią Helicobacter pylori wywołuje zmianę zabarwienia bibuły, a wynik badania (pozytywny, negatywny) odczytuje się w kilku punktach czasowych. 
• Hodowla bakterii Helicobacter pylori z pobranego wycinka jest obecnie rzadko wykonywana i wykorzystywana w praktyce klinicznej.
• Badanie histopatologiczne z barwieniem uwidaczniającym bakterie Helicobacter pylori w preparacie pobranym w trakcie gastroskopii jest badaniem uwzględniającym przede wszystkim ocenę stanu błony śluzowej żołądka pod kątem nadżerek, wrzodów, zmian przednowotworowych i nowotworowych.
• Badanie wycinka metodami molekularnymi (PCR) mające na celu potwierdzenie obecności materiału genetycznego – DNA bakterii Helicobacter pylori w badanym materiale uznano aktualnie za złoty standard wśród metod diagnostyki inwazyjnej. Wykorzystane do badania metody molekularne zwiększają szansę na wykrycie zakażenia, nawet przy obecności w żołądku niewielkiej ilości bakterii. 

2. Testy nieinwazyjne, to badania na Helicobacter pylori ograniczające się do pobrania próbek wydychanego powietrza, próbki kału lub próbki krwi:

Badania wykonywane z próbki wydychanego powietrza

• Helicobacter pylori – test oddechowy jest badaniem, w którym pacjent wydmuchuje powietrze do specjalnej probówki po wcześniejszym wypiciu roztworu mocznika znakowanego węglem 13C. Obecność bakterii Helicobacter pylori w żołądku oraz enzymu tej bakterii – ureazy (niewystępującej naturalnie w organizmie) powoduje przemianę wypitego preparatu na produkty wydychane w powietrzu (amoniak i dwutlenek węgla znakowany C13), które są następnie analizowane w laboratorium metodą spektometrii mas IRMS. Test oddechowy cechuje się wysoką czułością i swoistością, jest dla pacjenta zdecydowanie bardziej przyjazny niż metody inwazyjne wymagające wykonania gastroskopii. Test oddechowy uznany jest za bardzo ważne narzędzie w diagnostyce zakażenia Helicobacter pylori i w ocenie skuteczności leczenia. Test oddechowy uznano za złoty standard wśród metod diagnostyki nieinwazyjnej.

Badania wykonywane z próbki kału

Dlaczego do diagnozowania zakażenia Helicobacter pylori wykorzystuję się próbkę kału? Z bardzo prostej przyczyny. Aktywne zakażenie bakterią powoduje, że antygeny (fragmenty bakterii) wraz z pokarmem przemieszczają się wzdłuż przewodu pokarmowego i wydalane są wraz z kałem. W związku z powyższym ich wykrycie w analizowanej próbce umożliwia postawienie diagnozy i daje podstawę do rozpoczęcia leczenia. 

• Helicobacter pylori w kale (antygen met. CLIA) jest badaniem zautomatyzowanym, wykonywanym w laboratorium przez specjalistyczne analizatory. Cechuje się wysoką czułością i swoistością w wykrywaniu zakażenia. Badanie to jest rekomendowane przez konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej i prezesa Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej zarówno do diagnozowania zakażenia, jak i do kontroli skuteczności leczenia.

• e-Pakiet wysyłkowy – Helicobacter pylori, wykrywanie DNA bakterii wraz z oceną oporności na klarytromycynę, met. PCR

Badanie uwzględnione w pakiecie wysyłkowym umożliwia zarówno wykrycie zakażenia bakterią Helicobacter pylori metodami molekularnymi, jak również ocenę wrażliwości bakterii na leki, konkretnie antybiotyk – klarytromycynę. W ostatnich latach obserwuje się, że oporność bakterii Helicobacter pylori na antybiotyki, w tym klarytromycynę, stale rośnie. Jeżeli wynik badania wskaże oporność bakterii na klarytromycynę, mamy pewność, że lekarz przepisze, inne niż klarytromycyna, skuteczne leki zwalczające zakażenie. W przypadku braku tej wiedzy jesteśmy narażeni na długotrwałe nieskuteczne leczenie (14 dni), które dodatkowo nie pozostaje bez wpływu na nasze zdrowie, np. upośledza florę bakteryjną naszych jelit, narażając nas na rozwój kolejnego zaburzenia.

• Helicobacter pylori w kale jest badaniem kasetkowym, możliwym także do samodzielnego wykonania przez pacjenta (dostępny do zakupienia w aptekach). Porównując badanie kasetkowe do metody automatycznej CLIA, cechuje się ono gorszymi parametrami czułości i swoistości, co wiąże się z możliwością uzyskania wyniku nieprawdziwego (wynik negatywny, mimo toczącego się zakażenia). Rekomendacje dotyczące postępowania w przypadku zakażenia Helicobacter pylori podkreślają, że szybki test kasetkowy może być wykorzystywany w diagnostyce zakażenia, jednak nie powinien być wykorzystywany do monitorowania skuteczności leczenia. Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej i prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej wskazuje na przewagę testu zautomatyzowanego nad testem kasetkowym.  

Badania wykonywane z próbki krwi

• Helicobacter pylori IgM
• Helicobacter pylori IgG
• Helicobacter pylori IgA

Badania poziomu przeciwciał różnych klas skierowanych przeciwko bakterii Helicobacter pylori, mają na celu potwierdzić jedynie kontakt naszego organizmu z bakterią, natomiast nie dają odpowiedzi na pytanie, czy zakażenie bakterią jest nadal aktualne (u dzieci zakażenie może ustępować samoistnie). Okazuje się, że nawet po wielu latach po zakończonej terapii zwalczającej bakterię, przeciwciała te mogą utrzymywać się na wysokim poziomie. Właśnie z tego powodu badania poziomu przeciwciał w kierunku zakażenia Helicobacter pylori nie nadają się do diagnostyki ani monitorowania leczenia zakażenia, a dodatnie wyniki tych badań i tak wymagają wykonania testu potwierdzenia w postaci testu oddechowego lub badania kału. 

Ile kosztuje badanie na Helicobacter?

Cenę poszczególnych badań wykorzystywanych w diagnostyce zakażenia bakterią Helicobacter pylori sprawdzisz na stronie internetowej diag.pl. Po wyborze właściwego badania kliknij z prawej strony ekranu na pole „sprawdź cenę” i wybierz punkt pobrań, do którego chciałbyś się udać. 

Przed udaniem się do punktu pobrań, zasadność wykonania jednego lub wielu z powyższych badań należy przedyskutować z lekarzem. Należy również zapoznać się z opisami badań, które zawierają sposób właściwego przygotowania się do pobrania próbek przeznaczonych do dalszej analizy (np. wcześniejsze odstawienie leków, zachowanie właściwego odstępu od wcześniejszej antybiotykoterapii). 

Dr n.med. Beata Skowron