17 stycznia 2023 - Przeczytasz w 5 min

Wrzody żołądka – objawy, leczenie, jak zapobiegać

Wrzody żołądka, lub choroba wrzodowa żołądka to najczęściej diagnozowana choroba przewodu pokarmowego, dwukrotnie częściej dotykająca mężczyzn niż kobiety.  Choroba ma charakter cykliczny i nawracający, czyli po okresach bezobjawowych następują okresy zaostrzenia. Dowiedz się co powoduje powstawanie wrzodów żołądka i jak postępować w przypadku ich rozpoznania?

ból brzucha przez wrzody żołądka

Wrzody żołądka

Wrzód trawienny żołądka to ubytek (rana) w błonie śluzowej żołądka, powstający wskutek oddziaływania na śluzówkę kwasu solnego i enzymów trawiennych zawartych w soku żołądkowym. Wskutek drażniącego i dosłownie żrącego działania kwasu solnego na pozbawioną osłony ścianę żołądka, dochodzi do jej stopniowego trawienia i narastania objawów. Pojawiające się niekiedy w literaturze, szczególnie skierowanej do pacjenta, określenie „wrzody na żołądku” to potoczna nazwa wrzodów żołądka i choroby wrzodowej.

Wrzody żołądka – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn wrzodów żołądka należy:

  • zakażenie bakterią Helicobacter pylori,
  • przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w tym głównie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), ibuprofenu, diklofenaku, naproksenu, ketoprofenu.

Do czynników sprzyjających powstawaniu choroby wrzodowej żołądka zaliczamy również: czynniki genetyczne (rodzinne występowanie wrzodów żołądka), palenie papierosów, stres.

Wrzody żołądka – objawy

Głównym objawem wrzodów żołądka jest dyskomfort lub ból w nadbrzuszu, pojawiający się w czasie posiłków. Dyskomfort ustępuje po spożyciu pokarmów lub przyjęciu leków zobojętniających kwas solny. Ból cechuje różny stopień nasileniu, najczęściej ma on charakter pieczenia lub palenia. Inne objawy towarzyszące wrzodom żołądka to: brak apetytu, wzdęcia, nudności i wymioty. Należy jednak pamiętać, że objawy wrzodów żołądka dotyczą zaledwie połowy pacjentów z chorobą wrzodową. W pozostałych przypadkach wrzody żołądka pozostają bezobjawowe.

Stany chorobowe z którymi należy różnicować chorobą wrzodową żołądka to: dyspepsja (niestrawność) czynnościowa, zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba refluksowa przełyku. Podobne objawy do choroby wrzodowej obserwowane są także w przypadku:

Wrzody żołądka – rozpoznanie

Podstawą rozpoznania wrzodów żołądka jest wykonanie badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopii i stwierdzenie obecności nadżerek lub blizn w błonie śluzowej żołądka. Ponieważ infekcja bakterią Helicobacter pylori jest czynnikiem mogącym wywołać chorobę wrzodową żołądka, ważnym elementem diagnostyki jest przeprowadzenie badań w celu jej wykrycia.

W diagnostyce wrzodów żołądka wykonywane są:

  • Badania inwazyjne – wymagające wykonania endoskopii:

– test ureazowy – w trakcie gastroskopii pobierany jest wycinek błony śluzowej a następnie przeprowadzane jest badanie na obecność enzymu ureazy wytwarzanego przez drobnoustrój,

– badanie histopatologiczne – w pobranym wycinku błony śluzowej żołądka poszukuje się zmian patologicznych charakterystycznych dla infekcji Helicobacter pylori,

– badanie metodą biologii molekularnej (PCR)

  • Badania nieinwazyjne:

badanie poziomu przeciwciał we krwi skierowanych przeciwko H. pylori – przeciwciała te pojawiają się ok. 3 tygodnie od zakażenia i utrzymują się nawet do roku lub dłużej od przeprowadzonego leczenia,

test oddechowy – wykrywa aktywną infekcję na podstawie obecności enzymu ureazy produkowanego przez bakterie. W trakcie tego badania pacjent przyjmuje mocznik znakowany izotopem węgla C13 lub radioaktywnym C14, a następnie dokonuje się pomiaru ilości znakowanego CO2 w wydychanym powietrzu. Należy pamiętać, że leki stosowane w chorobie wrzodowej mogą zaburzać pomiar,

test na obecność antygenu H. pylori w kale – wykorzystywany do diagnostyki infekcji, a także oceny skuteczności terapii.

Wrzody żołądka – powikłania

Ignorowanie objawów i brak terapii choroby wrzodowej może być przyczyną groźnych powikłań. Należą do nich:

  • Niedokrwistość – wskutek krwawienia w wrzodu,
  • Przedziurawienie ściany żołądka, czyli tzw. perforacja wrzodu,
  • Zwężenie części wpustowej żołądka (odźwiernika) jako następstwo pojawienia się blizn po nadżerkach.

Wrzody żołądka – leczenie

Głównym założeniem leczenia wrzodów żołądka jest opanowanie objawów choroby, poprawa jakości życia oraz zapobieganie nawrotom choroby. Realizowane jest to przez zmianę nawyków żywieniowych, leczenie farmakologiczne oraz niekiedy zabiegi operacyjne.

W leczeniu farmakologicznym stosowane są grupy leków:

  • eliminujące infekcję Helicobacter pylori,
  • neutralizujące kwas solny,
  • wzmacniające błonę śluzową żołądka,
  • zmniejszające wydzielanie żołądkowe.

Leczenie operacyjne stosuje się w sytuacjach, gdy:

  • brak jest skuteczności leczenia farmakologicznego,
  • utrzymują się silne bóle wrzodowe,
  • pojawią się powikłania choroby wrzodowej (perforacja, krwotok, zwężenie odźwiernika).

Dieta na wrzody żołądka

Zmiana sposobu odżywiania jest elementem modyfikacji stylu życia, wspomaga leczenie wrzodów żołądka i pozwala złagodzić dolegliwości. Najważniejsze zasady postępowania dietetycznego we wrzodach żołądka to:

  • zadbanie o regularność posiłków, przyjmowanych co najmniej 4-5 razy dziennie o niezbyt dużej objętości, bez pośpiechu,
  • wykluczenie potraw zwiększających wydzielanie soku żołądkowego – ciężkostrawnych, tłustych, smażonych, pieczonych, grillowanych,
  • unikanie drażnienia mechanicznego, termicznego, chemicznego żołądka – eliminacja z diety potraw pikantnych, kwaśnych, gorących,
  • stosowanie odpowiednich technik przygotowywania pokarmów: gotowanie na parze lub w wodzie, przecieranie i miksowanie potraw,
  • wyeliminowanie świeżych warzyw i owoców w tym również soków,
  • przyjmowanie posiłków o umiarkowanej temperaturze,
  • stosowanie produktów neutralizujących wydzielanie żołądkowe: mleko i przetwory, niekwaśne twarogi, jaja, chude mięso, tłuszcze roślinne, masło, migdały.
  • unikanie kawy i alkoholu.

Po zakończeniu leczenia i ustąpieniu dolegliwości należy stosować się do ogólnych zasad zdrowego żywienia z wyłączeniem pokarmów źle tolerowanych.

Modyfikacja stylu życia pacjenta z wrzodami żołądka powinna uwzględniać:

  • ostrożne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), zwłaszcza przy stosowaniu ich w dużych dawkach i przez dłuższy czas,
  • niezbędne jest zaprzestanie palenia papierosów,
  • warto zrezygnować z gum do żucia jako czynnika zwiększającego wydzielanie żołądkowe.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) należą do najczęściej przyjmowanych leków, w tym głównie leków bez recepty. Badania wykazały, że już po 2 tygodniach zażywania wywołują u większości osób wybroczyny i nadżerki w błonie śluzowej żołądka.

Warto więc skontaktować się z lekarzem w czasie przyjmowania NLPZ, szczególnie gdy:

  • zażywamy więcej niż jeden lek przeciwzapalny/przeciwbólowy,
  • równocześnie przyjmujemy leki przeciwkrzepliwe,
  • stosujemy duże dawki NLPZ,
  • cierpimy na zakażenie H. pylori,
  • mamy powyżej 60 lat.

Wrzody żołądka – zapobieganie

Zapobieganie i profilaktyka choroby wrzodowej to przede wszystkim rozwaga przy stosowaniu leków przeciwbólowych/przeciwzapalnych oraz unikanie potraw, które obciążają przewód pokarmowy. Najlepszym postępowaniem jest jednak obserwacja swojego organizmu i zgłaszanie lekarzowi wszelkich niepokojących objawów, na wczesnym etapie zaawansowania choroby. Tylko takie podejście do naszego zdrowia zapewni nam możliwość wczesnej i skutecznej terapii dolegliwości.

Bibliografia:

1. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – rola profilaktyki i dietoterapii. Markiewicz Ż, Banach K, Glibowski P. Bromat. Chem. Toksykol. LI 2018, 1.

2. Zasady postępowania w dyspepsji, chorobie wrzodowej i infekcji Helicobacter pylori. Mach T, Zwolińska-Wcisło M, Palka M. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz European Society of Primary Care Gastroenterology (ESPCG), Kraków 2016.

3. Choroby wewnętrzne. Szczeklik A.  Medycyna Praktyczna, Kraków 2011.

4. https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/choroba-wrzodowa_update_24082020.pdf

Powiązane pakiety

Panel infekcji układu pokarmowego, 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR
Nowość w ofercie Diagnostyki - Badanie wysyłkowe! Panel infekcji układu pokarmowego, 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR Badanie pozwala na wykrycie w jednej próbce kału DNA 25 patogenów stanowiących częstą przyczynę zapaleń żołądka i jelit. Czułość badania przewyższa standardowe badanie mikroskopowe kału. Badanie wykonywane jest w próbce kału pobranej do dedykowanego zestawu transportowego. Sprawdź jak pobrać materiał do badania: Infekcje przewodu pokarmowego są grupą chorób wiążących się ze stanem zapalnym żołądka i jelit, wywoływanych przez wirusy, bakterie i pasożyty. Wirusowe zapalenia żołądkowo-jelitowe najczęściej występują u niemowląt, małych dzieci oraz u osób w podeszłym wieku, zwłaszcza osłabionych przez choroby przewlekłe. Objawy zakażeń obejmują nagłe wymioty i/lub biegunki, którym mogą towarzyszyć: gorączka, nudności, skurcze brzucha, brak apetytu i złe samopoczucie. Przebieg zakażenia prowadzić może do szybkiego odwodnienie organizmu, szczególnie niebezpiecznego dla małych dzieci i osób starszych. Aby podjąć decyzję dotyczącą sposobu leczenia, niezwykle ważne jest ustalenie podłoża zakażenia.   Badanie molekularne umożliwia szybką i czułą diagnostykę opartą na różnicowaniu zakażeń bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych. W badaniu identyfikowane są: Norovirus GI; Norovirus GII; shigatoksyczne pałeczki Escherichia coli, posiadające geny stx1/2, kodujące czynniki wirulencji; Rotavirus; Shigella spp.; Dientamoeba fragilis; Aeromonas spp.; Campylobacter spp.; Clostridium difficile toxin B; enteropatogenne pałeczki Escherichia coli, posiadające gen eaeA; Salmonella spp.; Blastocystis hominis; Sapovirus; Clostridium difficile hypervirulent; E. coli O157; enterotoksyczne pałeczki  Escherichia coli, posiadające geny lt/st, kodujące czynniki wirulencji; Cryptosporidium spp.; Astrovirus; Yersinia enterocolitica; Giardia lamblia; Entamoeba histolytica; EAEC (aggR)- enteroagregacyjne pałeczki  Escherichia coli; Adenovirus; Vibrio spp.; Cyclospora cayetanensis Więcej informacji o zakupie badań wysyłkowych jest dostępnych tutaj.

Panel pasożytów układu pokarmowego, 9 patogenów met. Real Time PCR, jakościowo
Nowość w ofercie Diagnostyki - Badanie wysyłkowe! Panel pasożytów układu pokarmowego, 9 patogenów met. Real Time PCR, jakościowo.  Badanie pozwala na wykrycie w jednej próbce kału DNA 9 pasożytów. Czułość badania przewyższa standardowe badanie mikroskopowe kału. Badanie wykonywane jest w próbce kału pobranej do dedykowanego zestawu transportowego.   Sprawdź jak pobrać materiał do badania:  Wiele parazytoz ma przebieg bezobjawowy prowadzący do stopniowego wyniszczenia organizmu. W przypadku niektórych chorych mogą pojawiać się cykliczne lub nieregularne dolegliwości: bóle brzucha, biegunki, zaparcia, nudności, utrata masy ciała, gorączka. Parazytozy często powodują niespecyficzne objawy zarażenia: zaburzenia snu, bezsenność, zgrzytanie zębami podczas snu, pokrzywka, wykwity skórne, trądzik różowaty, wysypka, alergie, chroniczne zmęczenie, depresja, apatia, osłabienie, rozdrażnienie, problemy z koncentracją, nadaktywność ruchowa u dzieci, bóle mięśni i stawów, otępienie. Chorzy często nie wiążą objawów choroby z obecnością pasożytów. Badanie molekularne umożliwia szybką i czułą diagnostykę zarażeń pasożytniczych przewodu pokarmowego.  W badaniu identyfikowane są: Węgorek z rodzaju Strongyloides spp., Nekator amerykański, Tęgoryjec z rodzaju Ancylostoma spp., Glista z rodzaju Ascaris spp., Włosogłówka ludzka, Owsik ludzki, Tasiemiec z rodzaju Hymenolepsis spp., Tasiemiec z rodzaju Taenia spp., Mikrosporydia Więcej informacji o zakupie badań wysyłkowych jest dostępnych tutaj.  

e-PAKIET WYSYŁKOWY Panel infekcji układu pokarmowego, 6 patogenów (pierwotniaki), met. real-time PCR, jakościowo
Panel infekcji układu pokarmowego, 6 patogenów (pierwotniaki), met. real-time PCR, jakościowo Badanie pozwala na wykrycie w jednej próbce kału DNA 6 patogenów stanowiących częstą przyczynę infekcji przewodu pokarmowego. Czułość badania przewyższa standardowe badanie mikroskopowe kału. Badanie wykonywane jest w próbce kału pobranej do dedykowanego zestawu transportowego. Sprawdź jak pobrać materiał do badania:   Częstą przyczyną zaburzeń żołądkowo-jelitowych podróżnych są pierwotniaki, wywołujące przewlekłe biegunki. Najbardziej narażone na zarażenie pierwotniakami jelitowymi są osoby podróżujące do krajów o klimacie tropikalnym lub subtropikalnym, biorcy przeszczepów i osoby przyjmujące leki immunosupresyjne. Pierwotniakami jelitowymi najłatwiej zarazić się przez bezpośredni kontakt z chorą osobą, skażoną wodą oraz żywnością. Dolegliwości u osób ze zdrowym układem odpornościowym utrzymują się od 1 do 3 tygodni, a czasem nawet dłużej. Objawy zakażeń obejmują nagłe wystąpienie wymiotów i/lub biegunki, którym mogą towarzyszyć: gorączka, nudności, skurcze brzucha, brak apetytu, złe samopoczucie. W skutek zakażenia może dojść do odwodnienie organizmu. Badanie molekularne pozwala na szybką i czułą diagnostykę. W jednej analizie identyfikowany jest materiał genetyczny wszystkich patogenów, co znacznie skraca czas oczekiwania na wynik. Takie rozwiązanie pozwala także na wykrycie koinfekcji, czyli infekcji wywołanych przez dwa lub więcej patogenów jednocześnie. W badaniu identyfikowane są: Giardia lamblia, Entamoeba histolytica, Cryptosporidium spp., Blastocystis hominis, Dientamoeba fragilis, Cyclospora cayetanensis
Powiązane badania

Helicobacter pylori w kale (antygen met. CLIA)
Helicobacter pylori w kale (antygen met. CLIA). Nieinwazyjny, zautomatyzowany test chemiluminescencyjny. Badanie zalecane przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii do diagnostyki zakażenia H. pylori i kontroli skuteczności leczenia.

Helicobacter pylori - test oddechowy
Helicobacter pylori - test oddechowy. Test oddechowy Helicobacter pylori INFAI wykrywający obecność żywej bakterii H. pylori, przydatny w diagnostyce zakażenia i kontroli skuteczności leczenia.